درج قیمت تولید‌کننده چقدرکالاها را ارزان کرد؟

 علی ابراهیمی- خبرنگار

مرحله دوم طرح درج قیمت تولید‌کننده روی اقلام کالایی صنایع غذایی و کنسروسازی، سلولزی، بهداشتی، آرایشی، کارخانجات، تولید و صادرات ماکارونی، لنت ترمز و کلاچ و پالایشگاه‌های روغن‌سازی‌ از 19دی ماه جاری در شرایطی آغاز شده است که برخی تولید‌کنندگان مشمول اجرای این طرح از درج قیمت سر باز زده و خواستار تعویق اجرای آن شده یا قیمت‌های غیرواقعی را روی محصولات تولیدی خود درج کرده‌اند. با این شرایط چندی پیش تولید‌کنندگان لوازم خانگی و مواد شوینده در نامه‌های جداگانه‌ای به وزیر صمت خواستار افزایش قیمت یا تعویق درج قیمت تولید‌کننده روی محصولاتشان تا فروردین ماه سال آینده شدند.‌ این در حالی است که اواخر هفته گذشته، رضا فاطمی امین، وزیر صمت با بیان اینکه تاکنون قیمت تولید‌کننده به‌صورت آزمایشی روی محصولات 12گروه کالایی درج شده و نتیجه خوبی داشته است اعلام کرد که تا 2هفته آینده گروه دیگری از محصولات برای درج قیمت تولید‌کننده با هدف ایجاد رقابت و کاهش قابل توجه قیمت‌ها معرفی خواهد شد. با محسن حسین‌لویی، مدیرکل نظارت بر خدمات عمومی و شبکه‌های توزیعی و اقتصادی سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان، درباره آخرین وضعیت و تأثیر اجرای این طرح بر کاهش قیمت خرده‌فروشی اقلام کالایی مشمول، گفت‌وگو کرده‌ایم.

آخرین وضعیت اجرای طرح الزام درج قیمت تولید‌کننده روی بسته‌بندی کالاها چیست؟
تا‌کنون در 2مرحله و برای 12گروه کالایی، درج قیمت تولید‌کننده روی بسته‌بندی کالا، الزامی شده است. اجرای این طرح از 27آذر آغاز شده و در ادامه 4 و 19دی ماه برخی اقلام کالایی دیگر مشمول اجرای این طرح شده‌اند. اکنون قیمت تولید‌کننده روی کالاهای مشمول مرحله نخست، مانند انواع آب معدنی، آبمیوه، نوشابه گازدار و ماءالشعیر در 90درصد موارد درج شده است.
آیا همه قیمت‌های تولید‌کننده درج شده روی کالاها واقعی بوده است؟
در برخی کالاها مانند آب معدنی، درج قیمت تولید‌کننده واقعی بوده اما در برخی دیگر از کالاها مانند نوشابه‌های گازدار، تولید‌کنندگان قیمت‌هایی را درج کرده بودند که تا حدودی بیشتر از قیمت‌های واقعی بوده است. با این تولید‌کنندگان صحبت شد تا قیمت‌های درج شده روی اینگونه کالاها را به قیمت‌های واقعی و منطقی بازگردانند.
با درج قیمت تولید‌کننده روی بسته‌بندی کالاهای مشمول، قیمت مصرف‌کننده اقلام کالایی مشمول مرحله نخست اجرای این طرح، چه تغییری کرده است؟
با اجرای مرحله نخست این طرح، قیمت مصرف‌کننده بطری 500سی‌سی آب معدنی که قبلا 4هزار تومان درج می‌شد، اما قیمت واقعی تولید‌کننده این کالا 2هزار تومان بود، اما اکنون تولید‌کنندگان قیمت 2هزار تومانی تولیدکننده را روی بسته‌بندی این محصول درج می‌کنند که با درنظر گرفتن حاشیه سود قانونی مصوب، قیمت مصرف‌کننده یک بطری 500سی‌سی آب معدنی به 2500 تا 2600تومان کاهش یافته که به‌معنای کاهش 1400 تا 1500تومانی نرخ خرده‌فروشی این محصول است. همچنین قیمت بطری 1.5 لیتری آب معدنی که قبلا قیمت مصرف‌کننده آن 6هزار تومان درج می‌شد، اکنون نرخ 3500تومانی تولید‌کننده روی این محصول درج می‌شود که قیمت فروش این محصول با حاشیه سود قانونی حداکثر 27درصدی پیش‌بینی شده به 4هزار تا 4100تومان می‌رسد.
