نقد کتاب
سفرهای پرماجرای یک فعال صلح در جهان
یادداشتی بر کتاب «از کشمیر تا کاراکاس» نوشته «سرباز روح‌الله رضوی»
علی‌الله سلیمی، روزنامه‌نگار
سیر تحولات سیاسی و اجتماعی در جهان امروز و خاصه در دهههای اخیر به‌گونه‌ای بوده که در برهه‌ای خاص برخی نقاط جهان و ساکنان آن را چنان در محدودیت و تنگنا قرار داده که عملا کاری از دست دولت‌های حاکم بر‌نیامده است و سازمان‌‌ها و جمعیت‌های مردم‌نهاد مجبور شده‌اند پا به عرصه بگذارند و به یاری مردم دردمند آن ناحیه بشتابند. ازجمله نهادهای مردمی فعال در این زمینه می‌توان به «اتحادیه بین‌المللی امت واحده» اشاره کرد که اعضای آن برای برقراری صلح در سراسر جهان تلاش می‌کنند.
سرباز روح‌الله رضوی، یکی از اعضای این اتحادیه است که خاطرات خود از سفر به گوشه و کنار جهان برای کمک به برقراری صلح را در کتاب «از کشمیر تا کاراکاس» مکتوب و منتشر کرده است. ملیت و موقعیت فرهنگی و اجتماعی نویسنده این کتاب باعث شده اثر حاضر در شرایط فعلی اهمیت مضاعفی پیدا کند. سرباز روح‌الله رضوی متولد سال1359 در کشمیر هندوستان است و اکنون با خانواده‌اش در ایران زندگی می‌کند. او بعد از آنکه از مقطع فوق‌لیسانس مهندسی راه‌آهن برقی در دانشگاه علم و صنعت تهران فارغ‌التحصیل شد، در سال۸۹ و بعد از ۱۰سال زندگی در تهران، به قم برگشت و در جامعه‌المصطفی العالمیه، جایی که طلاب غیرایرانی درس طلبگی می‌خوانند، مشغول به تحصیل شد. راوی کتاب «از کشمیر تا کاراکاس» نوشته‌هایش از سفرهای اغلب با محوریت برقراری صلح را در فصول مختلف تقسیم‌بندی کرده و هر فصل را به شرح ماجرای سفر به یک نقطه جهان اختصاص داده است. فصل اول این کتاب با عنوان «سفر به غزه» شرح سفر نخستین کاروان آسیایی شکست حصر غزه است. او در بخش مقدمه این فصل می‌نویسد: «من، به‌عنوان یکی از اعضای اتحادیه بین‌المللی امت واحده، همراه دیگر دوستان ایرانی، عازم این سفر پرحادثه و به‌یادماندنی شدم و تابعیت غیرایرانی‌ام باعث شد بتوانم، برخلاف رفقای ایرانی، همراه کاروان وارد نوار غزه شوم.»
او در بخش‌های دیگر این فصل شرح می‌دهد که چگونه دولت مصر از ورود افرادی با تابعیت ایرانی به نوار غزه ممانعت و موانع جدی برای همراهی آنها با نخستین کاروان آسیایی شکست حصر غزه ایجاد کرد. این فصل شرح سفری پرماجراست که طی آن حدود 150فعال از 15کشور آسیایی، مسیر خود را از شهر دهلی‌نو در هندوستان آغاز کردند و با عبور از کشورهای پاکستان، ایران، ترکیه و سوریه، از طریق مرز رفح در کشور مصر وارد نوار غزه شدند. فصل دوم با عنوان «قدمی تا قدس» درباره حرکت جهانی «الی بیت‌المقدس» است که یک سال بعد از رویداد موفق کاروان آسیایی شکست حصر غزه صورت گرفته است. راوی در ابتدای این فصل شرح می‌دهد که تلاش برای رسیدن به سرزمین‌های اشغالی فلسطین، بعد از رویداد موفق کاروان آسیایی شکست حصر غزه، متوقف نشد و ادامه یافت. یک سال بعد، در روزهای آغازین سال1390، حرکت بزرگ‌تر آغاز شد: حرکت جهانی «الی بیت‌المقدس». قرار بود فعالان مردم‌نهاد دنیا در روزی مشخص و از 3مسیر متفاوت در نزدیک‌ترین نقطه مرزی به سرزمین‌های اشغالی جمع شوند. 3نقطه اصلی این اقدام مرزهای اردن، مصر و لبنان با فلسطین بودند.
موعد ما نیز روز «زمین فلسطین» بود؛ جمعه 11فروردین، مطابق با 20مارس2012. برای این منظور، جلسات هماهنگی این اقدام با حضور تشکل‌هایی از 40کشور دنیا در شهرهای بیروت لبنان و عمان اردن برگزار شد و مقدمات حرکت ماه‌ها به طول انجامید. درنهایت قرار شد شاخه آسیایی حرکت خود را به مرز لبنان با فلسطین، در جنوب برساند. هماهنگ‌کننده شاخه آسیایی این اقدام جهانی اتحادیه بین‌المللی امت واحده بوده است.
