50مورد فسخ فرزندخواندگی در سال

خدیجه نوروزی- روزنامه‌نگار

به‌نظر می‌رسد با توجه به چالش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی که روزبه‌روز بیشتر گریبان جامعه را می‌گیرد تعداد کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست رو به افزایش باشد و آمار متقاضیان فرزندخواندگی رو به کاهش برود. اما طبق گفته مسئولان بهزیستی آمار نوزادان و کودکان بی‌سرپرست رو به کاهش است و چالش‌ها بیشتر درخصوص کودکان بدسرپرست است که برای نگهداری به بهزیستی سپرده می‌شوند.
سعید بابایی، مدیرکل امورکودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «در کشور حدود 650مرکز شبه خانواده ویژه نگهداری کودکان فاقد سرپرست مؤثر (بی‌سرپرست و بدسرپرست) فعالیت می‌کند. 33شیرخوارگاه (هر استان یک شیرخوارگاه، تهران 3شیرخوارگاه آمنه، حضرت رقیه(س) و شبیر) ویژه نگهداری نوزادان تا کودکان 3ساله است و باقی کودکان در مراکز خانه‌های نوباوگان (4 تا 6سال)، خانه‌های کودکان (7 تا 12سال) و خانه‌های نوجوانان (13 تا 18سال) نگهداری می‌شوند. این خانه‌ها هیچ تابلویی ندارند و بین 6 تا 20کودک و نوجوان در آنها به همراه تیم مراقبتی (مددکار، روان‌شناس و مربی) زندگی می‌کنند. حدود 10هزار کودک و نوجوان در این مراکز بسر می‌برند.»
وقتی یک کودک به‌علت بدسرپرست بودن به بهزیستی سپرده می‌شود، اولویت نخست براساس متد روز دنیا و فرهنگ خود ما این است که خانواده توانمند شود و کودک به خانواده خود بازگردد. اگر این امکان فراهم نشد، راه حل بعدی واگذاری قیومیت کودک به حلقه دوم فامیل کودک از قبیل جد پدری یا سایر اقوام است. مرحله بعدی درصورت سلب حضانت، واگذاری کودک به فرزندخواندگی است. اگر 3مرحله فوق امکان‌پذیر نبود به‌ناچار بهترین راه نگهداری آنان در خانه‌های نگهداری است. طبق گفته بابایی در هر سال تنها حدود 2هزار کودک را می‌توان به فرزندخواندگی واگذار کرد. درصورتی که بیش از 26هزار خانواده متقاضی فرزندپذیری هستند. اما در این بین مشکلات گوناگون موجب می‌شود که تا برخی از فرزندخوانده‌ها دوباره به مراکز نگهداری بازگردانده شوند. مدیرکل امورکودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در این مورد می‌افزاید: «یکی از اتفاقات ناگوار در مسیر فرزندخواندگی می‌تواند فسخ فرزندخواندگی باشد. مثلا خانواده‌ای که با برآورد غیرحقیقی وارد این مسیر شده، بعد از دیدن دشواری‌های فرزندپروری به این نتیجه می‌رسند که کار دشوار است و به سمت فسخ می‌روند. خوشبختانه آمار فسخ فرزندخواندگی بسیار محدود است و در هر سال حدود50مورد است اما به‌نظر ما حتی یک مورد هم زیاد است. با عنایت به اینکه یکی از موارد مورد سنجش فرزندخواندگی توانمندی مالی خانواده متقاضی است، بنابراین خانواده‌ای به‌علت ناتوانی مالی به سمت فسخ فرزندخواندگی نمی‌رود.»
کودکان ورودی به بهزیستی در دهه‌های گذشته هرچند درصد بالاتری بی‌سرپرست بودند اما هم‌اکنون بیش از 90درصد کودکان ساکن مراکز نگهداری، بدسرپرست هستند که از طریق گزارش‌های مردمی به شماره123 مورد بررسی قرار می‌گیرند و به بهزیستی سپرده می‌شوند.
بابایی به مشکلات قانونی که درخصوص کودکان بی‌سرپرست وجود دارد اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که نیاز است در قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست مورد بازنگری قرار گیرد، افزایش ضوابط سختگیرانه در برخورد با افرادی است که  خارج از مراحل قانونی اقدام به فرزندپذیری می‌کنند که در بسیاری از موارد این مسئله منجر به ایجاد مشکل برای کودکان می‌شود.»
هم‌اکنون حدود 26هزار خانواده متقاضی فرزندپذیری هستند که تهران با 5344مورد در صدر قرار دارد و پس از آن نام اصفهان با 2702مورد و خراسان رضوی با 2381مورد دیده می‌شود. در انتهای این جدول هم کهگیلویه و بویراحمد با 118مورد قرار گرفته است. همچنین در 10ماه ابتدایی امسال تهران صدرنشین فرزندپذیری بوده است. در مجموع 242مورد فرزندخواندگی در سال1400 در تهران ثبت شده که از این تعداد در 236مورد زوجین بدون فرزند بوده‌اند و در 6مورد زوجین فرزند یا فرزندان دیگری داشته‌اند. پس از تهران، نام خراسان رضوی دیده می‌شود که 233مورد فرزندخواندگی در این استان ثبت شده و این تعداد در 222مورد زوجین بدون فرزند بوده‌اند و در 8مورد صاحب فرزند بوده‌اند و 3مورد هم خانم مجرد کودکی را به فرزندی پذیرفته است. رده سوم به استان کرمان رسیده، با 77مورد فرزندخواندگی که 70مورد آن زوجین بدون فرزند، 3مورد صاحب فرزند و 4مورد خانم مجرد بوده‌اند. به‌طور کلی در 10ماه گذشته از سال‌جاری، 12خانم مجرد، بچه‌ای را به فرزندی پذیرفته‌اند. زوجین بدون فرزند 1192 و خانواده‌های صاحب فرزند هم 52مورد کودک را به فرزندی پذیرفته‌اند.