‌سفره کشاورزی در خوزستان کوچک‌ می‌شود‌

سیده‌زهرا عباسی  - خبرنگار

آمار دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور نشان می‌دهد با سپری شدن ۲۰۶روز از سال آبی تا ۲۷فروردین (سال آبی ۱۴۰۱-۱۴۰۰) میزان کل حجم آب در مخازن سدهای کشور حدود ۲۶.۱۵میلیارد مترمکعب است. فیروز قاسم‌زاده، مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور اعلام کرده است ورودی به مخازن در سال آبی جاری به ۲۰.۷۱میلیارد مترمکعب رسیده که کاهشی معادل ۳درصد نسبت به‌مدت مشابه سال آبی گذشته دارد. اوضاع سدها در خوزستان اما بیش از اعداد و ارقام کشوری، بحرانی است؛ بحرانی که با توجه به نقش مهم و استراتژیک خوزستان در تولید برقابی و محصولات کشاورزی می‌تواند دامن همه استان‌ها را بگیرد.

بحران سدها و تولید برق
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان با بیان اینکه فقط ۳۶درصد حجم مفید مخازن سدهای خوزستان آب دارد، می‌گوید: با توجه به شرایط نامساعد بارش‌های صورت گرفته در بالادست سد‌های استان هم‌اکنون حجم مفید مخازن سدها 4میلیارد و ۷۰۰میلیون مترمکعب معادل ۳۶درصد و ۶۴درصد از حجم مخازن خالی است. عباس صدریان‌فر با بیان اینکه میزان ورودی سد کرخه از ابتدای سال آبی جاری نسبت به میانگین بلندمدت حدود ۶۰درصد کاهش داشته است، می‌افزاید: با درنظرگرفتن این موضوع از یک سو و قرار گرفتن در دومین سال خشکسالی پیاپی در این حوضه آبریز، کاهش قابل‌توجهی در ذخایر آب این سد ایجاد شده و وضعیت این سد نسبت به سد‌های دیگر بحرانی‌تر است. به‌گفته مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان، هم‌اکنون سطح آب مخزن سد کرخه نسبت به زمان مشابه سال قبل ۲۰متر پایین‌تر و از نظر حجم 1میلیارد و ۶۰۰میلیون مترمکعب کمتر و حجم باقیمانده قابل بهره‌برداری از سد کرخه ۲۷۰میلیون مترمکعب است.
حجم مفید ذخیره سدهای خوزستان در حالی در شرایط بحرانی است که حدود 9درصد تولید برق کشور برعهده نیروگاه‌های برقابی قرار دارد که از این میان، سهم خوزستان حدود 10هزار مگاوات برق در یک سال است.
در سال آبی گذشته که مهر1400به پایان رسید، خوزستان به‌دلیل کمبود آب فقط توانست حدود 50درصد تعهد برق خود را تولید کند. نیروگاه‌های خوزستان توان تولید 7700مگاوات برق را دارند، اما رقم تولید آنها سال گذشته به 3500مگاوات رسید. با توجه به تراز منفی اغلب سدهای خوزستان و کاهش قابل توجه بارندگی‌ها به‌نظر می‌رسد این استان در ماه‌های پیش‌رو نیز برای تولید برق با مشکل مواجه شود.

محدودیت برای قطب تولید کشاورزی
خوزستان با تولید سالانه 17.5میلیون تن انواع محصولات زراعی و باغی در رتبه نخست تولیدات کشاورزی در کشور قرار دارد و قطب تولید محصولات کشاورزی محسوب می‌شود. سدها نقش مهمی در این تولید دارند به‌طوری که در زمستان کمبود آب مورد نیاز کشاورزی (آب مورد نیاز مازاد بر باران) و در تابستان علاوه بر تولید برق، کل آب مورد نیاز کشت تابستانه را تامین می‌کنند. اما در شرایطی مانند امسال و سال گذشته که بارندگی بسیار پایین‌تر از حدمعمول است و سدها هم در پایین‌ترین سطح مخازن خود قرار دارند، نمی‌توان به کشت با آب سدها امیدوار بود. کشت زمستانه خوزستان حدود یک میلیون و 100هزار هکتار بود که این رقم در تابستان به 250تا 300هزار هکتار می‌رسد، اما سال گذشته کشت پاییز و زمستان به بیشتر از نصف این عدد کاهش یافت. رئیس سازمان جهادکشاورزی خوزستان با بیان اینکه بیش از 90درصد آب مصرفی کشاورزی استان از آب‌های سطحی بالادست تامین می‌شود به همشهری می‌گوید: خشکسالی بی‌سابقه امسال و سال گذشته و کاهش بارندگی در بالادست اوضاع را به‌ویژه در حوضه کرخه بحرانی کرده است و به همین دلیل محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی درباره محصولات آب‌بر درنظر گرفته شده. خدارحم امیری‌زاده با بیان اینکه الگوی کشت تابستان با توجه به میزان و مقدار آب قابل دسترسی که سازمان آب و برق اعلام کرده تدوین شده است، می‌افزاید: براساس مصوبه شورای امنیت ملی و شورای‌عالی آب، کشت برنج در 4حوضه آبی خوزستان یعنی مارون، کارون، کرخه و دز ممنوع است، در حوضه کرخه به‌دلیل کاهش شدید ذخیره آبی علاوه بر برنج هیچ کشت تابستانه‌ای انجام نمی‌شود و فقط آب مورد نیاز کشت‌های دائمی تامین خواهد شد. در سایر حوضه‌های آبی هم تأکید شده است کشت‌های کم‌مصرف و کم‌آب‌بر انجام شود. او کل کشت خوزستان را در تابستان طی سال‌های 98و 99حدود 400هزار هکتار عنوان می‌کند که امسال به 90هزار هکتار کاهش یافته است. به‌گفته این مقام مسئول، پیشنهادهایی برای جبران خسارت کشاورزی و ارائه بسته‌های حمایتی و معیشتی به استانداری، وزارت نیرو و وزارت جهادکشاورزی داده شده است. امیری‌زاده همچنین با اظهار امیدواری از بارش‌های خوب در سال زراعی آینده می‌گوید: با توجه به اینکه خوزستان قطب تولید محصولات کشاورزی و کانون تامین امنیت غذایی کشور محسوب می‌شود، محدودیت کشت تأثیر بسیاری بر تامین غذایی کشور خواهد گذاشت. به همین دلیل ضروری است استان‌های دیگر و دولت و وزارت جهادکشاورزی برای پر کردن این خلأ برنامه‌ریزی کنند.‌