بحران پناهجویان؛ ناکامی بزرگ بایدن

تصاویر دردناک کودکان وحشت‌زده‌ای که به دستور دونالد ترامپ توسط ماموران مرزی آمریکا از خانواده‌های خود جدا می‌شدند، در سال 2018 بسیار جنجالی شد. سیاست ترامپ برای جدا کردن کودکان از مادر و پدرهایی که به صورت غیرقانونی وارد مرز آمریکا شده‌ بودند، به عنوان سیاستی بازدارنده به اجرا گذاشته شد، اما جنجال‌ها باعث شد ترامپ با وجود رضایت از نتیجه این سیاست در کاهش آمار ورود پناهجویان غیرقانونی، دست از جداسازی کودکان برداشته و تنها به اجرای طرح «پروتکل محافظت از پناهجویان» که از نظر بسیاری از سیاستمداران غیرقانونی بوده و هست، اکتفا کند؛ طرحی که توقف اجرای آن، در کنار وعده حل بحران پناهجویان در مرز مکزیک، به وعده‌ انتخاباتی جو بایدن تبدیل شد. او در کارزار انتخاباتی خود با انتقاد از رویکرد افراطی ترامپ نسبت به بحران پناهجویان، وعده داد این طرح را که به قانون «ماندن در مکزیک» شهرت یافته متوقف کند؛ وعده‌ای که تنها برای مدتی کوتاه محقق شد و اکنون بدون هیچ تغییری به اجرا گذاشته شده است. به نظر می‌آید تلاش‌های ناموفق بایدن برای حل بحران پناهجویان مرزی، تنها به وخامت این بحران  دامن زده است.

توقف موقتی یک طرح غیرقانونی
جو بایدن کمی پس از پیروزی در انتخابات، برای محقق ساختن وعده انتخاباتی خود، اجرای قانون ماندن در مکزیک را متوقف کرد. خوش‌بینی کوتاه‌مدتی که پس از ورود بایدن به کاخ سفید در میان پناهجویان ایجاد شد، منجر به جهش ناگهانی آمار ورود پناهجویان به مرز‌ میان مکزیک و آمریکا شد. معضلات اقتصادی مداوم در کشورهای آمریکای لاتین از جمله ونزوئلا، هندوراس، گواتمالا، السالوادور، نیکاراگوئه، کوبا و تعدادی از کشورهای اروپای شرقی از جمله رومانی با آغاز همه‌گیری کرونا تشدید شده بود و بسیاری از شهروندان این کشورها به امید یافتن زندگی بهتر، روانه مرز آمریکا شدند. فعالیت افسارگسیخته گروه‌های تبهکاری و کارتل‌های موادمخدر در کشورهای آمریکای لاتین عامل دیگر افزایش روند مهاجرت به سوی آمریکا عنوان شده است. 
بایدن در ابتدای دوران ریاست‌جمهوری خود، طرحی برای قانونی کردن وضعیت بیش از 11میلیون پناهجوی غیرقانونی ساکن در آمریکا ارائه کرد. این طرح در مجلس نمایندگان مورد استقبال قرار نگرفت و در سنا رد شد. این طرح همچنین به این دلیل که پناهجویان بیشتری را برای ورود غیرقانونی به آمریکا تشویق خواهد کرد از سوی محافظه‌کاران مورد انتقاد قرار گرفت. با این همه، نگرانی محافظه‌کاران در دوران بایدن به واقعیت تبدیل شد و آمار پناهجویان غیرقانونی در این کشور افزایش یافت؛ از این رو کابینه بایدن به این نتیجه رسید که دولت چاره‌ای به جز اجرای دوباره قانون «ماندن در مکزیک» ندارد. همزمان دادگاهی در تگزاس به کابینه دستور داد تا زمانی که ظرفیت برای نگهداری از پناهجویان در داخل خاک آمریکا افزایش پیدا نکرده، پناهجویان دستگیر شده در مرز باید در کمپ‌های پناهجویی شلوغ و پرجمعیت در شهرهای مرزی و بد‌آب‌ و هوا در وضعیتی غیرانسانی باقی بمانند تا فرایند طولانی‌مدت رسیدگی به پرونده‌ها طی شود؛ اقدامی که ناخشنودی هم‌حزبی‌های بایدن، فعالان حقوق پناهجویان و حتی افسران مرزی را برانگیخته است.

