گزارش
تهران؛ ضیافت رنگ‌ها
همسان‌سازی نمای ساختمان‌ها، اجرای نقاشی‌های دیواری و استفاده از طرح‌های سه‌بعدی نوین در دستور کار شهرداری پایتخت قرار گرفت
محمد سرابی - روزنامه‌نگار
این روز‌ها نقاشی‌های دیواری هم مانند برگ‌های درختان تازه هستند. رنگ‌ها برق می‌زنند. خطوط قوی و درخشان هستند و ابعاد نقاشی‌ها بزرگ است. گل‌ها و پرندگان از روی دیوار‌های بلند به شهر نگاه می‌کنند و طراوت و تازگی از این نقاشی‌ها به دیگر زاویه‌های خاک‌گرفته و تیره شهر می‌تابد.
شاید در این ایام، بیش از هر زمان دیگری هنرمندانی را روی داربست و با قلم‌مو‌ها، سطل رنگ، ابزارهای خاص و متریال نوینی دیده باشید که این نقاشی‌ها و طرح‌های سه‌بعدی را روی دیوار‌ها پیاده می‌کنند. اجرای نقاشی دیواری به نسبت دیگر پروژه‌های نمای شهری سریع‌تر و ارزان‌‌تر است علاوه بر اینکه امکان تغییر طرحها و ایجاد تنوع در آنها بیشتر است.
برای این منظور، فراخوان هفتمین سالانه هنرهای شهری تهران با نام «بهارستان۱۴۰۱» در آخر دی‌ماه 1400 منتشر شد. هنرمندان آثار خود را ارسال کردند و در بهمن‌‌ماه داوری انجام شد. در آخرین ماه سال1400 مرحله اجرایی کار شروع شد. اکنون و با وجود اینکه تمام نقاشی‌ها اجرا نشده‌اند، آثار این طرح بزرگ در شهر دیده می‌شود. در کنار آن اقدامات دیگری برای همسان‌سازی نمای ساختمان‌ها و رنگ‌‌آمیزی دیوار‌ها نیز دنبال می‌شود؛ شاید بتوان چهره شهر را دگرگون کرد. بنابراین 3 اقدام، یعنی نقاشی‌های جدید دیواری و طرح‌های سه‌بعدی نوین شهری از یکسو و تدوین دستورالعمل‌هایی برای همسان‌سازی نمای ساختمان‌های در حال احداث در دستور کار قرار گرفته است.
نقاشی دیواری
معاون فرهنگی و هنری سازمان زیباسازی شهرداری تهران درباره نقاشی‌های بهاری به همشهری، میگوید: «در سال گذشته 2 طرح نگارستان و گلستان را شروع کردیم. بخش گلستان شامل 50نقاشی دیواری در محور خیابان دماوند بود. در بخش نگارستان هم 40نقاشی اجرا شد که شامل مناطق گوناگون شهر بود. بعضی از طرحها به‌دست هنرمندی که آن را پیشنهاد کرده بود، کشیده شد و برخی هم به گروه‌های هنری جوان که کار اجرایی را انجام می‌دادند سپرده شد.»
مجید قادری می‌افزاید: «در طرح گلستان ابتدا تمام دیوار‌هایی که امکان اجرای نقاشی داشتند شناسایی شدند که اغلب هم دیوار‌های فرسوده و خاکستری بودند. یکی از مهم‌‌ترین مراحل کار این بود که ابتدا از مالکان ساختمان‌ها برای اجرای نقاشی رضایت گرفتیم و بعد مراحل اجرایی آغاز شدند. در بخش گلستان برای بازگرداندن زیبایی به شهر از تصاویر «گل و مرغ» استفاده کردیم که در فاصله میدان امام حسین تا تهرانپارس دیده می‌شود. در بخش بهارستان هم تصاویر فرهنگ ایرانی- اسلامی، خانواده، ایثار و شهادت و... مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
او با اشاره به پیشینه این طرح در سال قبل میگوید: «بعد از انتشار فراخوان، مجموعا 1500اثر در 2بخش گلستان و نگارستان به‌دست ما رسید که از بین آنها 220 اثر انتخاب شد. تاکنون نیمی از آنها اجرا شده و اجرای بقیه در طول سال ادامه دارد.»
