ثبت‌نام «آزاد» نیست

مسئله انتخاب واحد دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در چند روز گذشته یک‌بار دیگر به کانون توجه افکار عمومی آمده و انتقاد دانشجویان این دانشگاه را به‌دنبال داشته است. از شهریورماه سال‌1399 بود که مسئولان دانشگاه آزاد با شعار ارائه خدمات یکپارچه هوشمند، سامانه‌ای به نام «آموزشیار» را برای انجام امور دانشجویی و تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد رونمایی و اعلام کردند که به‌زودی همه واحدهای دانشگاه برای ارائه خدمت به دانشجویان، از سامانه‌های قبلی به بستر مدرن آموزشیار نقل مکان خواهند کرد. از رونمایی آموزشیار 3 نیم‌سال تحصیلی گذشته و این روزها دانشجویان پرجمعیت‌ترین دانشگاه کشور، دوباره با مشکلات متعددی که این سامانه برای آنها به ارمغان آورده، دست‌به‌گریبان هستند.

کابوس انتخاب واحد برای دانشجویان دانشگاه آزاد
دانشگاه آزاد اسلامی در آخرین آمار رسمی که توسط رئیس آن در سال‌1398 اعلام شده، بیش از یک میلیون دانشجو و نزدیک به 500واحد دانشگاهی دارد و حالا همه امور آموزشی، مالی و دانشجویی در گستره وسیع، قرار است در بستر سامانه آموزشیار انجام گیرد. چنین تمرکزی بیش از هر چیزی نیازمند تمهید پیش‌نیازهایی از حیث زیرساخت‌های پهنای باند و اینترنت بوده است که به‌نظر می‌رسد در آستانه چهارمین نیم‌سال زیر بار رفتن آموزشیار هم هنوز به‌درستی فراهم نشده است. مسئولان دانشگاه آزاد برای غلبه بر مشکلاتی که حین انتخاب واحد برای دانشجویان پیش می‌آمد، تلاش کردند تقویمی را برای انتخاب واحد دانشجویان در مقاطع مختلف و استان‌ها تعیین کنند. این درحالی است که تدبیر به‌کار رفته هم ظاهرا کارآمدی نداشته و همچنان دانشجویان این دانشگاه با مشکلات عدیده برای انتخاب واحد مواجهند. مهدی، دانشجوی کارشناسی در یکی از واحدهای استان تهران است. او که در زمان تعیین‌شده موفق نشده انتخاب واحد کند، در این‌باره به همشهری می‌گوید: «از زمان رونمایی از آموزشیار، این چهارمین ترمی است که من باید در این سامانه انتخاب واحد کنم و شهریه بپردازم. سامانه مدام مختل می‌شود و توان پاسخگویی به حجم مراجعه را ندارد. این سؤال برای آدم پیش‌ می‌آید که اساسا راه‌اندازی این سامانه چه ضرورتی داشت؟»
سؤال این دانشجو را البته قبلا ایمان عطارزاده، مدیرکل‌ توسعه شبکه علمی هوشمند دانشگاه آزاد اسلامی پاسخ داده است. او گفته که واحدهای مختلف دانشگاه آزاد به‌دلیل استفاده از نرم‌افزارهای مختلف امکان ارائه خدمات یکپارچه آموزشی را در زمان کرونا در بستر فضای مجازی نداشته‌اند و به همین دلیل استفاده از یک سامانه متمرکز به یک ضرورت تبدیل شده است.
با این حال، اگر یکی از هدف‌گذاری‌های مهم آموزشیار را سهولت دسترسی دانشجویان به خدمات آموزشی و حذف بوروکراسی زاید برای دریافت خدمات دانشجویی قلمداد کنیم، از نظر دانشجویان این دانشگاه این هدف‌گذاری محقق نشده است.
«آنچه بیش از همه‌‌چیز درباره آموزشیار آزاردهنده است، اختلال مکرر این سامانه و پیام‌های خطایی است که در زمان مراجعه دانشجویان به آن دیده می‌شود. یعنی اگر شما شانس داشته باشید و بعد از بارها تلاش بتوانید وارد سامانه شوید، ممکن است پس از کلیک روی آیکون انتخاب واحد با پیغام خطای «دسترسی به این بخش از سامانه فعلا مقدور نیست» مواجه شوید. یا مثلا ممکن است صفحه انتخاب واحد را هم پس از 10بار تلاش باز کنید اما حین انتخاب دروس ناگهان همه‌‌چیز از دسترس‌تان خارج می‌شود.» این جملات را امیرحسین، دانشجوی کارشناسی ارشد‌ دانشگاه آزاد تهران مرکز به همشهری می‌گوید. او معتقد است به‌دلیل ضعف سنتی زیرساخت‌های اینترنت در کشور، اصولا ایده استفاده از سامانه متمرکز برای خدمات‌دهی به جمعیت‌های انبوه معمولا با شکست مواجه شده و دیگر سامانه‌های کشور نیز معمولا در پیک مراجعه شهروندان دچار اختلال می‌شوند.

