توسعه روابط ایران و عراق؛گام سوم

فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق امروز در تهران با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود دیدار و گفت‌وگو می‌کند؛ دیداری که گام مهم دیگری خواهد بود در مسیر توسعه روابط دوجانبه 2 کشور و رایزنی پیرامون مسائل منطقه‌ای.
وزیر امور خارجه کشورمان امروز درحالی از فؤاد حسین میزبانی می‌کند که در هفته‌های اخیر دستگاه دیپلماسی جمهوری ‌اسلامی‌ ایران گام‌های قابل‌توجهی در مسیر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای برداشته‌ است و راهبرد تقویت همکاری‌ها با کشورهای همسایه در دستور کار دولت سیزدهم قرار دارد. بر همین اساس هم بود که امیرعبداللهیان دیروز میهمان باکو بود تا با طرح «ایده‌های متنوع»، گام‌های مهمی با هدف توسعه هرچه بیشتر روابط دوجانبه ایران و جمهوری ‌آذربایجان برداشته شود و امروز هم میزبان وزیر امور خارجه عراق است تا چشم‌انداز روشن‌تری در روابط 2 شریک منطقه‌ای ترسیم ‌شود.
تمرکز ویژه بر توسعه همکاری‌های منطقه‌ای درحالی سرلوحه فعالیت‌های وزارت ‌امورخارجه در دولت سیزدهم قرار گرفت که امیرعبداللهیان پس‌از آغاز فعالیت خود در این وزارتخانه، بغداد را به‌عنوان نخستین مقصد سفر دیپلماتیک خود انتخاب و برای شرکت در نشست بغداد به عراق سفر کرد؛ نشستی که در شهریورماه گذشته با حضور سران شماری از کشورهای منطقه و نیز امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و با هدف «کاهش تنش‌ها و بحران‌های منطقه‌ای»، «حمایت از گفت‌وگوی سازنده» و «تأمین امنیت مشترک منطقه و تعامل اقتصادی» برگزار شد.
این نشست که با محوریت بررسی مسائل سوریه برگزار شده بود، تبیین جایگاه عراق در تحولات منطقه خاورمیانه را دنبال می‌کرد و مقام‌های این کشور تلاش داشتند با توجه به نقشی که در برقراری «گفت‌وگوهای تنش‌زدا» میان ایران و عربستان‌سعودی، به‌عنوان 2 قدرت منطقه‌ای، برعهده گرفتند، به گسترش نقش‌آفرینی دراین زمینه بپردازند.‌

افزایش تحرکات دیپلماتیک عراق
در چنین شرایطی است که به‌نظر می‌رسد بغداد در ماه‌های اخیر تحرک دیپلماتیک خود را افزایش داده‌ است و می‌کوشد نقش ویژه‌تری در موضوع میانجیگری میان ایران و عربستان‌سعودی ایفا کند؛ مذاکراتی که به‌دلیل تحولات مربوط به تغییر دولت در ایران مدتی متوقف شد.
در 4دور گفت‌وگویی که ایران و عربستان‌سعودی پیرامون رفع اختلاف‌های فی مابین داشته‌اند، عراق نقش ویژه‌ای داشته‌ است و با میزبانی از مذاکره‌کنندگان کوشیده دوطرف براساس نقشه راهی که از قبل‌ مورد توافق آنها قرار گرفته بود، درمسیر تنش‌زدایی گام بردارند.
برهمین اساس هم عراق در ماه‌های اخیر تعاملات دیپلماتیک قابل‌توجهی با ایران برقرار کرده ‌‌است. با توجه به این موضوع سفر امروز فؤاد حسین به تهران، سومین سفر یک مسئول بلندپایه عراقی به کشورمان پس‌از آغاز فعالیت دولت سیزدهم به‌شمار می‌رود.
آخرین سفر فؤاد حسین به تهران (19مردادماه) زمانی بود که تنها چند روز از آغاز‌ ریاست‌جمهوری سیدابراهیم رئیسی گذشته بود و وزیر امورخارجه عراق از نخستین مقام‌های خارجی به‌حساب می‌آمد که به کشورمان سفر و با مسئولان ایرانی دیدار و گفت‌وگو کرد. او در جریان این سفر با تعدادی از مقام‌های کشورمان، ازجمله محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود دیدار و رایزنی کرد. از سوی دیگر برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از این بود که وزیر امور خارجه عراق در جریان این سفر، دعوتنامه مقام‌های ارشد این کشور برای حضور ایران در نشست بین‌المللی بغداد را به رئیس‌جمهوری کشورمان تقدیم کرده ‌است.
حدود یک‌ماه پس‌از حضور فؤاد حسین در ایران، مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق نیز در بیست‌ویکمین روز از شهریورماه 2هفته بعد از برگزاری کنفرانس بغداد در این کشور، در رأس یک هیأت بلندپایه سیاسی و اقتصادی راهی تهران شد؛ سفری که چندین دستورکار مهم و دستاوردهای قابل‌توجهی نیز به‌همراه داشت. پیگیری اهداف نشست بغداد، تبادل انرژی میان 2کشور، ادامه گفت‌وگوها میان ایران و عربستان در بغداد، موضوع امنیت و اهمیت همکاری‌های مشترک میان 2کشور در زمینه مبارزه با گروه‌های تروریستی از مهم‌ترین اهداف این سفر بود.

