گزارش
آلمان‌ها به‌دنبال حل بی‌دردسر بحران اوکراین
برلین، امیدوار است با اتکا به نقش خود به عنوان واسطه بین روسیه و غرب، بحران اوکراین را بدون درگیری به پایان برساند
آلمان در اوج بحران اوکراین و در روزهایی که دیگر متحدان غربی این کشور از بگیر و ببند و داغ و درفش صحبت می‌کنند، رویکردی مسالمت‌جویانه و معقول‌تری نسبت به روسیه در پیش گرفته و عملا می‌خواهد با روش‌های دیپلماتیک، تنش‌های فزاینده بحران اوکراین را خنثی کند.
به گزارش دویچه‌وله، برلین در روزهایی که در غرب از تحریم‌های بی‌سابقه و واکنش خشمگینانه به حمله احتمالی روسیه به اوکراین صحبت می‌شد، وزیر خارجه‌اش را به مسکو فرستاد. برلین گفته که نمی‌خواهد به اوکراین سلاح صادر کند، همچنین برخلاف دیگر کشورهای اروپایی گفته که سطح فعالیت سفارتخانه‌اش در کی‌یف را کاهش نخواهد کرد. آنالنا بائربوک، وزیر خارجه آلمان در توجیه این تصمیم گفته است کشورش هیچ اقدامی که وضعیت را بیش از این بی‌ثبات کند انجام نخواهد داد. صحبت‌های حساب‌شده بائربوک، بازتابی از تلاش‌های آلمان در چندسال اخیر برای واسطه‌گری بین ناتو و روسیه است. از نظر کریستوفر هویسگن، دیپلمات برجسته آلمان که سال‌ها مشاور سیاست‌های امنیتی آنگلا مرکل بوده، شرایط امروز با بحران سال2014، یعنی زمانی که روسیه شبه‌جزیره کریمه را منضم کرد، شباهت‌هایی دارد؛ «خطر حمله دوباره وجود دارد. شما می‌بینید که همه فعالیت‌های مقدماتی برای این کار انجام شده است؛ ازجمله آماده‌سازی‌های رسانه‌ای در روسیه، آماده‌سازی نظامی و ارائه درخواست‌ها توسط ولادیمیر پوتین (رئیس‌جمهور روسیه). پس به‌نظر می‌رسد که چیزی در حال پخته‌شدن است.»
هویسگن البته اعتقاد دارد که آلمان باز هم باید به واسطه‌گری‌اش ادامه دهد؛ «آلمان نقش فعال‌تری در سیاست‌های جهانی پیدا کرده و مردم هم خواستار همین نقش هستند. انتظارهای زیادی وجود دارد که آلمان نقش پررنگی داشته باشد و ما هم البته این کار را می‌کنیم.»
راینر شوالب، وابسته نظامی سابق آلمان در سفارت این کشور در مسکو هم معتقد است که آلمان کلید به ثمر رسیدن تلاش‌های دیپلماتیک است. او گفته است: «از نقطه‌نظر آمریکا، برلین نقطه تماس بین اروپا و آمریکاست و روابط آلمان-روسیه ثبات مداومی داشته است. تبادل اقتصادی زیادی بین 2کشور برقرار و علاوه بر آن تبادلات فرهنگی و علمی هم در جریان است. آلمان همیشه در تلاش بوده تا با روسیه ارتباط و تعامل بیشتری داشته باشد.» از نظر شوالب، روس‌ها معتقدند که آلمان هم برای آنها اثرات مثبتی دارد؛ «آنها سیاست‌های آلمان ازجمله تمرکز ما بر حقوق بشر و ارزش‌ها را درک می‌کنند و قبول دارند. تنها چیزی که می‌خواهند این است که کسی در سیستم خودشان دخالت نکند.»
رویکرد مثبت آلمان به روسیه اما منتقدانی در میان متحدانش دارد. یکی از بزرگ‌ترین اختلاف نظرهای آلمان با متحدانش، بر سر میزان تنبیه روسیه در صورت حمله به اوکراین است. غربی‌ها هفته‌هاست می‌گویند روسیه می‌خواهد به اوکراین حمله کند. مسکو این ادعا را رد می‌کند و در مقابل می‌گوید غرب و اوکراین رفتارهای تحریک‌آمیزی دارند. روسیه در ماه‌های اخیر، نزدیک به 100هزار نیروی نظامی پشت مرزهای اوکراین مستقر کرده است.
غربی‌ها وعده داده‌اند که واکنشی شدید به حمله احتمالی روسیه خواهند داشت و گفته‌اند بی‌سابقه‌ترین تحریم‌ها را علیه مسکو اعمال خواهند کرد. یک تهدید جدی آنها، اخراج سیستم بانکی روسیه از سیستم جهانی سوئیفت است. رسانه‌های غربی گفته‌اند که آلمان درباره آن تردید دارد و گفته که درصورت قطع دسترسی روسیه به این سیستم، در پرداخت هزینه گاز وارداتی روسیه به شرکت‌های این کشور، دچار مشکل خواهد شد. این نگرانی که ناشی از نگرانی بزرگ‌تر تامین انرژی در آلمان است، یکی از بزرگ‌ترین اختلاف‌ها بین آلمان و متحدانش است. آلمان به‌شدت به گاز وارداتی از روسیه نیاز دارد و قطع جریان گاز روسیه، چه به‌خاطر جنگ و چه به‌خاطر تحریم‌های بعدی، می‌تواند عواقب خطرناکی در آلمان داشته باشد. این کشور در دوران صدراعظمی آنگلا مرکل، با وجود مخالفت‌های آمریکا و برخی متحدان دیگر، پروژه خط لوله انتقال گاز نورد استریم2 را پیش برد و حالا این پروژه منتظر دریافت مجوز از آلمان برای شروع کار است.