فصل سوم کتاب با عنوان «به‌دنبال صلح» به شرح ماجراهای سفر «کاروان زائران صلح سوریه» اختصاص یافته است. نکته قابل توجه درباره این فصل به تحولات تازه در منطقه مربوط است. با شروع بحران سوریه در سال2011 میلادی، آرایش منطقه غرب آسیا به کل به هم خورد. یکی از تأثیرات این بحران به حاشیه رانده‌شدن موضوع فلسطین و رژیم صهیونیستی در معادلات منطقه بود. در این میان، اعضای اتحادیه بین‌المللی امت واحده توانسته بودند حرکت میدانی موفق کاروان آسیایی شکست حصر غزه را پیش از آغاز بحران رقم بزنند و در سال اول بحران سوریه هم توانسته بودند با تلاش فراوان نقش‌آفرینان متعددی را گرد موضوع فلسطین جمع کنند. با بالا‌رفتن بحران سوریه در سال2013، امید برای پایان‌یافتن این بحران عملا از دست رفت و اعضای اتحادیه بین‌المللی امت واحده، پس از ماه‌ها بررسی و رایزنی و گفت‌وگو به این نتیجه رسیدند که باید این بار حرکتی میدانی را با محوریت سوریه رقم بزنند. هدف اصلی این اقدام تلاش برای مقابله در برابر هجمه تبلیغاتی سنگین جنگ‌افروزانه علیه کشور و مردم سوریه و نیز تأکید بر ضرورت تحقق صلح و آرامش در این کشور جنگ‌زده بود.
اینگونه شد که کاروان زائران صلح سوریه در سال2014 میلادی از 2مسیر بیروت و تهران خود را به دمشق رساند و جمعی از فعالان صلح‌طلب و شخصیت‌های بین‌المللی را با خود همراه ساخت.
فصل چهارم کتاب با عنوان «ایران صغیر» سیر و سفر راوی در زادگاه خودش، کشمیر، تحت کنترل هند است. او در ابتدای این فصل درباره پیشینه و شجره خانوادگی خود شرح می‌دهد. «هم مادرم کشمیری است و هم پدرم. اول انقلاب ایران، پدرم به عشق امام خمینی کار و زندگی‌اش را در کشمیر رها کرد و به ایران آمد و ماندگار شد، ما هم به‌دنبال پدر. حسب آنچه به نام شجره نامه سادات رضوی در کشمیر موجود است، جدم می‌رسید به حسین قمی، از نسل موسی مبرقع، مدفون در امامزاده چهل‌اختران قم که 4قرن قبل از قم به کشمیر هجرت کرده است.
در طول این 4قرن نخستین کسی که از این نسب به ایران و شهر قم بازگشت و مجاور شد، مرحوم پدرم بود که مجاورتش هم ابدی شد. من هم در همین شهر بزرگ شده‌ام.» راوی در این فصل ماجراهای سفر خود به مکان‌های مختلف کشمیر تحت کنترل هند را شرح می‌دهد که اغلب همراه با حس نوستالژیک و زیبایی‌های بصری و طبیعی در این منطقه بکر و خاطره‌انگیز است. فصل پنجم با عنوان «ضجیجی میان حجیج»، خاطرات 3سفر راوی به سرزمین حجاز در سال‌های 1396، 1397 و 1398 است. هر‌سه سفر همراه کاروان حجاج کشمیری و از کشمیر صورت پذیرفته و او به‌عنوان راهنمای حجاج کشمیری با آنها همسفر شده است. علاوه بر آن، برای او این سفرها نه یک سفر زیارتی، که تداومی از ارتباط با بدنه جهان اسلام بوده و چه فرصتی بهتر از حج برای ارتباط با امت اسلامی! فصل ششم با عنوان«شیشوملا»، شرح ماجراهای سفر به کشور بنگلادش برای رساندن کمک‌های مردمی به آوارگان روهینگیایی است. همچنین فصل هفتم، خاطرات سفرهای راوی به 2کشور مصر و تونس است. سفر به مصر برای شرکت در نشست هماهنگی فعالان حوزه فلسطین و سفر به تونس برای شرکت در مجمع جهانی سوسیال. آخرین فصل کتاب با عنوان «یانکی برو گم شو!» هم به خاطرات سفر به کاراکاس اختصاص یافته است.
کتاب «از کشمیر تا کاراکاس» نوشته سرباز روح‌الله رضوی با ویراستاری اکرم دژهوست‌گنک، طراحی روی جلد مهرداد موسوی با شمارگان1250نسخه از سوی انتشارات سوره مهر چاپ و منتشر شده است.