میراث گرانبهای حاج قاسم

ابوالفضل عمویی- نماینده مجلس

شخصیت شهید بزرگوار سپهبد حاج‌قاسم سلیمانی، دارای ابعاد گوناگونی است که هر یک باید به‌صورت جداگانه مورد تحلیل و بررسی ویژه قرار گیرد تا به‌عنوان الگویی تمام‌عیار برای جوانان ایران اسلامی مطرح شود. بررسی ابعاد شخصیتی حاج قاسم در حوزه‌های فردی، اجتماعی، فرهنگی، دفاعی و بین‌المللی حاوی نکات درس‌آموز بسیاری است که ضرورت واکاوی آنها را دوچندان می‌کند.
در این میان اما نقش محوری این شهید بزرگوار در حوزه مناسبات بین‌المللی از موضوع‌هایی است که باید به‌صورت ویژه‌ای به آن پرداخته شود؛ چراکه آشکارسازی زوایای پیدا و پنهان فعالیت‌های حاج قاسم در این عرصه، راهگشای بسیاری از چالش‌های موجود خواهد بود.
سپهبد شهید حاج‌قاسم سلیمانی نقش محوری در تسهیل مناسبات بین‌المللی کشورمان برعهده داشت و پیگیری موضوع فعال‌سازی ظرفیت‌های دیپلماتیک کشورمان، یکی از عرصه‌های تلاش خستگی‌ناپذیر وی بود. حاج‌قاسم هیچ‌گاه فعالیت‌های دیپلماتیک را از توانمندی‌های دفاعی کشور جدا نمی‌دید و همواره می‌کوشید با حفظ توازن میان این دو حوزه، گام‌های مؤثری در مسیر تأمین حداکثری منافع‌ ملی بردارد.
نکته دیگری که نباید از آن غفلت کرد، توانمندی‌های دیپلماتیک حاج‌قاسم است. این شهید بزرگوار از ویژگی‌های شخصیتی بخصوصی برخوردار بود‌که او را در قامت یک «دیپلمات ماهر» جلوه‌گر می‌ساخت. نمونه بارز این ویژگی را می‌توان در جریان سفر وی به مسکو و گفت‌وگو با مقام‌های عالی‌رتبه این کشور جست‌وجو کرد که به مشارکت روسیه و جمهوری‌اسلامی ایران در مقابله با تروریسم فعال در سوریه انجامید و درنهایت با موفقیت به پایان رسید و سایه شوم تهدید تروریسم سلفی و داعشی از سر این کشور کم شد؛ تهدیدی که نه‌تنها خطر بالقوه‌ای برای ایران به‌حساب می‌آمد، بلکه می‌توانست کل منطقه را درگیر آشوب و ناامنی کند.
نمونه‌هایی از این دست در زمینه توانمندی‌های دیپلماتیک حاج‌قاسم و نقش وی در تسهیل مناسبات بین‌المللی کشورمان بسیار است که می‌توان با تجزیه و تحلیل آنها، به عمق اهمیت راهبردی فعالیت‌های این شهید بزرگوار پی برد. ماجرای نقش شهید سلیمانی در مدیریت چالش‌های به‌وجود آمده در منطقه، پس‌از همه‌پرسی غیرقانونی انجام شده در اقلیم کردستان عراق در سال1396نیز نمود دیگری از گره‌گشایی وی از بحران‌های منطقه‌ای به‌شمار می‌رود. حاج‌قاسم در این بحران که می‌رفت دامن‌گستر شود و کشورهای منطقه را به چالش بکشد با یک «مدیریت بحران» مناسب، توانست آرامش را دوباره برقرار کند. این شهید بزرگوار طی مذاکره با طرف‌های حاضر در این مناقشه و رایزنی‌های دیپلماتیک توانست بحران به‌وجود آمده را مدیریت کند و اجازه ندهد چالش جدیدی شکل بگیرد که می‌توانست تبعات زیانباری برای کشورهای منطقه به همراه داشته باشد.
درواقع می‌توان چنین گفت که شهید سلیمانی در کنار شجاعت کم‌نظیرش در میدان‌های نبرد و دفاع از امنیت و آرامش کشور، به‌عنوان یک فعال و دیپلمات بین‌المللی نیز مطرح بود که به‌خوبی می‌توانست بحران‌های پیچیده را مدیریت کند. این نقش فعال تا جایی بود که شهادت حاج‌قاسم نیز در جریان یک سفر دیپلماتیک به عراق رقم خورد. این شهید بزرگوار نقش بی‌بدیلی در فعال‌سازی ظرفیت‌های جهانی و منطقه‌ای برای حمایت از محور مقاومت داشت و توانست جبهه بین‌المللی مقاومت را شکل دهد که اکنون به‌عنوان ذخیره‌ای استراتژیک برای کشورمان مطرح شده و صهیونیسم و استکبارجهانی را در تیررس ما قرار داده ‌است.
در این میان اما فراتر از ظرفیت‌هایی که در این شبکه مقاومت به‌وجود آمد و توانمندی‌های راهبردی کشورمان را دوچندان کرد، می‌توان به بررسی نقش شهید حاج‌قاسم سلیمانی در بالفعل کردن ظرفیت‌های تجاری و اقتصادی منطقه اشاره کرد. آزادسازی مرز بوکمال – قائم را می‌توان آخرین اقدام حاج‌قاسم در این عرصه دانست که تجارت میان سوریه و عراق را تسهیل کرد و نقش ویژه‌ای در معیشت مردم مظلوم منطقه داشت. دشمنان منطقه بارها سعی کردند این میراث را به چالش بکشند، اما این مرز اکنون وجود دارد و تردد از آن انجام می‌شود و زمینه‌ساز تسهیل تجارت و مبادلات اقتصادی میان کشورهای محور مقاومت شده‌است.
همه اینها نشان می‌دهد این شهید بزرگوار در حوزه عملیات برون‌مرزی نگاه راهبردی ویژه‌ای داشته‌است؛ حاج‌قاسم با مایه‌گذاشتن از جان خویش، ظرفیت‌های راهبردی قابل‌توجهی را در حوزه‌های دفاعی، امنیتی و اقتصادی – تجاری برای کشورمان و همچنین محور مقاومت فعال کرد و توانست با از بین بردن جریان تروریسم سلفی و داعشی، رفاه مردم منطقه را بهبود بخشد و امنیت و آرامش را برای مردم ایران و سراسر محور مقاومت به ارمغان آورد. در این میان اکنون وظیفه سران کشورهای محور مقاومت این است مسیری را که حاج‌قاسم هموار کرده، ادامه دهند و ظرفیت‌های به‌وجود آمده را حفظ و تقویت کنند. میراث حاج‌قاسم این پیام را برای شرایط کنونی به‌همراه دارد که در کنار نگاه امنیتی به تحولات منطقه که البته ضرورت هم دارد، باید ظرفیت‌های اقتصادی موجود را هم فعال کنیم تا مردم بر سر سفره نعمت‌هایی که ثمره خون شهدایی ازجمله حاج‌قاسم سلیمانی است، بنشینند.