بازتاب توسعه روابط
سفر نخست‌وزیر عراق به ایران در شرایطی که این کشور در آستانه برگزاری انتخابات پارلمانی قرار داشت، بازتاب‌های گسترده‌ای در محافل منطقه‌ای و جهانی داشت و جنبه‌های اقتصادی و سیاسی این سفر مورد توجه رسانه‌ها قرارگرفت. انجام این سفر و گفت‌وگوی الکاظمی به رئیس‌جمهوری کشورمان دستاوردهای قابل‌توجهی نیز به‌همراه داشت و گام‌های مهمی با هدف گسترش همکاری‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی میان 2کشور برداشته شد.
بررسی وضعیت انجام برخی پروژه‌های عمرانی مشترک، پیگیری مطالبات جمهوری اسلامی ایران از عراق که در قبال فروش گاز و برق به این کشور بود، رایزنی برای حضور حدود 60هزار زائر ایرانی به عراق در ایام اربعین حسینی(ع) و از همه مهم‌تر لغو روادید میان 2کشور از مهم‌ترین دستاوردهای سفر نخست‌وزیر عراق به تهران بود.
در این میان نقش‌آفرینی عراق در زمینه تنش‌زدایی میان جمهوری‌اسلامی ایران و عربستان‌سعودی، از دیگر موضوع‌هایی بود که در جریان سفر مصطفی الکاظمی به تهران مورد توجه رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت. برخی ناظران تحولات منطقه بر این اعتقاد بودند که یکی از مهم‌ترین دستورکارهای نخست‌وزیر عراق در سفر به تهران، استمرار تلاش‌های این کشور در چارچوب کاستن از تنش‌ها میان ایران و عربستان‌سعودی بوده‌است. الکاظمی می‌کوشد در این زمینه دوطرف را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده و نقش مهم‌تری در تحولات خاورمیانه ایفا کند.

الگویی برای توسعه مناسبات
هرچه هست، به‌نظر می‌رسد در شرایط کنونی مقام‌های ایران و عراق از اراده ویژه‌ای در زمینه توسعه روابط 2کشور در حوزه‌های مختلف، ازجمله سیاسی، اقتصادی و فرهنگی برخوردارند. اگرچه تحولات منطقه‌ای نشان می‌دهد ترکیه و عربستان‌سعودی از مهم‌ترین رقبای ایران در عراق به‌حساب می‌آیند، اما ازسوی دیگر تمایل دولت عراق برای برداشتن گام‌های مؤثر در زمینه توسعه روابط با ایران، گویای اهمیت راهبردی گسترش ارتباطات با جمهوری‌اسلامی برای مقام‌های این کشور است.
این درحالی ‌است که در سال‌های اخیر نیروهای فرامنطقه‌ای کوشیده‌اند روابط ایران و عراق را تهدیدمحور جلوه دهند، اما توسعه روزافزون روابط دوجانبه نشان می‌دهد روابط این دو کشور می‌تواند به‌عنوان الگویی برای گسترش ثبات و مناسبات منطقه‌ای در خاورمیانه مطرح شود.

مکث
تحرک در روابط ایران و جمهوری‌آذربایجان

 حضور امروز فؤاد حسین، وزیر امورخارجه عراق در تهران در حالی است که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امورخارجه کشورمان در راستای رایزنی‌های منطقه‌ای در ماه‌های اخیر، روز گذشته در جریان سفر به باکو، با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان دیدار و گفت‌وگو کرد. این دیدار در شرایطی برگزار شد که 2 کشور پس ‌از تنش‌های ایجادشده در روابط فی‌مابین به‌دنبال تحولات ارمنستان، در ماه‌های اخیر گام‌های مؤثری برای توسعه روابط دوجانبه و گسترش همکاری‌های متقابل برداشته‌اند. برهمین اساس در نخستین روز آذرماه بود که معاون ‌نخست‌وزیر جمهوری‌ آذربایجان در رأس یک هیأت بلندپایه به تهران آمد و با مقام‌های کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. چند روز بعد نیز روسای‌جمهور 2 کشور در حاشیه اجلاس سران کشور‌های عضو اکو در ترکمنستان با یکدیگر دیدار و بر تقویت مناسبات دوجانبه تأکید کردند. علی‌اف در این دیدار از حمایت بی‌سابقه ایران از استقلال جمهوری آذربایجان تجلیل و اظهار کرد باکو برای «روابط برادرانه» خود با تهران اهمیت ویژه‌ای قائل است و اجازه نمی‌دهد خدشه‌ای به آن وارد شود. بر این اساس سفر دیروز امیرعبداللهیان به باکو گام دیگری در مسیر گسترش تعاملات دیپلماتیک 2 کشور است که پس ‌از دوره‌ای تنش در روابط فی‌مابین برداشته می‌شود. برهمین اساس هم بود که وزیر امورخارجه کشورمان در بدو ورود به باکو از انجام دیدارهای سطح بالا با مقام‌های جمهوری آذربایجان خبر داد. امیرعبداللهیان در دیدار با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان ضمن ابلاغ دعوت رئیس‌جمهوری ایران از همتای آذربایجانی خود برای سفر به تهران، دیدار روسای جمهوری 2 کشور در پایتخت ترکمنستان را نقطه عطف و تحرک جدی در روابط 2 کشور دانست. علی‌اف نیز در این دیدار دستور کار همکاری دوجانبه ایران و جمهوری ‌آذربایجان را گسترده‌تر دانست و ابراز اطمینان کرد همکاری‌های فی‌مابین نتایج خوبی دربر خواهد داشت. دیدار و گفت‌وگو با جیحون بایراموف، وزیرامورخارجه جمهوری ‌آذربایجان و صاحبه غفاراوا، رئیس پارلمان و همچنین معاون نخست‌وزیر این کشور از دیگر برنامه‌های سفر یک‌روزه امیرعبداللهیان به باکو بود.