رشد جمعیت پناهجویان در دوران بایدن
روند ورود پناهجویان غیرقانونی به آمریکا از مرز مکزیک طی دهه‌های گذشته افزایشی نسبتا پایدار داشته است. در اواسط سال 2019 با اجرای سیاست‌های افراطی ترامپ، آمار ورود غیرقانونی به آمریکا از جنوب این کشور کاهش پیدا کرد، اما از اوایل سال 2020 دوباره رو به افزایش گذاشت و پس از روی کار آمدن جو بایدن، به اوج خود رسید؛ درحدی که بیشترین رکورد ثبت شده ماهانه ورود و دستگیری پناهجویان از 144 هزار نفر در اواسط سال 2019 به بیش از 221هزار نفر در ماه گذشته رسید؛ رقمی که طی 20 سال گذشته بی‌سابقه بوده است. 
به گزارش خبرگزاری فرانسه، آمار ماهانه ورود و دستگیری پناهجویان به مرز در سال جاری 3بار از مرز 200هزار نفر گذشته است. این درحالی است که آخرین باری که آمار ورود پناهجویان غیرقانونی از مرز مکزیک به بیش از 200 هزار نفر رسید، سال 2000 بوده است. درحال حاضر به صورت میانگین روزانه 7هزار پناهجو وارد منطقه مرزی میان مکزیک و آمریکا می‌شوند. مقامات مرزی آمریکا با توجه به افزایشی شدن روند درخواست پناهندگی در مرز، از ماه گذشته خود را برای ورود روزانه 18 هزار پناهجو آماده کرده‌اند.
یکی از دلایل این رکوردشکنی، تصمیم دولت بایدن برای بررسی ملغی کردن مقررات دوران همه‌گیری موسوم به قانون «عنوان 42» در مرز بوده است؛‌ مقرراتی که براساس آن مقامات آمریکایی اجازه دارند در دوران همه‌گیری و با هدف جلوگیری از شیوع بیماری،  پناهجویان را بدون بررسی قانونی پرونده از مرز بیرون کنند. به واسطه اجرای این مقررات که به‌ندرت به اجرا گذاشته می‌شود، بالغ بر 109هزار نفر در دوران ترامپ  از مرز آمریکا اخراج شده‌اند.

فاجعه در مرز مکزیک
سیاست هدایت پناهجویان به مناطق بد آب و هوا، شیوه اصلی مرزبانی آمریکا در مقابله با پناهجویان است. ایده اصلی این سیاست که در سال 1994 و در دوران ریاست‌جمهوری کلینتون به اجرا گذاشته شد، راندن پناهجویان به مناطق بیابانی بوده تا به این ترتیب پناهجویان از ترس جانشان از مرز عبور نکنند.
وب‌سایت تحلیلی اینترسپت نوشته که اکنون و پس از گذشت 25سال، تنها دستاورد این استراتژی خلق اقتصادی پررونق و مبتنی بر قاچاق انسان و تبدیل مرز 3 هزار کیلومتری مکزیک-آمریکا به یکی از مرگبارترین مرزهای جهان بوده است. پناهجویان در شرایطی در بیابان‌های سوزان و خشک مرز میان 2کشور جان خود را از دست می‌دهند که گشت مرزی آمریکا بدون توجه به از دست رفتن جان انسان‌ها، حتی به ثبت آمار مرگ‌ومیرها هم توجهی نمی‌کند. شدت گرما و عدم دسترسی به آب آشامیدنی اصلی‌ترین عامل جان دادن پناهجویان در مرز آمریکا شناخته می‌شود؛ ‌از این رو آمار مرگ و میر در فصل تابستان رو به افزایش می‌گذارد. 
دیوان محاسبات آمریکا در گزارش جدید خود اعلام کرده که از سال‌های گذشته نسبت به سهل‌انگاری گشت مرزی آمریکا در گزارش دقیق آمار مرگ و میر مشکوک بوده و اکنون مدارک مستدلی برای اثبات آن به دست آورده است. تمرکز ویژه این گزارش بر بخش مرزی شهر توسان در آریزونا بوده است؛ زیرا این منطقه از بیشترین ناهمخوانی آماری میان داده‌های گشت مرزی و داده‌های مسئولان بیمارستانی برخوردار بوده است؛. برای مثال گشت مرزی بخش توسان در سال 2020 تنها از کشف 42جسد پناهجویان خبر داده؛ درحالی که مسئولان بیمارستانی این منطقه آمار اجساد را 206 مورد اعلام کرده‌اند. بین سال‌های 2014 تا 2020 هم بیمارستان‌ها از کشف 855 جسد خبر داده‌اند؛ درحالی که آمار گشت مرزی در این منطقه 488جسد بوده است.
درمجموع طی 2دهه گذشته در حدود 8 تا 10هزار پناهجو در مرز جنوبی آمریکا در رویای ورود به این کشور جان خود را از دست داده‌اند. اگرچه این رقم هم به واسطه بی‌سامانی روند ثبت مرگ و میرها توسط گشت مرزی آمریکا چندان نمی‌تواند موثق باشد.