کتاب
تجربه‌ای کم‌نظیر در بازار کتاب ایران
فروش ۷۰۰هزار نسخه به ارزش بیش از ۵۰ میلیارد تومان
مهرداد طبرسی- روزنامه‌نگار
دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران کم‌کم دارد به نقطه پایان نزدیک می‌شود. نمایشگاهی که سال گذشته به‌عنوان راهکاری جایگزین و شاید مسکنی موقتی در ماه‌های طولانی شیوع کرونا و عدم‌برگزاری نمایشگاه کتاب تهران پیشنهاد شده بود که قدری از رکود ناشران کم کند، حالا آن‌قدر جدی شده است که به‌نظر می‌‌رسد می‌تواند اتفاقی ثابت در تقویم حوزه کتاب باشد و دست‌کم به‌عنوان فرصتی تازه مورد بررسی قرار بگیرد و حتی پس از عادی شدن شرایط، در سال‌های بعد، به شکل‌‌های گوناگون ادامه پیدا کند. نمایشگاهی که تجربه‌ای کم‌نظیر دست‌کم در فروش کتاب است و حتی می‌تواند الگویی برای دیگرکشورها باشد که با مشکلات مشابه در حوزه کتاب دست به گریبان‌اند.
فرصتی برای شهرها و ناشران کوچک
نمایشگاه مجازی بیشتر از اینکه به‌کار دوستداران کتاب در تهران و شهرهای بزرگ بیاید، مناسب کسانی است که در شهرهای کوچک‌تر و روستاها سکونت دارند؛ شهرهایی که عرضه و ارائه همه کتاب‌های بازار نشر ایران در آنها ممکن نیست و خیلی از کتاب‌ها به آنجا نمی‌رسد و بسیاری از آنها حتی یک کتابفروشی نیز ندارند. علاوه بر این، فرصت مناسبی است برای ناشران کوچک که یارای رقابت با ناشران بزرگ را، حتی در نمایشگاه‌هایی که به‌صورت حضوری برگزار می‌شود، ندارند. ناشران کوچک در نمایشگاه مجازی می‌توانند در موقعیتی برابر با ناشران بزرگ قرار بگیرند و اگر به‌درستی کتاب‌هایشان را تبلیغ کنند، از فرصت نمایشگاه مجازی بیشتر بهره‌مند شوند. نمایشگاه مجازی دست‌کم برای کتابخوانان استان‌ها و شهرهای کوچک و محروم می‌تواند باز هم برگزار شود، چنان‌که پیش‌تر نیز برگزار شده است.
مرجعی برای پژوهشگران کتاب
فارغ از اینها، ارزش و اهمیت نمایشگاه مجازی به مجموعه اطلاعات گسترده‌ای است که فراهم آورده است. مجموعه‌ای از اطلاعات در طول 2سال گذشته در پایگاه نمایشگاه مجازی و خانه کتاب ثبت و روزآمد شده‌اند؛ اطلاعاتی که می‌تواند منبع و مرجعی برای سیاستگذاران و پژوهشگران و مخاطبان باشد و برای بسیاری از برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌ها بعدی به‌کار بیاید، اگر تا نمایشگاه‌های آینده به حال خود رها نشود و ناشران ملزم به رفع ضعف‌ها و کاستی‌های آن باشند.
زیر ذره‌بین
برگزاری نمایشگاه مجازی نیازمند پشتیبانی و رصد لحظه‌ای همه جزئیات است. نمی‌توان از دومین نمایشگاه مجازی کتاب نوشت و از پشتیبانی تمام‌وقت ستاد برگزاری نمایشگاه ننوشت. مرکز پاسخگویی نمایشگاه سرنوشت همه سفارش‌ها را از لحظه خرید تا لحظه رسیدن به‌دست مخاطبان کتاب پیگیری کرده است.
خدمات شرکت پست نیز در نمایشگاه دوم بسیار بهتر از نمایشگاه نخست بوده است، اگرچه ارسال کتاب همواره مقوله‌ای جدا از ارسال سایر محصولات است و بی‌تردید شرکت پست ایران و خانه کتاب باید در ادامه تعامل به راهکارهایی بهتر برای همکاری مشترک برسند که سبب بهتر رسیدن کتاب‌ها به‌دست مخاطبان شود.
چشم‌انداز تازه از وضعیت بازار کتاب
باید منتظر پایان دومین نمایشگاه مجازی کتاب نشست و بعد آمارهای تفصیلی نمایشگاه را دقیق‌تر بررسی کرد، البته اگر که آمارها منتشر شوند. آمارهای تفصیلی می‌توانند چشم‌انداز تازه‌ای از وضعیت بازار کتاب و نشر و سلیقه‌های کتابخوانان و سبد خرید کتابخوانان و متوسط قیمت کتاب در سال اخیر و.... به‌دست دهند.
در انتظار هجوم کتابخوانان
آمارها حاکی از این است که تاکنون بیش از ۷۰۰هزار نسخه کتاب به ارزش بیش از ۵۰ میلیارد تومان در دومین نمایشگاه مجازی به فروش رسیده است. شمار کتاب‌ها و ارزش ریالی‌شان در نمایشگاه دوم به نمایشگاه نخست نرسیده و بعید است، به‌رغم تمدید احتمالی، به آن نزدیک شود، چه در نمایشگاه نخست ۴۰ درصد تخفیف شامل همه کتاب‌ها می‌شد و بسیاری برای خرید کتاب‌ها، به‌ویژه کتاب‌های گران‌قیمت، وسوسه شدند و در نهایت بیش از یک میلیون و ۲۵۰ هزار جلد کتاب به ارزش ۶۴ میلیارد تومان به فروش رسید. اما تخفیف کتاب‌ها در نمایشگاه دوم ۲۰ درصد است و تنها اعضای هیأت‌های علمی دانشگاه‌ها و دانشجویان و طلاب از تخفیف بیشتری برخوردارند. تخفیف۲۰ درصدی نیز برای خیلی‌ها آن‌قدرها وسوسه‌کننده نیست، اگرچه بی‌تردید در ساعت‌های پایانی امروز هجوم کتابخوانان برای خرید کتاب‌ها بیشتر خواهد شد.
در همینه زمینه :
