گران شدن اینترنت؛ عقبگرد اقتصاد دیجیتال

محمد کرباسی- دبیر گروه دانش و فناوری

در میان گرانی‌های اخیر شاید افزایش قیمت شدید و ناگهانی اینترنت که اکنون مشخص شده با تأیید وزارت ارتباطات صورت گرفته، بیشتر از هر مورد دیگری خبرساز و جنجالی شد. شاید چندین سال قبل اگر این افزایش قیمت و حذف بسته‌های به‌صرفه از سوی اپراتورها صورت می‌گرفت خیلی مسئله‌ مهمی به‌حساب نمی‌آمد، اکنون اما ارتباطات در گوشه و کنار ایران با زندگی مردم گره خورده و عملا اینترنت معادل آب، برق و گاز حضوری جدی در زندگی ایرانیان یافته است. میلیون‌ها ایرانی از آن کاربری که در سیستان و بلوچستان  محصولاتش را آنلاین می‌فروشد تا راننده تاکسی اینترنتی، زندگی‌شان به اینترنت وابسته شده است. هم‌اکنون بیشتر از ۱۰۲میلیون مشترک اینترنت پهن‌باند کشور وجود دارد. این مسئله به‌خوبی نشان می‌دهد که افزایش قیمت اینترنت بین ۶۰درصد تا ۱۰۰درصد می‌تواند چه ضربه سنگینی به خانواده‌ها به‌ویژه اقشار کم‌درآمد جامعه بزند. عملا در زمانی که گرانی مایحتاج ضروری فشار سنگینی را به جامعه آورده، افزایش قیمت اینچنینی اینترنت و حتی حذف کامل و هماهنگ بسته‌های بلندمدت از سوی 2اپراتور مسلط کشور ضربه سنگینی به اکوسیستم فناوری کشور وارد می‌کند.
سال‌ها برای توسعه اقتصاد دیجیتال و فرهنگسازی برای آن زحمت کشیده شده است. مدت‌ها طول کشید تا اکوسیستم فناوری در کشور جا بیفتد و مردم به جای روش‌های سنتی به سراغ استفاده از فناوری‌های جدید بر بستر شبکه ارتباطی کشور بروند. با افزایش سریع دسترسی به اینترنت طی سال‌های اخیر، حالا VOD‌ها پا گرفته‌اند و اقتصاد خود را می‌چرخانند و مردم آنلاین فیلم و سریال می‌بینند. شاید خیلی‌ها یادشان نیاید، اما تا همین چند سال پیش اگر کاربر معمولی اینترنت بودید استفاده از اینترنت با سرعت بیشتر از ۱۲۸کیلوبیت بر ثانیه برایتان غیرممکن بود. مثال معروفی هم که زده می‌شد این بود که پهنای باند ۵۶کیلوبیت بر ثانیه برای مصارف کاربران اینترنت خانگی و دانشگاه‌ها حتی برای دانلود کتاب‌های ۵۰۰صفحه‌ای هم مناسب است!
در روزگاری که اکنون زندگی، تحصیل و کار مردم به اینترنت وابسته شده و شهروندان هر روز درخواست اینترنت با سرعت بالاتر و کیفیت بهتر را دارند، این افزایش تعرفه‌ها تنها کاهش دسترسی بیشترین دهک‌های جامعه به اینترنت و به‌نوعی صرفه‌جویی در مصرف اینترنت را به‌دنبال خواهد داشت. این افزایش قیمت‌ها شاید در کوتاه‌مدت به نفع اپراتورها باشد اما درنهایت دود آن به چشم توسعه اقتصاد دیجیتال کشور می‌رود. در بحبوحه انقلاب صنعتی چهارم و درحالی‌که همه کشورها رقابتی جهانی برای توسعه ارتباطات به‌عنوان زیرساخت توسعه‌شان دارند، گرانی اینترنت در واقع سوق‌دادن اکثریت مردم به‌سوی استفاده کمتر یا حتی حذف اینترنت است.
در این روزگار صرفه‌جویی مصرف اینترنت معنایی ندارد. در ایران تا قبل از گران‌شدن اینترنت سرانه ترافیک دانلود کاربران ایرانی به‌صورت میانگین حدود یک‌چهارم میانگین کل جهان بوده است. حجم سرانه ترافیک بالاتر در کشورهای جهان اکنون به‌نوعی نشان‌دهنده استفاده بیشتر کاربران یک کشور از فناوری‌های جدید است.
رئیس سازمان تنظیم مقررات در واکنش به گرانی‌های اخیر اینترنت اعلام کرده که حجم استفاده ۴۰درصد کاربران دیتای موبایل زیر ۲گیگابایت است و وزارت ارتباطات قرار است برای آنها بسته‌های حمایتی بدهد. این افتخار نیست! در کشور ما با برداشتی اشتباه و نگاهی عجیب، سال‌هاست که مصرف کمتر اینترنت تبلیغ می‌شود. در سالی که تقویت اکوسیسم دانش‌بنیان و فناوری باید سرلوحه کار قرار بگیرد، گرانی اینترنت باعث توقف رشد اقتصاد دیجیتال و حتی عقبگرد آن می‌شود.
اگر حتی به ادعای وزارت ارتباطات عدم‌توسعه شبکه، مشکلات دخل و خرج اپراتورها و هزار مورد دیگر هم به قیمت اینترنت وابسته بوده است، انداختن این مسئله به‌عنوان مشکلی جدید به دوش مردم کشور و کلید‌زدن شکاف دیجیتال میان پولدار و فقیر روش درستی نبوده و نخواهد نبود.