قادری بیان می‌کند: «ما کار شست‌وشوی این نقاشی‌ها را انجام می‌دهیم ولی مشکلی که معمولا بروز می‌کند، فرسوده‌بودن دیوار‌ها‌ست. گذشته از اینها، بالاخره بعد از 4، 5سال باید طرح جدیدی را روی دیوار‌ها اجرا کرد.» مرمت و بازسازی نقاشی‌ها هم یکی از پروژه‌های سازمان زیباسازی است. قادری در این‌باره میگوید: «طرح دیگری برای مرمت 500دیوارنگاری داریم که در سال‌های قبل کشیده شده بودند. برخی از آنها احیا می‌شوند و برای بقیه هم نقاشی‌های جدیدی انتخاب شده است.» قادری درباره بزرگ‌ترین اثری که در این دوره به اجرا در آمد، میگوید: «یکی از آثار شاخص که در بخش نگارستان اجرا شد نقاشی پرچم جمهوری اسلامی در ابعاد 860مترمربع در محله ناصرخسرو بود.» معاون فرهنگی و هنری سازمان زیباسازی شهرداری تهران با اشاره به تداوم اجرای نقاشی‌های دیواری میگوید: «در آخر اسفند‌ماه1400 یک فراخوان تکمیلی برای دیوار‌های باقیمانده منتشر کردیم و در فصل بهار هم فراخوان دیگری در همین زمینه اعلام خواهیم کرد.»
او درپاسخ به این سؤال که هزینه هر نقاشی دیواری چقدر است، میگوید: «هزینه دیوار‌نگاری‌ها کاملا متفاوت است. بعضی از نقاشی‌ها نیاز به نصب داربست دارد و بعضی‌ها باید مراحل زیرسازی را طی کند تا سطح آماده رنگ‌کردن شود. اجرای بعضی از آثار هم وقت‌گیر است. اما چیزی که ما آن را دنبال می‌کنیم، این است که هنر باید در شهر دیده شود و هنرمند باید از این راه ارتزاق کند و دیگر اینکه همه برای حفاظت از این آثار تلاش کنیم. وقتی کسی از خودرو خارج می‌شود و به دیوار‌های شهر نگاه می‌کند، اگر منظره‌های زیبا را ببیند، روحیه بهتری پیدا می‌کند. الان هم به‌دنبال شناسایی محور‌های مختلف هستیم تا نقاشی دیواری را به‌صورت متمرکز و غیرمتمرکز اجرا کنیم.»
مکث
هماهنگی نما با نقاشی دیواری
یکی از مزایای نقاشی دیواری این است که می‌تواند آشفتگی نمای ساختمان‌ها را کاهش دهد. این نقاشی‌ها نوعی هماهنگی میان معابر و محله‌ها ایجاد می‌کند که ایجاد‌کننده پیوندی میان آنها‌ست. شاید از این راه بتوان به مشکل اغتشاش نمای ساختمان‌ها پرداخت. سخنگوی کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران در این‌باره میگوید: «در شورای شهر تهران و در کمیسیون شهرسازی و معماری اعتقاد داریم که هر نمایی با هر شکل از نوآوری باید از معماری ایرانی و اسلامی تبعیت کند. بر این اساس، تشکیل کمیته‌های نما در مناطق ۲۲گانه هم پرداختن به این موضوع بود، اما در دوره قبل این موضوع به اهداف اصلی خود نرسید.» جعفر بندی‌شربیانی می‌افزاید: «اگر می‌خواهیم در این حوزه به مردم شهر خدمت کنیم حتما باید کمیته‌های نما را سر و سامان دهیم و چارچوب دقیقی را برای آنها تدوین کنیم تا این کمیته‌ها بر معماری پایتخت براساس الگوهای ایرانی اسلامی نظارت کنند.»
