مین‌روبی در کریدور ریلی شلمچه - بصره

نزدیک به 44سال از طرح اولیه احداث راه‌آهن 32کیلومتری شلمچه بصره می‌گذرد و همچنان موانعی در مسیر برقراری این پیوند وجود دارد که مانع تحقق این رؤیای 44ساله شده است. هزینه ساخت پل، مین‌روبی و احداث مسیر ریلی شلمچه تا بصره حدود ۱۰۰ میلیون یورو برآورد می‌شود و دولت سیزدهم برای شکستن طلسم احداث این خط ریلی وارد عمل شده است.
به گزارش همشهری، ایران و عراق در سال ۱۳۵۶ و در شرایطی که تنش‌های سیاسی میان 2 کشور بالا گرفته بود، توافقی انجام دادند تا حلقه مفقوده کریدور ریلی غرب آسیا را با مشارکت یکدیگر و اتصال شلمچه ایران به بصره عراق برطرف کنند؛ این توافق در مجالس 2 کشور نیز به تصویب رسید؛ اما نه قبل از انقلاب برای آن قدمی برداشته شد و نه بعد از اتمام حمله رژیم بعث به ایران، کسی به سراغ این توافق رفت. عاقبت، به‌دنبال سقوط صدام حسین و رژیم بعث عراق در سال 2003میلادی، ایده‌پردازی برای احیا و اجرای این توافق قوت گرفت و به‌تدریج اقدامات عملی نیز چاشنی این ایده‌ها شد؛ اما باوجود نظر موافق 2طرف، بازهم این مسیر 32کیلومتری احداث نشد.

قطعه حیاتی در حمل‌ونقل اقتصادی
ابراهیم محمدی، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت ریلی دراین‌باره می‌گوید: راه‌آهن شلمچه - بصره حلقه مفقوده‌ای است که می‌تواند ایران را به غرب آسیا و سواحل مدیترانه، راه‌آهن حجاز - اردن و همچنین عتبات عالیات متصل کند و از سوی دیگر عراق را به خط آهن ابریشم و کشورهای شرق آسیا ازجمله چین، هند و پاکستان متصل خواهد ساخت که قطعاً ارزان‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر حمل‌ونقل بین عراق و این کشورها خواهد بود.
طبق توافقات اولیه مقامات سیاسی و مسئولان وزارت راه و شهرسازی ایران با جمهوری عراق، ساخت یک دهانه پل روی اروندرود به طول ۷۰۰ متر سهم ایران و ساخت ۳۲ کیلومتر خط ریلی از صفر مرزی تا بصره برعهده عراق بود. این موضوع بارها در توافقات مسئولان 2 کشور مطرح شد.
باقر جابر الزبیدی، وزیر حمل‌ونقل عراق در جلسه مورخ ۱۰‌دی‌ماه ۱۳۹۳ با وزیر وقت راه و شهرسازی کشورمان، احداث این خط را مسیری راهبردی در تحقق احیای راه ابریشم دانست و گفت: توافق ایران و عراق برای ساخت راه‌آهن شلمچه-بصره مزیت‌های زیادی برای هر دو کشور دارد و ازجمله عراق را به شرق آسیا و چین متصل می‌کند. از سوی دیگر ایران نیز به کشورهای غرب آسیا و سوریه و اردن متصل خواهد شد.

