نخستین تکیه تهران در ری برپا شد
۴۰۰ سال عزاداری حسینی در تکیه نفرآباد
فاطمه عسگری نیا
تکیه نفرآباد در ضلع شرقی حرم حضرت عبدالعظیم(ع) واقع شده است. تاریخش را که ورق می‌زنیم عمرش به سال ۱۰۶۰ هجری قمری می‌رسد؛ یعنی ۱۰۰ سال بعد از اینکه نخستین حصار تهران کشیده می‌شود. عنوان نخستین تکیه تهران را با خود به یدک می‌کشد. تکیه‌ای که بیش از ۴۰۰ سال از عمرش می‌گذرد و یادگاری از دوره قاجار است، متأسفانه ثبت ملی نشده و همین مسئله باعث شده تا بودنش هر روز به بهانه اجرای یک طرح تهدید شود. یک روز به بهانه طرح توسعه حرم یک روز به بهانه ساخت پارکینگ، فردا روز هم به بهانه‌ای دیگر.
حالا چرا نفرآباد؟ تکیه نفرآباد در محله نفرآباد شهرری واقع شده است. روایت‌ها حکایت از آن دارد که در دوره صفویه یکی از تیره‌های ایل قشقایی به نام «نفر» از استان فارس به شهرری کوچ می‌کنند. این منطقه پس از سکونت آنها کم‌کم‌آباد می‌شود و نفرآباد شهرت می‌گیرد. این مردم مؤمن و معتقد، تکیه نفرآباد را برای عزاداری‌های خالصانه خود بپا کردند. تکیه نفرآباد قرن‌های قرن است که در سایه آفتاب درخشان ری ادامه حیات می‌دهد و نوای یا حسین نفرآبادیها در آن طنین‌انداز می‌شود.
بومی‌های منطقه تاریخ این تکیه را از حفظند. از بانیان این تکیه به‌عنوان صاحب‌جمع یاد می‌کنند و می‌گویند: «پدرانشان از داروغه‌های ناصرالدین شاهی و شتردار بودند به خاطر همین اسمشان را صاحب‌جمع گذاشتند.» همه از حاج غلامعلی خان نصیری که امروز اداره امور تکیه به دست فرزندانش هست، به نیکی یاد می‌کنند.
از دیرباز عزاداری در این تکیه با آداب و رسوم خاصی همراه بوده است، روابط بین عزاداران صمیمی است و هرکسی مسئولیت خاصی دارد. علی ایرانیان، مسئول هیئت متوسلین تکیه نفرآباد) یکی از هیئت‌های طایفه‌ای نفرآباد)، در مورد آداب و رسوم عزاداری این تکیه می‌گوید: «در قدیم این تکیه دارای هشت طاق بود که هر طاق به یک گروه خاص اختصاص داشت؛ یک طاق مخصوص خانم‌ها و طاقی دیگر مخصوص «رعیت»، که در آن قسمت می‌نشستند و عزاداری می‌کردند. مردان دور تا دور تکیه و زنان در وسط و کودکان مقابل مادرهایشان می‌نشستند و عزاداری می‌کردند.»
دور تا دور تکیه نفرآباد غرفه غرفه بود، هر غرفه به طاق‌نما معروف بود و هر طاق‌نما متعلق به یکی از خانواده‌های نفرآبادی بود. هر طایفه یک طاق‌نما را می‌بستند و چراغ‌هایی را در آن روشن می‌کردند که به زبان عامه به «لمپه» شهرت داشت. در زمان عزاداری زنجیرزن‌ها در ایوان زنجیر می‌زدند و صاحب جمع‌ها در سکوی شمال تکیه می‌نشستند. البته بعد از تخریب بخش‌های قدیمی این قسمت‌ها جمع شد که علت هم افزایش جمعیت نفرآباد و ضرورت اجرای طرح توسعه تکیه در سال ۱۳۴۲ بود تا همه اهالی در آن جا شوند.
ایرانیان با بیان اینکه در گذشته فقط روز عاشورا و شب تاسوعا به عزاداران شام می‌دادند و مانند زمان کنونی مراسم شام هر شب دایر نبوده است و در پایان مراسم عزاداری، مهمانان با چای پذیرایی می‌شدند، می‌افزاید: «نماز به جماعت در تکیه خوانده می‌شد و سپس روحانی بالای منبر می‌رفت و در مورد واقعه عاشورا و قیام امام حسین(ع) سخنرانی می‌کرد. این تکیه در سال ۱۳۴۲ یکبار بازسازی شد و بعد از آن رونق بیشتری یافت.»
تکیه نفرآباد از معدود تکیه‌های شهر است که هنوز خیمه عزای حسین(ع) بر آن افراشته می‌شود. اخرین جمعه مانده به ماه محرم کارهای تکیه را انجام می‌دهند تا همه بچه‌های محله نفرآباد حضور داشته باشند و کار برپایی چادر و سیاهپوش کردن تکیه را انجام دهند.
بعد از حدود ۴۰۰ سال سرهیئت این تکیه قدیمی تهران امروز یک زن است. خانم محبوبه نصیری، بانویی جا افتاده که سال‌هاست کنار عاشقان ابا عبدالله‌الحسین(ع) هر سال محرم تکیه را برای عزاداری آماده می‌کند. یکی از علت‌هایی که باعث شده است تا تکیه نفرآباد تا به حال باقی بماند، موقوفه بودن آن است؛ ۳ دانگ وقف است و ۳ دانگ دیگر در اختیار خانواده نصیری. عزاداری نفرآبادیها در این تکیه سال‌هاست نسل به نسل ادامه یافته است.
ردپای پهلوانان و عیاران صاحب‌نام در این تکیه دیده می‌شود. از جهان پهلوان تختی و طیب گرفته تا هفت کچلون، رمضون یخی و... تکیه نفرآباد به دلیل فرسودگی و قدمت زیاد ۲۰ سال پیش بازسازی شده است.