نورداستریم2، پروژه حیاتی آلمان
به گزارش الجزیره، این پروژه 11میلیارد دلاری که 2سوی دریای بالتیک را به هم وصل می‌کند، گاز را از سیبری غربی به آلمان می‌رساند و ظرفیت صادارت گاز روسیه به آلمان را که همین الان از طریق خط لوله نورد استریم یک منتقل می‌شود، دوبرابر می‌کند. این خط لوله می‌تواند به 26میلیون خانه در آلمان گاز ارزان‌قیمت بدهد و کار ساخت‌وساز آن همین انتهای تابستان به پایان رسید. از نظر آمریکا، این خط لوله سلاحی ژئوپلیتیک برای روسیه است که به وسیله آن می‌تواند امنیت انرژی و ملی اروپا را نادیده بگیرد. آمریکا می‌گوید این پروژه، به اهرم فشار روسیه بر اروپا، جایی که قیمت گاز مدام بالا می‌رود و خشم شهروندان را به همراه داشته، تبدیل خواهد شد.
در خود آلمان هم گروه‌های سیاسی، بر سر تعامل با این مسئله، دچار اختلاف نظر هستند. آنگلا مرکل یکی از حامیان سفت و سخت این پروژه بود و می‌گفت که صرفا باید به آن نگاهی تجاری داشت. اما برخی دیگر، نظراتی نزدیک به آمریکا و دیگر متحدان آلمان مثل اوکراین و لهستان دارند. اولاف شولتز، جانشین مرکل تلاش می‌کرد وارد این بحث نشود اما هفته گذشته به این مسئله اشاره کرد که ممکن است این پروژه قربانی حمله روسیه شود؛ «واضح است که (حمله روسیه) هزینه بالایی خواهد داد و اگر حمله نظامی به اوکراین روی دهد، این مسئله هم باید به بحث گذاشته شود.»
با این حال تغییر نظر در این پروژه می‌تواند عواقب سیاسی وخیمی در داخل آلمان داشته باشد. کارشناسان می‌گویند یکی از عوامل گران‌شدن قیمت انرژی در اروپا، کم‌بودن گاز وارداتی از روسیه است. اروپا حدود 40درصد گاز خود را از روسیه وارد می‌کند. کاهش انرژی و افزایش قیمت آن، بیشترین اثر را روی زندگی کارگران با درآمد پایین که بزرگ‌ترین حامیان حزب سوسیال‌دمکرات اولاف شولتز هستند می‌گذارد. به همین‌خاطر است که برخی چهره‌های شاخص سوسیال‌دمکرات، اینطور استدلال کرده‌اند که پروژه نورد استریم2 ربطی به اوکراین ندارد و یک پروژه خصوصی است که نباید تحریم شود. همه اینها باعث احتیاط بیشتر آلمان در مسئله واکنش به حمله روسیه شده است. این احتیاط و رفتار نه‌چندان افراطی البته باعث رنجش متحدان این کشور شده است. به گزارش نیویورک‌تایمز، متحدان آلمان این سؤال را از خود می‌پرسند که آلمان حاضر است چه هزینه‌ای برای عقب‌راندن روسیه بدهد و آیا اصلا می‌توان در این مسئله به‌عنوان یک متحد روی این کشور حساب کرد یا نه. دمیترو کولبه، وزیر خارجه اوکراین با اشاره به این رویکرد آلمان، تا آنجا پیش رفته که برلین را به تحریک روسیه برای حمله به این کشور متهم کرده است. این دیدگاه در میان اعضای ناتو در شرق اروپا هم رایج است. در همین راستا، لوریناس کاسیوناس، رئیس کمیته امنیت ملی پارلمان لیتوانی گفته است: «آلمان اشتباه استراتژیک بزرگی مرتکب می‌شود و اعتبار خود را به خطر می‌اندازد.»
این نگرانی، به‌خصوص بعد از آنکه فرمانده نیروی دریایی آلمان در صحبت‌هایی اعلام کرد که روسیه به اوکراین حمله نخواهد کرد، بیشتر شد. این دریادار به‌خاطر این صحبت‌های جنجالی استعفا داد اما موج شگفتی از این رویکرد در میان مقامات رده‌بالای آلمانی، بیشتر از گذشته اوج گرفت. سفیر اوکراین در آلمان گفت که مردم در کشورش با شنیدن این صحبت‌ها، یاد اشغال نازی‌ها افتاده‌اند. در داخل آلمان، برخی به سابقه تاریخی هزاران‌ساله روابط روسیه و آلمان اشاره می‌کنند و می‌گویند رابطه بین این دو کشور، پیچیده‌تر از رابطه کشورهای دیگر با مسکو است. آنها همچنین به این مسئله اشاره می‌کنند که آلمان، موضعی منطقی برابر روسیه دارد و اگر لازم باشد، مثل سال2014 که مرکل پیشتاز اعمال تحریم‌های سنگین علیه مسکو بود، مواضع سختی برابر این کشور خواهد گرفت. فعلا اما متحدان آلمان، چندان امیدی به دیدن این مواضع سخت ندارند.
