‌‌‌‌1400؛ سال رشد صادرات استان‌ها

حمیده پازوکی - خبرنگار

آمارهای منتشر شده در نخستین هفته‌های 1401 نشان می‌دهد صادرات غیرنفتی ایران سال گذشته 100میلیارد دلار بوده است. بر این اساس 162میلیون تن کالا از گمرکات سراسر کشور به خارج از مرزها فرستاده شد تا در زمانی که مراوده‌های مالی و تجارت بین‎المللی ایران سخت‌ترین روزهای خود را می‌گذراند، صادرات کشور 41درصد رشد داشته باشد.
اگر از زاویه‌ای نزدیک‌تر به موضوع نگاه کنیم، آمار منتشر شده از سوی گمرکات استان‌ها نشان می‌دهد در هر استان این رشد کم یا زیاد اتفاق افتاده که این، خبر خوبی برای اقتصاد در شرایط تحریم است. با این حال وضعیت کردستان به‌عنوان تنها استان کشور که رشد منفی صادرات را ثبت کرده است، نشان می‌دهد رشد کلی صادرات ایران هنوز در بعضی استان‌ها به ثمر نرسیده است و باید برای آن فکری شود.
در این میان به جز آمار و ارقام، استان‌ها با مسائل دیگری هم برای صادرات مواجه هستند که مهم‌ترین آنها صادرات تولیدات از مبادی مرزی استان‌های دیگر و نبود زمینه‌های صادرات و حمل و نقل است؛ مشکلاتی که به‌ویژه استان‌های محروم را با چالش مواجه کرده است‌.

کهگیلویه ‌و بویراحمد؛ محروم از صادرات
در جنوب غرب کشور استانی با ظرفیت‌های معدنی و تجاری قرار دارد که هنوز به رشدی که باید نرسیده است. براساس آمار منتشر شده از سوی گمرک کهگیلویه ‌و بویراحمد فقط 2میلیون دلار کالا از این استان صادر شده است؛ رقمی که پایین‌ترین رتبه را در میان دیگر استان‌ها نشان می‌دهد.
با این حال به‌گفته رئیس اتاق بازرگانی استان، بخش عمده صادرات کهگیلویه ‌و بویراحمد از مرزهای دریایی استان‌های همسایه اتفاق می‌افتد.
جبار کیانی‌پور با بیان اینکه رقم اعلام شده صادرات کهگیلویه‌ و بویراحمد واقعی نیست، به همشهری می‌‎گوید: عمده محصولات صادراتی استان مرتبط با صنایع و کشاورزی است. سیمان و محصولات کشاورزی و گیاهان دارویی اصلی‌ترین کالاهایی  است که از استان صادر می‌شود، اما با این حال به‌دلیل اینکه شرایط دپو و تخلیه در گمرک ما وجود ندارد، بیشتر تولیدات استان از بوشهر، فارس و خوزستان صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه زیرساخت‌های صادراتی و حمل‌ونقل هم در استان مناسب نیست، اظهار می‌کند: اصلی‎ترین دلیل کم بودن محصولات صادراتی در استان این است که کهگیلویه ‌و بویراحمد کارخانه و صنایع اندکی دارد و سهمی از صنایع مادر نبرده است.
رئیس اتاق بازرگانی کهگیلویه ‌و بویراحمد درباره آمار تقریبی کالاهای صادراتی استان از گمرکات مختلف اظهار می‌کند: عدد تقریبی صادرات استان 20 تا 50میلیون دلار برآورد می‌شود که البته باز هم نسبت به استان‌های دیگر کم است.
وی با بیان اینکه کهگیلویه‌ و بویراحمد 10درصد آب، 8درصد جنگل و 17 تا 25درصد از نفت و گاز کشور را در اختیار دارد، می‌افزاید: استان ما در زمینه توسعه متوازن از استان‌های دیگر عقب‌‎تر است، زیرا زمینه سرمایه‌گذاری در کهگیلویه ‌و بویراحمد فراهم نیست. این در حالی است که اگر دولت زمینه‌ای را که در دیگر استان‌ها ایجاد کرده برای ما هم فراهم کند، توسعه صنعتی می‌تواند رشد قابل‌توجهی در استان به همراه داشته باشد.

رشد صادرات ایلام
استان‌های جنوب غرب کشور به‌دلیل نزدیکی به کشورهایی مانند عراق به‌عنوان یکی از بازارهای اصلی ایران، اهمیت بسیار زیادی در زمینه صادرات دارند. در این میان ایلام با داشتن چند گمرک مهم ازجمله مهران نقش مهمی در صادرات کشور دارد و از استان‌هایی است که عملکرد گمرکی خوبی را در سال گذشته داشته است.
مدیرکل گمرک ایلام درباره رشد 121درصدی صادرات از گمرکات این استان در سال گذشته به همشهری می‎گوید: بخشی از این رشد به‌دلیل برداشته شدن محدودیت‌های کرونایی برای صادرات بود. نگاه متفاوت دولت در سال گذشته به مرزها و قابلیت‎های آنها در کنار رایزنی‎های مسئولان با کشور عراق موجب شد صادرات استان در سال گذشته افزایش یابد.
روح‌الله غلامی با بیان اینکه سیمان و پتروشیمی مهم‌ترین محصولات صادراتی ایلام است، می‎افزاید: تقریبا 170میلیون دلار از صادرات سال گذشته استان به تولیدات خود استان اختصاص دارد و باقی، اقلام دیگر استان‌هاست که از طریق مرزهای ایلام به خارج از کشور صادر شده است.
وی درباره اهمیت توسعه صادرات برای ایلام هم می‎گوید: هرچه صادرات در مرز بیشتر باشد، اشتغال مستقیم و غیرمستقیم افزایش می‌یابد و به این ترتیب مسائلی مانند بیکاری کم‎رنگ‎تر می‎شوند. کردستان، جامانده از قافله صادرات با آنکه 3گمرک سنندج، باشماق مریوان و سیرانبند بانه در کردستان فعال هستند و همسایگی با عراق زمینه خوبی را برای صادرات در این استان فراهم کرده است. در سال 1400 کردستان تنها استانی بود که رشد منفی 33درصدی صادرات را تجربه کرد‌ و آن‌طور که رئیس اتاق بازرگانی سنندج گفته است اگر روند به همین شکل ادامه یابد کردستان بازارهای خود را دراقلیم کردستان کشور عراق که از نظر زبان و فرهنگ بسیار به این استان نزدیک است، از دست خواهد داد. 
سیدکمال حسینی کاهش صادرات از استان به این اقلیم را در سال 1400 حدود 40درصد اعلام می‎کند و می‏گوید: با اینکه مدام از تولید صحبت می‌شود اما در واقعیت زیرساخت، قانون و ذهنیت تولیدی وجود ندارد. نبود چنین نگاهی باعث می‌شود که ما به جای گرفتن سهم بیشتر از بازار با کاهش صادرات مواجه ‌شویم.

      فارس و البرز از دیگر استان‌هایی هستند که بخش عمده صادرات آنها از دیگر استان‌های کشور و به‌ویژه استان‌های مرزی انجام می‌شود؛ وضعیتی که موجب شده سهم‌شان از آنچه واقعا صادر می‎کنند کمتر باشد. صادرات غیرنفتی یکی از راه‌های مهم کسب درآمد کشور است و هر استان بسته به ظرفیت خود می‌تواند سهمی در این زمینه داشته باشد و رشد قابل توجه در سال1400 نباید مسئولان را از نگاه موشکافانه به
کاستی‌ها غافل کند.