تغییر مسیر نقدینگی در فصل پاییز

آیا نرخ تورم در سال آینده به 20درصد می‌رسد؟ بانک مرکزی از ابتدای امسال نرخ تورم هدف خود را اعلام نکرده و براساس وعده دولتمردان، نرخ تورم در سال بعد کاهشی خواهد بود. بااین‌حال تازه‌ترین داده‌ها از روند متغیرهای پولی نشان می‌دهد که همچنان پتانسیل توفان تورمی درصورت شدت گرفتن رشد پایه پولی وجود دارد؛ به‌ویژه اینکه بودجه سال آینده براساس آنچه به تصویب مجلس درآمده، یک بودجه با کسری زیاد است که می‌تواند دولت را گرفتار استقراض مستقیم و غیرمستقیم از بانک مرکزی کند؛ استقراضی که هزینه آن را مردم با تحمل تورم بالاتر خواهند داد.
به گزارش همشهری، جدیدترین آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد که پایه پولی در پایان دی‌ماه امسال به رقم 567هزار و 920میلیارد تومان رسیده که نسبت به دی‌ماه سال گذشته 35.5درصد و نسبت به اسفند پارسال 23.8درصد رشد داشته است. این میزان رشد پایه پولی به‌معنای انتشار پول بدون پشتوانه و پرقدرت تورم‌ساز باعث شده تا حجم نقدینگی را ضریب کم‌سابقه 7.9برابر به بیش از 4500هزار میلیارد تومان برساند.

نقدینگی کجاست؟
این گزارش می‌افزاید: از کل نقدینگی تا پایان دی‌ماه، 17.8درصد آن پولی است که در حساب‌های دیداری بانک‌ها (عمدتاً حساب‌های جاری) است و 1.6درصد هم در قالب اسکناس و سکه بین مردم دادوستد می‌شود که به‌این‌ترتیب سهم پول از کل نقدینگی پایان دی‌ماه 19.4درصد بوده است. البته این احتمال وجود دارد که سهم پول از نقدینگی کل کشور در ماه‌های آخر سال افزایش یابد؛ همچنان که در پایان اسفند سال گذشته سهم پول 19.9درصد بود.
براساس اعلام بانک مرکزی سهم شبه‌پول یعنی سپرده‌های سرمایه‌گذاری یا همان سپرده‌های غیردیداری نزد بانک‌ها از کل نقدینگی در پایان دی‌ماه 80.6درصد بوده است. ازجمله نکات جالب در سهم شبه‌پول از کل نقدینگی می‌توان به افزایش قابل‌ملاحظه سپرده‌های 2ساله اشاره کرد که می‌تواند ناشی از مهاجرت نقدینگی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری باشد.
سهم سپرده‌های قرض‌الحسنه از کل نقدینگی 6.3درصد، سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت 28.9درصد، سپرده‌های یکساله 23.5درصد و سپرده‌های دوساله 19.4درصد برآورد شده و سهم سایر سپرده‌های بلندمدت حدود 2.5درصد بوده است. سهم سپرده‌های دوساله از کل نقدینگی از 10.7درصد در پایان اسفند سال گذشته به 19.4درصد در پایان دی‌ماه رسیده؛ درحالی‌که سهم سپرده‌های یکساله از 31.7درصد در اسفند پارسال به 23.5درصد کاهش یافته است.

سرعت نقدینگی کم شد
نکته مهم به روایت بانک مرکزی کاهش سرعت پیشروی نقدینگی است؛ به‌گونه‌ای که هرچند در پایان دی‌ماه امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 39.8درصد بر حجم نقدینگی اضافه شده، اما نرخ رشد نقدینگی از 42.8درصد در مهرماه به 39.8درصد در دی‌ماه کاهش یافته و برای رسیدن به نرخ رشد میانگین سال‌های گذشته یعنی محدوده 27درصد همچنان مسیر سختی پیش‌رو قرار دارد؛ چراکه سرعت کاهش رشد نقدینگی به‌نظر مطلوب سیاستگذار پولی نیست.
مسئله دیگر به عامل مسلط رشد نقدینگی برمی‌گردد که براساس داده‌های جدید در دی‌ماه امسال خالص دارایی‌های خارجی سیستم بانکی به رقم ۷۱۶۳ هزار میلیارد ریال رسیده است که نسبت به دی‌ماه سال قبل، ۳۲.۷درصد افزایش داشته و خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در ماه نخست زمستان با رشد ۲۴.۸درصدی نسبت به دی‌ماه سال قبل، به رقم ۵۰۳۸هزار میلیارد ریال رسیده است. افزون بر اینکه خالص دارایی‌های خارجی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری به رقم بیش از ۲۱۲۴هزار میلیارد ریال در دی‌ماه امسال رسیده که نسبت به دی‌ماه سال قبل، ۵۵.۹درصد رشد داشته است. روشن است که یکی از دلایل اصلی رشد نقدینگی ناشی از جبران بخشی از کسری بودجه دولت از کانال بانک‌ها بوده و در عمل این بانک‌ها بوده‌اند که به نیابت از دولت، مقروض بانک مرکزی شده‌اند.