خط ریلی شلمچه - بصره روی دست‌انداز
عباس آخوندی، وزیر اسبق وزارت راه و شهرسازی نیز ۲۴‌فروردین‌۱۳۹۴ در سفری به جمهوری عراق و دیدار با همتای خود در این کشور، بر لزوم تسریع در ساخت این پروژه تأکید کرد. آخوندی گفت که عزم و اراده سیاسی 2‌کشور بر ساخت این قطعه قرار گرفته و ما باید هرچه سریع‌تر این مسیر را زیر بار ترافیکی ببریم تا 2 کشور از مواهب آن بهره‌مند شوند.
حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق نیز ۱۷‌فروردین ۱۳۹۸ در مراسم استقبال رسمی از رئیس‌جمهور عراق با اشاره به امکان ایجاد چند کریدور و گذرگاه ریلی بین 2‌کشور گفت: فعلاً عزم و اراده 2 کشور روی ساخت گذرگاه مرزی ایران و عراق از طریق راه‌آهن شلمچه - بصره قرار گرفته است و امیدواریم هرچه سریع‌تر این مسیر را احداث و افتتاح کنیم. باوجوداین، همچنان مذاکرات در سایه تردیدهای 2‌کشور متوقف ماند و پیشرفتی نداشت. گاهی عراقی‌ها صلاحیت شرکت‌های پیمانکار ایرانی را زیر سؤال بردند و گاهی بنیاد مستضعفان به‌دلیل تردید قبلی عراقی‌ها در صلاحیت شرکت‌های تابعه‌اش، اجازه حضور دیگر شرکت‌های خود را در اجرای طرح‌های مربوط به این خط‌آهن نداد. گاه در سایه بی‌عملی مسئولان سیاسی و اقتصادی 2‌کشور و گاه در فضاسازی‌های رسانه‌های جریان‌های مخالف منافع 2‌ملت، این فرایند پیشرفت چندانی نیافت و در حد طرح و مذاکره باقی ماند.

تلاش دوباره برای احداث کریدور ریلی
با شروع کار دولت سیزدهم، مقامات ارشد سیاسی 2‌کشور ایران و عراق، یکی از اولویت‌های کاری خود را توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی بین 2‌کشور و ازجمله، ایجاد و ساخت کریدور شلمچه - بصره اعلام کرده‌اند؛ حالا بعد از سال‌ها مذاکره و توافقات بدون نتیجه عملی، در سفر اخیر وزیر راه و شهرسازی به عراق، یک‌بار دیگر برای عملیاتی‌شدن این پروژه توافق شده است.
به گزارش صداوسیما، رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی با اشاره به توافقات خوب و گسترده 2 کشور در حوزه راه ازجمله همکاری‌های ریلی، ترانزیت زمینی و حمل‌ونقل هوایی و امضای توافقنامه جامع در این بخش می‌گوید: دیدار خوبی با همتای عراقی و مسئولان دیگر کشور عراق داشتیم و امیدواریم هرچه زودتر، زمینه اجرایی شدن توافقات فی‌مابین و ازجمله ساخت راه‌آهن شلمچه - بصره فراهم شود. ایرج مسجدی، سفیر ایران در بغداد نیز ساخت این مسیر را گامی بلند در ارتقای روابط اجتماعی و اقتصادی ایرانیان و مردم عراق می‌داند و می‌گوید: علاوه بر توسعه ابعاد و همکاری‌های ترانزیتی بین 2‌کشور، سالانه میلیون‌ها زائر مشتاق عراقی می‌توانند برای زیارت به کشورمان بیایند و همچنین زائران ایرانی نیز می‌توانند از طریق ریل نیز خود را به عتبات عالیات و شهرهای زیارتی کربلا و نجف برسانند. سیدمیعاد صالحی، مدیرعامل شرکت راه‌آهن نیز که در معیت وزیر راه و شهرسازی به عراق رفته معتقد است: ساخت پل متحرک بین رودخانه مرزی اروند و مین‌روبی در طول ۱۵‌تا‌۲۰‌کیلومتر از مسیر، مهم‌ترین چالش است و ساخت مسیر ریلی ۳۲‌کیلومتری با توجه به توان عملی و اجرایی شرکت‌های ایرانی و عراقی اقدامی سخت و پیچیده نیست.
طبق محاسبات کارشناسان، هزینه ساخت پل، مین‌روبی و مسیر ریلی شلمچه تا بصره حدود ۱۰۰‌میلیون یورو به نرخ امروز است؛ اما تکمیل این کریدور ریلی می‌تواند ایران را علاوه بر بازار عراق و عتبات عالیات، به عربستان، اردن، سوریه و دیگر کشورهای غرب آسیا و سواحل مدیترانه و عراق را نیز به پاکستان، هند، چین و کشورهای شرق آسیا متصل کند و سالانه میلیاردها دلار درآمد ارزی نصیب 2‌کشور سازد.