عده‌ای می‌خواهند فعالیت‌های هسته‌ای را تعطیل کنیم

سیدمحمودرضا آقامیری، رئیس دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهیدبهشتی معتقد است توانمندی هسته‌ای، یک قدرت علمی و تکنولوژیکی بالاست که برای تأمین نیازهای آینده کشور به آن نیاز داریم. او در این گفت‌وگو می‌گوید رویکردهای سیاسی مانع دسترسی عادلانه همه کشورها به این فناوری شده است.

در افکار عمومی، موضوع انرژی هسته‌ای بیشتر یک بحث سیاسی دیپلماتیک و گره‌خورده با مسئله‌ تحریم است. چرا اینقدر با موضوع سیاسی برخورد می‌شود؟
سال۱۸۹۶، بکرل رادیواکتیویته را کشف می‌کند و بحث هسته‌ای آغاز می‌شود. از همان روزهای اول، متخصصان متوجه شدند این علم می‌تواند روی انسان‌ها تأثیر بگذارد و بحث آن در پزشکی شروع شد و تا جایی پیش رفت که امروز می‌تواند بهترین وسیله برای کار پزشکی و بهترین ابزار برای استفاده در کشاورزی، ژنتیک باشد. اما این علم از چه زمانی سیاسی شد؟ از زمانی که اینشتین نامه‌ای به رئیس‌جمهور وقت آمریکا می‌نویسد و می‌گوید آلمان‌ها دارند به بمب‌اتم دسترسی پیدا می‌کنند و شما هم برای جلوگیری از آن باید در این زمینه فعالیت‌تان را آغاز کنید. بعد از آن به‌خاطر اینکه نتوانستند کشورهای مختلف را کنترل کنند، پیمان عدم‌اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را راه انداختند. 
آن زمان که این پیمان نوشته شد، 5کشور بمب اتم داشتند. الان ۸۰کشور از این انرژی استفاده می‌کنند. ۲۵درصد انرژی آمریکا از انرژی هسته‌ای تأمین می‌شود. آمریکا ۱۰۳رآکتور هسته‌ای فعال دارد. فرانسه ۷۵درصد انرژی‌اش را از هسته‌ای می‌گیرد. 
در سطح جهان، حدود ۴۵۰رآکتور هسته‌ای در حال کار است و حدود ۱۷درصد از انرژی جهان را این رآکتورها تأمین می‌کنند؛ برای همین است که با این تکنولوژی سیاسی برخورد می‌کنند.
الان ما وضعیت بالفعلی در بحث انرژی هسته‌ای داریم و وضعیت‌های بالقوه‌ای هم وجود دارد. نسبت این دو را چطور می‌بینید؟ 
ظرفیت خیلی بزرگی که در این چند سال برای ما ایجاد شد، نیروی انسانی مصمم بود. تنها جایی که نمی‌شود تحریمش کرد، نیروی انسانی است. خیلی تلاش کردند که نگذارند این اتفاق بیفتد. اصلا ترورها با این انگیزه صورت گرفت تا نیروی انسانی مصمم به این سمت نیاید. ما امروز از نظر نیروی انسانی توانمند، ظرفیت بالفعل و بالقوه بالایی داریم که خیلی هم مصمم‌ هستند. لزوما هم استادان دانشگاه نیستند. گاهی جوان ۲۷ساله کاری می‌کند که دانشمند خارجی نمی‌تواند این کار را کند. کسی مثل شهیداحمدی‌روشن اینقدر پیچیده عمل می‌کرد و موضوع را خوب فهمیده بود که از خیلی از دانشمندانی که در این زمینه کار می‌کردند، مسلط‌تر بود.
 الان شبهه‌هایی وجود دارد که می‌گویند اگر این توان هست چرا نیروگاه بوشهر هنوز تمام نشده است؟
یک بخش آن سیاسی و داخلی است. عده‌ای می‌گویند هسته‌ای باعث‌ شده ما نتوانیم در سایر زمینه‌ها ارتباطات جهانی داشته باشیم و اصرار بر تعطیلی دارند. این اتفاق باعث تضعیف خودباوری‌ها می‌شود و بعضی از دانشمندان سرخوردگی پیدا ‌می‌کنند. اتفاقات بدی که بعضا افتاد تحقیری بود که در این قضیه شد. باعث شد آزمایشگاه یک استاد دانشگاه چند سال فعال نباشد. پروژه‌ای نباشد تا به دانشجویی که می‌خواهد فارغ‌التحصیل شود، بدهند! دومین مسئله‌ اینکه اگر شما رآکتوری بسازید، نمی‌توانید فردا از آن استفاده کنید. 
الان در قشم مرکزی هست که در آنجا کار شتاب‌دهنده‌ پزشکی را انجام دادند. تا امروز 5سال است که یکی از وزارتخانه‌ها اجازه فعالیت نداده است. می‌‌گوید شما باید مجوز داشته باشید. وقتی می‌خواهید رآکتور هسته‌ای بسازید، نیاز به تأیید‌های مختلفی دارد که هر کدام را مراکز متفاوتی صادر می‌کنند. به‌خاطر همین هم تلاش این بود که رآکتورهای اول را با دیگران بسازیم که ما از تأیید آنها استفاده کنیم. قرار بود بخش عمده رآکتور داخل ساخته شود و آنها هم بخش‌هایش را بیاورند.
 طبیعتا ۸۰ به ۲۰ می‌شد تا جایی که دیگر ما بتوانیم مجوز بهره‌برداری را از آژانس و جاهای دیگر بگیریم. به‌خاطر همین است که در این 30سال آنجاهایی که مجوز دارند، با شما بازی می‌کنند.
حمایت‌های رهبر معظم انقلاب از انرژی هسته‌ای چه اثراتی در فضای رشته‌ شما داشته است؟
یکی از زیباترین صحنه‌هایی که همه ما را به‌ سمت یک کار بزرگ سوق داد، حضور آقا در دانشگاه شهیدبهشتی در سال۱۳۸۲ بود. وقتی ایشان آمدند، اصرار داشتند مرکز پژوهشی ما را ببینند.
 به جمع ما آمدند. بعد هم با ما عکس دسته‌جمعی در محوطه‌ دانشکده گرفتند. این نشان از احساس و ارتباط ایشان با موضوع داشت.  بارها به دانشجوهایم گفته‌ام که‌ هیچ رهبری را نتوانستم پیدا کنم که هم مسلط به مباحث اجرایی، هم مسلط به مباحث نظامی و هم مسلط به مباحث فرهنگی و شعر و ادب باشد؛ هم بفهمد منِ دانشگاهی چه می‌گویم و هم آن جوان ۱۸ساله. در حوزه هسته‌ای هم با این فضای کشور و با این شرایطی که الان در آن هستیم، اگر پافشاری و دقت ایشان نبود مسلما خیلی از بخش‌ها تعطیل شده بود.