اصرار به ترویج پیام‌رسان در وانفسای انتخاب واحد
دومرحله‌ای‌کردن ورود به آموزشیار و الزام وارد‌کردن کد ارسالی به پیام‌رسان آی‌گپ از دیگر انتقادات دانشجویان به آموزشیار است. به‌رغم شلوغی سامانه و مشکلات متعدد آن، دانشجویان همچنان باید پس از وارد‌کردن نام کاربری و رمز عبور، منتظر دریافت رمز در بستر پیام‌رسان بمانند یا در غیراین‌صورت 2دقیقه برای ورود به نرم‌افزار صبر کنند. این مسئله خود به یک عامل دیگر کندی فرایند انتخاب واحد تبدیل شده است. یکی از دانشجویان دانشگاه آزاد در این‌باره می‌گوید: «اینکه مسئولان دانشگاه با پیام‌رسان توافقی برای همکاری دارند، به‌خودی‌خود محل سؤال است؛ چرا‌که همه ما را به‌رغم میل باطنی، برای دریافت خدمات تحصیلی مجبور به عضویت در یک پیام‌رسان می‌کنند. اما حرف ما این است که دست‌کم در زمان انتخاب واحد از خیر ترویج این پیام‌رسان بگذرند و اجازه دهند ورود به سامانه روان‌تر انجام شود. »

مشکلات پرداخت شهریه، کمتر از قبل اما پابرجا
مشکلات در پرداخت الکترونیکی شهریه و تأیید پرداخت در آموزشیار و بعضی اشتباهات محاسباتی در تعیین شهریه و بدهی دانشجویان، همچنان مورد اعتراض است. مسئولان دانشگاه معتقدند که این مشکلات و نبود مطابقت‌ها نسبت به گذشته کمتر شده اما همچنان مواردی از این قبیل از سوی دانشجویان مختلف گزارش می‌شود: «سازوکار آموزشیار به‌‌گونه‌ای است که شما بدون پرداخت شهریه امکان انتخاب واحد ندارید. زمان برای انتخاب واحد هم که می‌دانید محدود است. حالا این وسط اگر شما در پرداخت شهریه به مشکل بخورید، عملا فرصت استفاده از همان فرصت محدود را هم از دست می‌دهید. بارها این مشکل را به پشتیبانی آموزشیار اعلام کرده‌ام اما اپراتورهای پشتیبانی اصلا دلیل آن را نمی‌دانند.» 
دانشجوی دیگری در این‌باره به همشهری می‌گوید: «من با اینکه در ترم‌های گذشته اضافه پرداخت داشتم و این ترم بیش از 4میلیون بستانکار بودم، باز وقتی برای انتخاب واحد مراجعه کردم، سیستم به اشتباه من را بدهکار نشان می‌داد و نمی‌گذاشت انتخاب واحد کنم. وقتی با دانشگاه هم تماس گرفتم، آنها به من گفتند که فعلا مبلغ مربوطه را بپرداز تا انتخاب واحد کنی، پس از آن به این مسئله رسیدگی می‌شود و مبلغ عودت داده خواهد شد. اما این سؤال برای من پیش می‌آید که چرا باید چند میلیون اضافه بپردازم؟»

نکته
مسئولان دانشگاه چه می‌گویند؟‌

در واکنش به اختلالات به‌وجود آمده در نرم‌افزار آموزشیار، مدیرکل روابط‌عمومی دانشگاه آزاد اسلامی، در این‌باره گفت: «سامانه آموزشیار به‌علت تعداد بالای مراجعه و همچنین کندی اینترنت در کشور با کندی‌هایی مواجه است که موجب اختلال در روند ثبت‌نام و انتخاب واحد دانشجویان شده است.» او ضمن عذرخواهی از دانشجویان، از تلاش شبانه‌روزی همکاران فنی دانشگاه آزاد برای رفع مشکلات خبر داده و گفته است: یک میلیون و 200هزار دانشجو به همراه ۲۵‌هزار عضو هیأت علمی در این روزها به سامانه آموزشیار وارد شده‌اند و همین مسئله سبب ایجاد ترافیک در سامانه شده است. همدانچی درباره مشکلات دانشجویان برای پرداخت شهریه هم گفته که این موضوع نسبت به ترم گذشته بسیار کمتر شده اما مسئولان دانشگاه در حال رایزنی هستند تا با افزایش درگاه‌های پرداخت بانکی، دغدغه دانشجویان در این‌باره رفع شود. مدیر روابط‌عمومی دانشگاه آزاد نهایتا گفته آموزشیار تا تکمیل انتخاب واحد همه دانشجویان این دانشگاه فعال باقی می‌ماند و از دانشجویان خواسته نگران نباشند.