ناگفته‌های 17ماه اسارت در محبس شیطان

علی‌الله سلیمی- روزنامه‌نگار

خصومت و دشمنی مقامات آمریکایی با انقلاب اسلامی و ملت ایران تازگی ندارد و دولت‌های مختلف ایالات متحده آمریکا در ادوار گذشته به اشکال گوناگون برای کشورمان مانع‌تراشی کرده و از هیچ تلاشی برای پیشگیری از موفقیت پژوهشگران و‌ دانشمندان ایرانی دریغ نکرده و همواره سعی در توقف پیشرفت‎های نخبه‌ها و دانشمندان ایرانی کرده و در این راه دست به توطئه‌های گوناگون زده‌اند که تاریخ، بسیاری از آنها را در دل خود ثبت کرده است. یکی از این توطئه‌ها که گاه به‌طور پنهان و گاهی هم به‌طور آشکارا در جریان بوده و هست، ایجاد محدودیت‌های گوناگون برای پژوهشگران و دانشمندان ایرانی در عرصه‌های مختلف بوده و هست که در مواردی به دستگیری و زندانی‌کردن این افراد انجامیده است. ازجمله دستگیری و زندانی‌کردن دکتر مجتبی عطاردی، استاد دانشگاه شریف و پژوهشگر ایرانی که به بهانه تهیه سیستم‌های الکترونیکی صورت گرفته است.
حالا ماجراهای زندگی دکتر مجتبی عطاردی که بخش قابل توجهی از آن به زمینه‌های تحصیلی، کاری و نحوه دستگیری او در آمریکا و سرانجام آزادی‌اش مربوط می‌شود، دستمایه کتابی با عنوان «از شریف تا لس‌آنجلس» شده که این اثر به قلم پرویز سعادتی نگارش یافته است.
در ابتدای کتاب، تصویری از دستخط دکتر عطاردی آمده که متن آن به اهداف تهیه و انتشار این کتاب اشاره دارد. در ادامه، پرویز سعادتی به‌عنوان نویسنده کتاب درباره محتوای اثر به چند نکته کلیدی اشاره می‌کند که برای راهنمایی مخاطب در خوانش اثر مفید است. او می‌گوید اسناد مربوط به بازداشت دکتر عطاردی بالغ بر صدها صفحه است و به‌دلیل حجیم‌شدن کتاب تنها بخشی از آنها در انتهای کتاب افزوده شده است. با توجه به اینکه پرونده دکتر عطاردی در سیستم قضایی آمریکا مختومه نشده، ذکر بعضی مطالب یا آوردن نام اشخاص ممکن است به‌عنوان سندی علیه این افراد، در دادگاه‌های آمریکا استفاده شود، به همین دلیل مطالب به‌گونه‌ای آورده شده که هم به روند کلی روایت خدشه‌ای وارد نشود و هم این افراد از آسیب‌های احتمالی در امان بمانند. همچنین نام بعضی افراد که در دوره‌ای که دکتر عطاردی پس از فراغت از تحصیل و کار به کشور بازگشته و در امور اجرایی با آنها سر و کار داشته، به دلایل شخصی و با خواست وی حذف شده و از آنها به‌عنوان همکار یا دوست نام برده شده است.
کلیدی‌ترین موضوع کتاب و شاید انگیزه اصلی نگارنده و دکترعطاردی از انتشار کتاب، پاسخ به این سؤال است که چرا استادان ایرانی که در همین سال‌ها به آمریکا یا سایر کشورهایی که پلیس ویژه تحریم آمریکا در آنها مستقر است رفته‌اند، دستگیر شده‌اند. سعادتی برای پاسخ به این سؤال، تاریخ روابط ایران و آمریکا به‌ویژه از دهه20 شمسی به بعد را با استفاده از منابع متعدد مرور کرده و چند واقعیت در این‌باره برای فهم مناسب‌تر از محتوای کتاب ارائه کرده است.
بخش اول کتاب، با عنوان «از تولد تا پایان تحصیلات عالی در ایران» به تولد، تحصیلات ابتدایی و دبیرستان، آغاز تحصیلات عالی، تحصیل در دانشگاه آستین تگزاس، وقوع انقلاب فرهنگی، کار در صداوسیما و ازدواج راوی اثر می‌پردازد. در بخش دوم با عنوان «تحصیل و اشتغال در آمریکا» دکتر عطاردی موضوع پایان دوره کارشناسی و عزیمت به آمریکا را روایت و همچنین به پایان دوره دکتری و آغاز اشتغال خود اشاره می‌کند و در بخشی از خاطراتش به فعالیت خود در شرکت «لی نیر تکنولوژی» به‌عنوان مهندس طراح آی‌سی اشاره می‌کند که تز آن را برای دکترایش نوشته بود و باید پیاده‌سازی‌ می‌کرد.
وی در ادامه دو موضوع «حساسیت‌های اف.بی.آی» و «بازگشت به ایران» را روایت می‌کند. عنوان فصل سوم کتاب، «تدریس در دانشگاه و تولید «آی‌سی» در ایران» است که راوی در ابتدا موضوع طرح توسعه صنعت میکروالکترونیک را روایت می‌کند و در ادامه به دیدار با مقامات بلندپایه کشوری برای جلب حمایت آنها و توسعه این صنعت در ایران می‌پردازد.
موضوع دستگیری در آمریکا، محور اصلی بخش چهارم کتاب است. دکتر عطاردی در این فصل به موضوعات مهم تولید در کشور ثالث، سندسازی اف.بی.آی، ضبط اموال در فرودگاه لس‌آنجلس، ضبط اموال دومین ایرانی، سفر آخر، بازجویی در فرودگاه لس‌آنجلس، بستری‌شدن در بیمارستان مارینا دل‌ری، انتقال به زندان لس‌آنجلس، جلسه دادگاه لس‌آنجلس، روزهای پس از دادگاه، نخستین ملاقات، استخدام وکیل، بازجویی در زندان لس‌آنجلس، انتقال به زندان دوبلین و موضوع «از اتهام تئوری توطئه تا آزادی به قید وثیقه» اشاره کرده و درباره جزئیات این مراحل شرح می‌دهد.
بخش پنجم کتاب، «حبس خانگی، در انتظار رهایی» نام دارد که در آن، راوی درباره روزهای پس از آزادی موقت، بازتاب‌های رسانه‌ای، برکناری وکیل، تهیه متن «اعتراف‌نامه» و ارجاع به دادگاه، تنظیم دفاعیه و تشکیل دادگاه و سرانجام صدور حکم آزادی توضیح می‌دهد.
بخش «ضمائم» پایان‌بخش کتاب است که در آن اسناد و تصاویر مرتبط با موضوع کتاب ضمیمه متن اصلی شده است. از جمله متن کامل نامه آرمیتا رزاقی (همسر دکتر مجتبی عطاردی) به قاضی دادگاه سانفرانسیسکو، اطلاعات کامل درباره موضوع مهاجرت و اعمال حقوق گمرکی در ایالات متحده شامل تاریخچه و سازمان، تحقیقات امنیت ملی با ذکر نمونه‌های موردی، متن ایمیل وصیت‌نامه دکتر عطاردی و همچنین متن کامل کیفرخواست دادگاه ناحیه(بدوی) ایالات متحده آمریکا درباره دکتر مجتبی عطاردی، تصاویر بریده جراید و عکس‌های دکترعطاردی در ارتباط با موضوع کتاب از دیگر قسمت‌های این بخش است.