این اصلاح قیمت برای نوشابه گازدار، آبمیوه و ماءالشعیر چگونه صورت گرفته است؟
قبلا قیمت مصرف‌کننده بطری 1.5لیتری نوشابه گازدار، 14هزار و300تومان درج می‌شد که اکنون قیمت تولید‌کننده این محصول 10هزار تومان درج شده که با احتساب سود خرده‌فروشی حداکثر 21درصدی قیمت مصرف‌کننده این محصول به 12هزار و100تومان می‌رسد. این قیمت، مطلوب ما نیست، به تولید‌کنندگان اعلام کرده‌ایم قیمت تولید‌کننده اینگونه نوشابه‌ها باید کمتر از 9هزار تومان درج شود. اگرچه تولید‌کنندگان نوشابه قیمت تولید‌کننده را روی بسته‌بندی این محصولات درج کرده‌اند، اما در درج این قیمت تا حدودی سوءاستفاده صورت گرفته زیرا سازمان حمایت انتظار کاهش 30 تا 40درصدی قیمت نوشابه‌های گازدار با اجرای این طرح را داشت، اما میزان کاهش قیمت این اقلام با درج قیمت تولید‌کننده 10 تا 12درصد بوده است. در مورد ماءالشعیر نیز این شیوه درج قیمت تولید‌کننده صورت گرفته که پیگیری می‌کنیم تا ظرف یک هفته تا 10روز آینده میزان کاهش قیمت خرده‌فروشی نوشابه‌های گازدار و ماءالشعیر با اصلاح قیمت تولید کننده، به 30 تا 40درصد برسد. در مورد درج قیمت مصرف‌کننده آبمیوه با توجه به تعداد زیاد اقلام کالایی مشمول، نمی‌توان قیمت تولید‌کننده مشخصی را اعلام کرد، اما با توجه به قیمت‌های تولید‌کننده درج شده روی بسته‌بندی این اقلام کاهش قیمت 10 تا 15درصدی خرده‌فروشی این اقلام را شاهد هستیم که پیگیری می‌کنیم تا میزان کاهش قیمت خرده‌فروشی آبمیوه‌ها به بیش از 20درصد برسد.
روند کاهش قیمت خرده‌فروشی در اقلام گروه 2کالایی مشمول این طرح چگونه بوده است؟
اقلام گروه دوم کالایی از 4دی ماه امسال مشمول اجرای این طرح شده و کالاهایی مانند پودر شوینده، دستمال کاغذی، پوشک بچه، پودر شوینده و... را شامل می‌شود؛ همچنین همه محصولات سلولزی و بهداشتی از 19دی ماه امسال مشمول اجرای این طرح شده است. با درج قیمت تولید‌کننده روی اقلام گروه دوم کالایی شاهد کاهش 10 تا 15درصدی قیمت مصرف‌کننده اینگونه اقلام بوده‌ایم. تا‌کنون 30 تا 40درصد شرکت‌ها، قیمت تولید‌کننده را روی بسته‌بندی این محصولات درج کرده‌اند و به‌دنبال آن هستیم تا این طرح در همه کالاهای مشمول گروه‌ دوم کالایی اجرایی شود. گروه بعدی که از 19دی ماه مشمول اجرای این طرح شده‌اند، شامل تمام شوینده‌ها، محصولات سلولزی، ماکارونی، کنسروجات و ترشی‌جات، فیلتر روغن، لنت ترمز، روغن موتور، سس، رب گوجه فرنگی و... است. میزان پوشش طرح الزام درج قیمت تولید کننده، با توجه به گذشت چند روز، در این گروه کالایی کمتر از بقیه بوده و هنوز بازار اینگونه اقلام کالایی را رصد نکرده‌ایم تا ببینیم در زمینه درج قیمت تولید‌کننده این اقلام چه اتفاقی افتاده است، اما پیگیری می‌کنیم که طی چند هفته آینده قیمت تولید‌کننده واقعی روی بسته‌بندی همه این اقلام کالایی درج شود.
