پناهجویان؛ اَبَربحران سیاسی اروپا

تنش‌های فرانسه و ایتالیا، دو عضو اتحادیه اروپا، بر سر مسئله پناهجویان به مرحله بی‌سابقه‌ای رسیده است. در تازه‌ترین تحول، فرانسه اعلام کرده که از ورود بیشتر پناهجویان نجات‌یافته توسط کشتی «اوشن وایکینگ» به این کشور جلوگیری کرده؛ چون ایتالیا مسئول پذیرش این پناهجویان است. این در حالی است که ایتالیا نیز با بستن بنادر خود به روی این کشتی اجازه پهلوگرفتن آن را در سواحل خود نمی‌دهد. براساس قوانین بین‌المللی دریایی، کشتی‌هایی که دچار مشکل می‌شوند باید به نزدیک‌ترین بندر در دسترس‌شان مراجعه کنند. بر همین اساس کشورهای اروپایی ازجمله فرانسه و آلمان تأکید می‌کنند از آنجایی که بیشتر پناهجویان با عبور از شمال آفریقا و از طریق سواحل ایتالیا قصد ورود به اروپا را دارند، باید سهم بسیار بیشتری از پناهجویان را بپذیرد. در مقابل، ایتالیا تأکید دارد که کشورهای متبوع کشتی‌های نجات باید پذیرای پناهجویانی باشند که این کشتی‌ها نجات می‌دهند. کشورهای جنوب اروپا به‌ویژه ایتالیا در سال‌های اخیر به‌شدت از رویکرد ناعادلانه اتحادیه اروپا در رویارویی با چالش مهاجرت انتقاد کرده‌اند.
به‌گزارش آژانس امنیت مرزی اروپا، تنها در نیمه نخست سال‌جاری میلادی 114هزار و 720پناهجو وارد کشورهای اتحادیه اروپا شده‌اند که در مقایسه با سال گذشته، افزایش 84درصدی داشته است. عمق بحران زمانی مشخص می‌شود که دریابیم این آمار، پناهجویان جنگ اوکراین را شامل نمی‌شود. گفته شده از زمان آغاز این جنگ تاکنون حداقل 7میلیون و 200هزار اوکراینی نیز به کشورهای عضو اتحادیه اروپا وارد شده‌اند.
آژانس امنیت مرزی اروپا اعلام کرده طی 6ماه سال نخست سال‌جاری میلادی اتحادیه اروپا شاهد افزایش چشمگیر هجوم پناهجویان از چندین مسیر بوده است. به‌عنوان مثال، ورود پناهجویان از منطقه بالکان تا 191درصد بیشتر از سال گذشته شده است. این رقم برای کشورهای واقع در شرق مدیترانه 125درصد بوده است. همچنین با وجود اینکه یکی از دلایل مهم دولت انگلیس برای خروج از اتحادیه اروپا بحران مهاجرت بوده، گفته شده شمار پناهجویانی که تلاش دارند از طریق راه‌های غیرقانونی خود را به این کشور برسانند نیز به‌شدت افزایش یافته است.
سازمان بین‌المللی مهاجرت نیز ماه گذشته گزارش داده که تنها از آغاز سال گذشته میلادی به این‌سو بیش از ۵هزار و ۶۸۴نفر در پی سفر غیرقانونی به اروپا برای جست‌وجوی زندگی بهتر جان باخته‌اند. براساس این گزارش، مرگبارترین مسیر مهاجرت غیرقانونی به اروپا، آب‌های مرکزی مدیترانه از مبدا لیبی و تونس به سمت مالت یا ایتالیا بوده که مهاجران با قایق‌های ناامن و بسیار خطرناک سعی در گذر از آن داشته‌اند؛‌ به‌طوری که تنها از ژانویه۲۰۲۱ تاکنون نزدیک به ۳هزار مهاجر و پناهجو در همین مسیر جان خود را از دست داده‌اند.

بالاگرفتن اختلافات پاریس-رم 
اختلافات فرانسه و ایتالیا پس از آن بالا گرفت که پاریس با عقب‌نشینی از توافق اروپا مبنی بر پذیرش 3500پناهجو اعلام کرد کنترل در مرزهای مشترک خود با ایتالیا را تشدید خواهد کرد. برونو لومر، وزیر اقتصاد و دارایی فرانسه، گفته: «قانون اروپا می‌گوید که کشتی باید به نزدیک‌ترین بندر برود و آن بندر ایتالیایی است.» هفته پیش نیز ژرار دارمین، وزیر کشور فرانسه، تصمیم ایتالیا مبنی بر اختصاص‌ندادن یک بندر امن به کشتی نجات اوشن وایکینگ، که توسط سازمان غیردولتی فرانسوی «اس‌او‌اس مدیترانه» با ۲۳۴پناهجوی نجات‌یافته در دریای مدیترانه اداره می‌شود را غیرقابل درک توصیف کرده بود. به‌گزارش العربیه، یک مقام دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه خودداری ایتالیا از پذیرش پناهجویان در آستانه نشست وزرای کشور اتحادیه اروپا که قرار است هفته آینده در بروکسل برگزار شود را «حقه‌ کثیف» خوانده است. ایتالیا نیز در مقابل، فرانسه را به‌دلیل عقب‌نشینی از پذیرش 3500پناهجو به «خیانت» متهم می‌کند.
جورجیا ملونی، نخست‌وزیر راست‌گرای ایتالیا که مواضع ضد‌مهاجرتی شدیدی دارد، هفته گذشته در کنفرانس خبری در شهر رم با خصمانه خواندن رویکرد فرانسه گفت: «از نظر من چنین اقداماتی نوعی خیانت است و همبستگی اروپا را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.» ملونی با غیرقابل درک و غیرقابل توجیه توصیف‌کردن رفتار فرانسه، گفته که کشورش در سال‌جاری 90هزار مهاجر را پذیرفته و نمی‌تواند تمام پناهجویانی که از آفریقا می‌آیند تا به کشورهای اروپایی بروند را نگه دارد.
نخست‌وزیر ایتالیا که از 2هفته پیش سواحل کشورش را به روی کشتی‌های نجات پناهجویان بسته، با انتقاد از همکاری‌نکردن کشورهای اروپایی برای اجرایی‌کردن توافق اتحادیه اروپا مبنی بر توزیع مجدد پناهجویانی که هم‌اکنون در ایتالیا به‌سرمی‌برند، گفته از 8هزار پناهجویی که قرار بود ایتالیا را ترک کنند تنها 117نفر از این کشور خارج شده‌اند که فرانسه از این تعداد تنها 38پناهجو را پذیرفته است.
وب‌سایت پولیتیکو با اشاره به نگرانی اتحادیه اروپا نسبت به اختلافات فزاینده ایتالیا و فرانسه نوشته که دیپلمات‌ها در بروکسل در نشست اضطراری هفته آینده به‌دنبال طرحی برای رفع تنش‌های 2کشور هستند. مارگاریتس شیناس، معاون رئیس کمیسیون اروپایی، با اشاره به اینکه ایتالیا خواستار مداخله بروکسل برای مدیریت این بحران است، گفته: «نمی‌توانیم اجازه دهیم که 2عضو اتحادیه اروپا چنین آشکارا با هم مقابله کنند و یک ابربحران سیاسی بر سر پناهجویان ایجاد کنند.»