برای خالی نبودن عریضه

مسعود پویا- روزنامه‌نگار

اگر به یکی از سایت‌هایی که بلیت سینماها را پیش فروش می‌کنند مراجعه کنیم با اکرانی مواجه می‌شویم که به ظاهر شلوغ و متنوع است. اکرانی که به‌نظر می‌رسد در آن برای هر نوع سلیقه‌ای فیلم وجود دارد. اما آنچه در عمل رخ می‌دهد اکران عمومی دو، سه فیلم کمدی است و کنارش فیلم‌هایی هم به نمایش درآمده‌اند که اغلب تعداد سانس‌ها و سینماهایشان اندک است. ماجرایی که انتقاد فیلمسازانی را به همراه داشته که معتقدند در حق‌شان ظلم شده است؛ به‌عنوان نمونه این اظهارنظر منیژه حکمت کارگردان فیلم «بندر بند» در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا است؛ « به فیلم ما در کل ایران ۲۲سانس اختصاص داده‌اند و به همین دلیل اصلا انگار این فیلم اکران نشده است. این اتفاقی که برای فیلم‌هایی مثل فیلم ما رقم خورده است، دقیقا مصداق فیلم‌سوزی و سرمایه‌سوزی در سینماست. این مسئله که فیلم‌های زیادی متقاضی اکران هستند و ترافیک اکران زیاد است، دلیل نمی‌شود که مدیریت درستی برای این مشکل پیدا نکرد و با اکران کردن پرتعداد فیلم‌ها باعث آسیب زدن به سینما و سرخورده کردن مخاطب شویم. اینکه چند فیلم سطحی و بی‌محتوا همزمان نمایش داده شوند و با هزینه‌های گزاف فقط به فکر گیشه و خالی کردن جیب مردم بروند، باعث می‌شود سینمای ایران روزبه‌روز به سمت نابودی و بی‌معنایی سوق پیدا کند. من آینده خوبی برای این وضعیت متصور نیستم.»

کاش گشت نمی‌آمد
اگر فیلم منیژه حکمت در رده آثار هنری قرار می‌گیرد در مقابل فیلم‌هایی روی پرده داریم که مشخصا برای گیشه ساخته شده‌اند ولی فروش پایینی داشته‌اند؛ مثل فیلم «اتومبیل» با بازی سحر قریشی که جزو شکست‌خورده‌های اکران است. علی میری رامشه، کارگردان فیلم اتومبیل هم که منتقد شرایط اکران است به خبرگزاری صبا گفته است: «یک‌ماه پیش، از ما خواسته شد که با بهتر شدن اوضاع سینما فیلم را اکران کنیم و هنوز قرار نبود هفته‌ای 3 فیلم به اکران‌ها اضافه شود؛ در هفته دوم اکران هستم ولی هنوز در سراسر کشور اکران ندارم و فقط سینماهای 3 شهرستان را آن هم در بدترین سالن‌ها و سانس‌های ظهر و آخر شب به فیلم داده‌اند؛ درحالی‌که زمانی که درخواست اکران داده شد به ما گفتند که سینماها دنبال فیلم هستند و جز «قهرمان» و «دینامیت» فیلم پرفروش دیگری نبود که ناگهان اکران دیگر آثار سینمایی هم انجام شد و زمان اکران ما که ۱۷آذر بود به ۲۴آذرماه تغییر پیدا کرد. اگر از اول می‌دانستم که قرار است هر هفته 3فیلم در سینما اکران شود و با توجه به ترافیک ایجاد شده، در اکران آثار، مدیریتی وجود ندارد، فیلم «اتومبیل» را اکران نمی‌کردم.»
«رمانتیسم عماد و طوبا» دیگر فیلم روی پرده است که فروش جالب‌توجهی ندارد. فیلمی که تهیه‌کننده‌اش مهدی صباغ‌زاده، آن را قربانی فیلم‌های کمدی می‌داند: «فیلم‌هایی مانند «رمانتیسم عماد و طوبا» در برخی سینماها تک سانس شده‌اند. هم‌اکنون اتفاقی که در گیشه سینما افتاده این است که فیلم‌های خانوادگی و سالم، هیزم فیلم‌های کمدی و سطحی شده‌اند تا آمار فروش بالا برود. این سیاست با شعارهایی که دوستان در سازمان سینمایی می‌دهند، تناقض دارد.»
حتی تهیه‌کننده فیلم پربازیگری چون «بی‌همه‌‌چیز» هم نسبت به شرایط اکران معترض است: «متأسفانه «بی همه‌‌چیز» با اکران در بدترین سانس‌ها و سالن‌ها مواجه است.»
وقتی همه معترض هستند باید دید بیشترین سالن‌ها و سانس‌ها در اختیار چه فیلم‌هایی است. فیلم «دینامیت» کمدی پرفروشی که از تابستان روی پرده است و «گشت۳» که به‌نظر می‌رسد برخی از صاحبان فیلم‌ها روی تعویق اکرانش حساب کرده بودند. به شهادت آمار گیشه، سینماروها بیشتر از فیلم‌های کمدی استقبال می‌کنند و سینماداران هم ترجیحشان نمایش این فیلم‌هاست. درام‌های اجتماعی چون «قهرمان» فرهادی هم استثناهایی هستند که تبدیل به رویه نمی‌شوند. در مورد فیلمی چون بی‌همه‌‌چیز به‌نظر می‌رسد حق با تهیه‌کننده‌اش است چون فیلم در شرایطی که سالن‌های زیادی در اختیار ندارد فروش بدی نداشته و اگر مشکلات حوزه هنری با فیلم حل شده بود، بی‌همه‌‌چیز به فروش بالاتری دست پیدا می‌کرد.

ترس از اکران کنار کمدی‌ها
وقتی سینماها پس از رکودی طولانی کمی به شرایط طبیعی بازگشتند صاحبان فیلم‌ها از اکران آثارشان استقبال کردند، اما آنچه در عمل رخ داد نشانه‌ای دیگر از مشکل همیشگی مناسبات اکران و ظرفیت سالن‌ها با تعداد فراوان تولیدات بود. به همین دلیل تعدادی از صاحبان فیلم‌ها ترجیح دادند در زمانی دیگر بخت خود را برای نمایش عمومی بیازمایند. نکته‌ای که به‌گفته مرتضی شایسته، دبیر و سخنگوی شورای صنفی، به تأخیر اکران تعدادی از فیلم‌ها انجامیده است: «اگر این مسئله انصراف‌های دقیقه نودی زیاد شود به هر حال مقررات می‌گذاریم ولی باید بگویم فیلم‌هایی هم که انصراف داده‌اند، فیلم‌های قدرتمندی نبودند؛ لذا به هر حال به‌خاطر فیلم‌های بزرگی که اکران شده بود آنها اعلام کردند که ما نمی‌توانیم همزمان با این فیلم‌ها اکران شویم. ما هم این حرف را پذیرفتیم و اکران آنها ۶‌ماه به تأخیر افتاد.»
در فاصله یک‌ماه مانده تا آغاز جشنواره فیلم فجر، بعید است فضای اکران عمومی تغییر چندانی را تجربه کند. دو، سه کمدی پرفروش و یکی، دو فیلم اجتماعی بازار اکران را تا حدودی سرپا و زنده نگه داشته‌اند. پشت این ویترین به ظاهر شلوغ، فیلم‌هایی به چشم می‌خورند که نه سالن‌های زیادی دارند و نه سانس‌های پر تعدادی. فیلم‌هایی که انگار برای خالی نبودن عریضه آمده‌اند.