در مراحل قبلی برخی انواع لوازم خانگی مانند نوشیدنی‌ساز، چای‌ساز، غذاساز، چرخ گوشت و مایکرویو مشمول اجرای این طرح شدند، قیمت این اقلام تا چه حد کاهش یافته است؟
از 4دی ماه اقلام کالایی مذکور مشمول درج قیمت تولید‌کننده شده‌اند. اگرچه تولید داخل برخی از این انواع لوازم خانگی مانند مایکرویو بسیار کم است، اما این موضوع تفاوتی در نحوه اجرای این طرح ایجاد نمی‌کند و واردکنندگان به درج قیمت تامین‌کننده روی اینگونه اقلام ملزم هستند. شرکت‌هایی مانند پارس خزر از 4دی ماه قیمت تولید‌کننده را روی انواع غذاساز درج کرده‌اند، اما درج قیمت تولید‌کننده روی برخی دیگر از انواع لوازم خانگی مانند یخچال و یخچال فریزر که مشمول اجرای این طرح هستند، هنوز اجرایی نشده است. از هفته گذشته در نشستی که با حضور وزیر صمت و رئیس سازمان حمایت برگزار شد، پیگیر درج قیمت تولید‌کننده روی بسته‌بندی این محصولات هستیم. از جمله دلایل تأخیر در درج قیمت تولید‌کننده روی بسته‌بندی اینگونه لوازم خانگی آن است که تولید و عرضه این محصولات به بازار، نیازمند چند هفته زمان است و مانند کالاهای مصرفی نیست که درج قیمت تولید‌کننده روی بسته‌بندی این محصولات به شکل فوری خود را نشان دهد.
اما تولیدکنندگان محصولات شوینده و لوازم خانگی در نامه‌ای به وزیر صمت خواستار تعویق یا توقف اجرای این طرح شده و حتی قیمت محصولات خود را افزایش داده‌اند، موضوع چیست؟
وقتی قانونی به تولید‌کنندگان کالاهای مختلف ابلاغ می‌شود باید همه شرکت‌ها از آن تبعیت کنند. اگر تولید‌کنندگان لوازم خانگی از طریق تبانی با یکدیگر، قیمت محصولاتشان را افزایش دهند براساس ماده8 قانون حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان با آنها برخورد می‌شود. تولید‌کنندگان لوازم خانگی و شوینده‌ها به درج قیمت تولید‌کننده روی محصولاتشان ملزم هستند. نامه‌نگاری با وزیر صمت نمی‌تواند بهانه‌ای برای درج نکردن قیمت روی محصولاتشان باشد. درج قیمت واقعی تولید‌کننده روی محصولات، بر مبنای قانونی است که از سال92 به همه تولید‌کنندگان ابلاغ شده است. قانون نظام صنفی به صراحت اعلام می‌کند افراد صنفی عرضه‌کننده کالا و خدمات باید قیمت مصرف‌کننده این اقلام را روی محصولاتشان درج کنند. قبلا بخصوص در مورد محصولات شوینده و نوشیدنی‌ها شاهد بودیم که در تبانی با واسطه‌ها، درصدهای بسیار بالایی به قیمت مصرف‌کننده اینگونه محصولات اضافه می‌شد. طبیعی است که در اجرای طرح الزام درج قیمت تولید‌کننده نیز برخی مقاومت‌ها در بخش تولید شکل بگیرد، اما بنای دولت بر آن نیست که براساس زیاده‌خواهی این شرکت‌ها با آنها کنار بیاید.
