اردیبهشت، شیراز، حافظ، غزل سرودن

علیرضا کتابدار /روزنامه‌نگار و فعال گردشگری

یا در کنار سعدی شعر تو را ستودن
من در بهار نارنج، غرقم بهارگونه
شیراز شهر عشق است، بی‌حرف و آزمودن
یارا بیا و بنگر، حیف است گر نبینی
اردیبهشت شیراز، حافظ، غزل سرودن (1)
همه ایران در اردیبهشت، بهشت است و مرکز این بهشت، شیراز است؛ از همین‌رو نیمه این ماه بهاری را که نیمه بهار نیز هست، به بهانه جشن «بهاربد»، روز شیراز نامیده‌اند. هنگامی که صحبت از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری بسیاری از شهرهای ایران می‌شود، بسیاری از این جاذبه‌ها ده‌ها کیلومتر خارج شهر هستند اما علاوه بر اطراف شیراز که کلی جاذبه تاریخی و میراث فرهنگی درخشان و منحصربه‌فرد چون مجموعه‌های تخت‌جمشید، پاسارگارد و نقش رستم دارد، در خود شهر هم با تنوعی چشمگیر از نقاط دیدنی و تاریخی مواجهیم. پیشنهاد من به‌عنوان فردی عاشق شیراز، برنامه‌ریزی دقیق برای استفاده بهینه از فضا و زمان است. به‌عنوان نمونه بهتر است مسجد نصیرالملک را در ساعات آغازین روز ببینید که زاویه تابش خورشید، نمای زیباتری ایجاد می‌کند یا بعدازظهرهای حافظیه و سعدیه لطف بیشتری نسبت به وسط روز دارد.
شما برای لذت بردن در شیراز نباید کار زیادی انجام دهید؛ همین که در ساعات اولیه صبح یا بعدازظهر در باغ‌های بسیار زیبایی چون ارم، عفیف‌آباد، نارنجستان قوام و دلگشا قدم بزنید، کافی است. حالا اگر بهار نارنجی هم از روی درخت بچینید و با ناخن، خراشی روی آن داده و گه‌گاه آن را استشمام کنید که دیگر قابل‌وصف نیست. پیشنهاد می‌کنم از بستنی‌فروشی‌های معروف بلوار ارم یا جهادسازندگی یک بستنی یا فالوده شیرازی بگیرید و قدم‌زنان در باغ ارم نوش‌جان کنید. برای اینکه شیراز و بیشتر جاذبه‌های اطرافش را ببینید دست‌کم سه‌چهار روز زمان نیاز دارید. به‌عنوان نمونه، اگر حال و حوصله حدود 3کیلومتر پیاده‌روی دارید پیشنهاد من برای روز اول این است که شیرازگردی را از خانه زینت‌الملوک و موزه فارس‌شناسی‌اش در خیابان لطفعلی‌خان زند شروع کنید، سپس از نارنجستان قوام که در دوره قاجاریه محل اقامت حاکم شیراز بوده بازدید کنید. بعد از آن مسجد نصیرالملک را که شاهکار معماری اسلامی و سمفونی رنگین‌کمان نور است، ببینید. در ادامه به‌ترتیب مدرسه‌خان، بازار سنتی شیراز با تأکید بر سرای مشیر، مجموعه زندیه شامل حمام، بازار و مسجد وکیل، عمارت کلاه‌فرنگی (موزه پارس) و ارگ کریم‌خانی را ببینید. همه اینها تقریباً در یک مسیر قرار دارند. شیراز از نظر معنوی هم برجسته است و به‌خاطر وجود حرم حضرت احمدبن‌موسی(ع) معروف به شاهچراغ به‌عنوان سومین حرم اهل‌بیت ایران از آن یاد می‌شود. این شهر را همچنین شهر «شعر و باغ و گل و بلبل» می‌دانند. خواجوی کرمانی که سال‌های زیادی از عمرش را در سفر به کشورهای مختلف سپری کرد، در شیراز آرام گرفت و در مجاورت دروازه قرآن به خواب ابدی رفت. استاد سخن سعدی هم که به قول خودش جهانگردی بوده که «در اقصای عالم بگشتم بسی»، درباره شهر خود می‌گوید:
چه شام و چه مصر و چه بر و چه بحر
همه روستایند و شیراز شهر
حضرت لسان‌الغیب هم درباره شیراز می‌فرماید:
شیراز معدن لب لعل است و کان حسن
من جوهری مفلسم ایرا مشوشم
شهری است پرکرشمه حوران 
ز شش‌جهت
چیزیم نیست ور نه خریدار هر ششم
آرامگاه‌های هر سه نفر از زیبایی خاصی برخوردار است، به‌ویژه حافظ که همیشه دلرباست و تفأل کنار آرامگاهش، آرام‌بخش جان؛ اگر خوش‌شانس باشید و نسیمی بوزد و آسمان هم سرشک زلالش را ارزانی دارد، دیگر مصداق «ما باده نخورده‌ایم و مستیم» می‌شود. شما مشکلی برای اقامت در شیراز ندارید. پیشنهاد می‌کنم در کنار هتل‌های فراوان با ستاره‌های متفاوت و مهمانسراها و مهمان‌پذیرهای گوناگون، از بوم‌گردی‌ها و بوتیک‌های زیادی که در یک دهه گذشته در محیط‌های زیبا و فضاهای دلنشین در این شهر راه‌اندازی شده است، غافل نشوید. شیراز رستوران‌های درجه یک و باکیفیت فراوانی دارد که در سایت‌های معتبر گردشگری می‌توانید آنها را به‌راحتی پیدا کنید. در سفر به شیراز از غذاهای محلی این شهر همچون کلم‌پلو، هویج‌پلو، قنبرپلو، آلبالوپلو، دوپیازه آلو و ‌آش سبزی غافل نشوید. اگر حال‌وهوای قدم زدن در محیطی روستایی به سرتان زد، حتماً به «قلات» بروید. این روستای زیبا با معماری پلکانی در نزدیکی کوه قلات (کوه‌سرخ) در ۳۶کیلومتری شمال‌غرب شیراز قرار دارد و اردیبهشت۱۳۹۸ به‌عنوان نخستین بافت روستایی تاریخی طبیعی استان فارس در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسید. رودخانه قره‌آغاج نیز که از ارتفاعات کوه تاسک سرچشمه می‌گیرد و تا پایین‌دست را سیراب می‌کند، جلوه‌ای زیبا به این روستا که درختانی چندصد ساله دارد، بخشیده است.
علاوه بر مواردی که از آنها اسم بردم، دیدن مکان‌های زیبایی چون عمارت شاپوری در خیابان انوری و خانه فروغ‌الملک (موزه هنر مشکین‌فام) در محله سنگ‌سیاه را نیز از دست ندهید. در پایان هر جای شیراز رفتید، موقع غروب خوردن بستنی یا فالوده شیرازی و عرقیجات آرام‌بخش پشت ارگ کریم‌خانی را فراموش نکنید.

پی‌نوشت: 
1- قسمتی از شعر محمدرضا سروستانی