اما تولید‌کنندگان لوازم خانگی اعلام می‌کنند امکان درج قیمت تولید‌کننده مانند لوازم مصرفی روی محصولاتشان را ندارند؟
تولید‌کنندگان لوازم خانگی، تاکنون با کوچک‌ترین نوسان نرخ ارز، قیمت خرده‌فروشی محصولاتشان را افزایش می‌دادند؛ حتی کالایی را که با قیمت تمام‌شده سال پیش تولید شده بود، برمبنای نرخ روز ارز به مردم می‌فروختند که این امر باعث افزایش شدید احتکار لوازم خانگی در برخی مغازه‌ها و فروشگاه‌ها می‌شد زیرا مغازه‌دارها می‌دانستند که اگر لوازم خانگی را نگه دارند می‌توانند آن را بعدا با قیمت بالاتر بفروشند. صنایع مذکور به همین دلیل با درج قیمت تولیدکننده روی محصولاتشان مخالف هستند. آنها می‌خواهند نرخ فروش محصولاتشان را در بازار مطابق با نوسان نرخ ارز افزایش دهند.
پس اجرای این طرح در صنعت لوازم خانگی قطعی است؟
بله. باید قیمت لوازم خانگی روی بسته‌بندی این محصولات درج شود، اما در برخی انواع لوازم خانگی که امکان درج قیمت روی کارتن و بسته‌بندی این محصولات وجود ندارد نیز تولید‌کنندگان می‌توانند قیمت تولید‌کننده اینگونه اقلام را به‌صورت قیمت 2 یا 3ستونی و به‌شکل اعلامیه قیمت روی محصول درج کنند.
اما تعیین قیمت خرده‌فروشی واقعی کالاها از دغدغه‌های مطرح است، سقف کشف قیمت در خرده‌فروشی نسبت به قیمت تولید‌کننده چقدر است؟
سقف میزان افزایش قیمت مصرف‌کننده همه کالاها نسبت به قیمت تولید‌کننده درج شده بین 20 تا 30درصد است.
با توجه به تعداد بازرسان، امکان نظارت بر قیمت واقعی کالاها در سطح خرده‌فروشی وجود دارد؟
قبلا وقتی برای بازرسی به واحدهای صنفی خرده‌فروشی مراجعه و مشاهده می‌کردیم که کالاها بعضا چندبرابر قیمت واقعی به فروش می‌رسد، فروشندگان کالا، قیمت مصرف‌کننده را مبنای فروش کالاها اعلام می‌کردند، اما اکنون شرکت تولید‌کننده باید قیمت واقعی را درج کند و اگر تخلف کند به راحتی قابل رصد است و امکان برخورد با آن وجود دارد.
زمان‌بندی اجرا و گروه‌بندی کالاهای مشمول این طرح بر چه مبنایی صورت می‌گیرد؟
گروه‌بندی کالاهای مشمول درج قیمت تولید‌کننده از 6ماه پیش نهایی شده و متناسب با پیشرفت این طرح در هر مرحله مثلا با گذشت یک تا 2هفته، یک گروه کالایی مشمول اجرای این طرح می‌شود. در انتخاب ترتیب گروه‌های مشمول طرح نیز به میزان تقاضای کالاها توجه شده تا امکان ایجاد چالش برای مصرف‌کنندگان درصورت تبانی شرکت‌های تولید‌کننده وجود نداشته باشد. برنامه ما آن است که اگر همه‌‌چیز مطابق روال طبیعی انجام شود، تا پایان امسال همه گروه‌های کالایی، مشمول این طرح می‌شوند.