کشاورزی و باغداری شمال، هدفمند می‌شود

شهره کیانوش‌راد- خبرنگار

مازندران بنابر اعلام عزیزالله شهیدی‌فر، رئیس سازمان جهادکشاورزی این استان و با نظر کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به‌عنوان پایلوت طرح زهکشی اراضی شمال کشور و صادرات میوه با محوریت مرکبات و کیوی انتخاب شده است. اصلاح شبکه فرعی آبیاری و زهکشی اراضی کشاورزی که در کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی به‌عنوان یک مصوبه ملی مورد تأکید قرار گرفته است می‌تواند به توسعه کشت دوم علوفه، شبدر، برنج و سایر محصولات کشاورزی با انجام زهکشی منجر شود. طرح اصلاح شبکه فرعی آبیاری و زهکشی اراضی کشاورزی همزمان در استان‌های ساحلی شمالی (گیلان، مازندران و گلستان) اجرا خواهد شد و ما در این گزارش به بررسی تأثیر این طرح در شمال کشور پرداخته‌ایم.

   اهمیت مازندران در کشاورزی   
اجرای طرح اصلاح شبکه فرعی آبیاری و زهکشی اراضی کشاورزی از سوی جهادکشاورزی مازندران در سطح نمایندگان کمیسیون کشاورزی مجلس، استانداری و وزارت جهادکشاورزی پیگیری می‌شود.
رئیس سازمان جهادکشاورزی مازندران با بیان اینکه مازندران استان خاص کشور در حوزه کشاورزی است که باید نگاه ویژه‌ای به آن صورت گیرد، می‌گوید: حضور معاونان وزیر جهادکشاورزی و اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس در مازندران نشان‌دهنده اهمیت استان در تولید و امنیت غذایی کشور است.
عزیزالله شهیدی‌فر، راه برون‌رفت از مشکلات استان را حمایت و سرمایه‌گذاری در حوزه زهکشی عنوان می‌کند و می‌افزاید: هم‌اکنون به این موضوع توجه ویژه‌ای شده است و توسعه کشت دوم علوفه، شبدر، برنج و سایر محصولات کشاورزی با انجام زهکشی محقق خواهد شد.

    اهمیت سرمایه‌گذاری در حوزه زهکشی   
افزایش نیاز به محصولات کشاورزی در سطح جهانی و ملی بر اثر عواملی چون رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی، رشد درآمد و تغییر الگوی مصرف غذایی، افزایش بهره‌وری از زمین‌های زراعی و نهاده‌های تولید را ضروری می‌کند. از سوی دیگر با توجه به اهمیت تحقق اقتصاد مقاومتی و رفع موانع و پشتیبانی از جهش تولید باید هر اقدامی که تولید را افزایش و ضایعات را کاهش می‌دهد و هزینه و قیمت تمام‌شده را پایین می‌آورد، مورد توجه قرار گیرد. کشاورزی مردمی‌ترین بخش اقتصادی است که بر اثر افزایش درآمدهای ارزی ناشی از نفت مورد غفلت قرار گرفته و به حاشیه رفته است.
مدیر آب و خاک جهادکشاورزی مازندران با بیان اینکه مدیریت صحیح آب و خاک به‌عنوان مهم‌ترین رکن تقویت پیش‌نیازهای ساختاری تولید برای اجرای اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی به شمار می‌رود به همشهری می‌گوید: در شرایطی که کم‌آبی به‌عنوان بزرگ‌ترین مشکل در بیش از دوسوم اراضی قابل کشت کشور مطرح است در استان‌های شمالی نیمی از سال به‌دلیل آب‌ماندگی و خطر سیلاب و نیمی دیگر از سال به‌دلیل تنش‌های ناشی از کم‌آبی امکان بهره‌وری مناسب از منابع تولید وجود ندارد.
فرزین فرهادی توضیح می‌دهد: براساس بررسی‌های کارشناسانه با حل این معضل تسخیر بازار مواد غذایی کشورهای همسایه به‌ویژه منطقه اوراسیا توسط استان‌های شمالی به سهولت امکان‌پذیر خواهد بود.

   طرح زهکشی اراضی چگونه اجرا می‌شود؟    
در طرح زهکشی برای نخستین‌بار مجموعه‌ای از پروژه‌های زیربنایی به‌طور یکجا و حوضه‌ای درنظر گرفته شده است و طی آن، علاوه بر تجهیز و نوسازی اراضی، توسعه سامانه‌های نوین آبیاری و بهسازی شبکه توزیع و تحویل آب با ایجاد سامانه‌های مدرن زهکشی، جریان‌های برگشتی زهاب‌های پاییزه در آب‌بندها ذخیره می‌شود.
با این طرح علاوه بر توسعه عمودی پرورش آبزیان، اراضی کشاورزی برای کشت ثانویه مهیا و مشکل کم‌آبی به‌ویژه در اراضی شالیزاری برای کشت اصلی بهاره رفع می‌شود. همچنین با مهاجرت معکوس به روستاها از تغییر فزاینده کاربری اراضی کشاورزی و سوداگری زمین در استان‌های شمالی کشور جلوگیری خواهد ‌شد.

   گستره اجرای طرح    
عملیات اجرایی طرح زهکشی در گستره 875هزار هکتار از اراضی استان‌های شمالی انجام می‌شود؛ در 500هزار هکتار اراضی کشاورزی شاهد بهسازی شبکه توزیع آب و ایجاد ساماندهی مدرن کشاورزی خواهیم بود. همچنین در 350هزار هکتار اراضی زراعتی تجهیز، نوسازی و توسعه ساماندهی آبیاری کم‌فشار را شاهد هستیم و 25هزار هکتار آببندان موجود شمال کشور هم بهسازی خواهد شد.
2میلیارد دلار (نرخ پایه دلار تقریبا 20هزار تومان) سرمایه‌گذاری لازم برای اجرای کامل این طرح عظیم ملی در یک دوره زمانی 4ساله درنظر گرفته شده که بسیار کمتر از هزینه 2سال واردات برنج با ارز 4200تومانی است.

 2/5میلیون تن، تولید مرکبات مازندران در سال   
بخش دیگری از طرح تصویب شده از سوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی، صادرات محصولات کشاورزی با محوریت مرکبات و کیوی است. مازندران در این بخش به‌عنوان پایلوت انتخاب شده است.
باغ‌های مرکبات مازندران بیش از یک میلیون تن محصول صادراتی دارد، اما به‌گفته مجید بهادری، معاون بهبود تولیدات گیاهی مازندران درصورت بهبود شرایط اقتصادی کشور این استان ظرفیت افزایش صادرات تا یک‌میلیون تن را خواهد داشت. معاون بهبود تولیدات گیاهی مازندران با بیان اینکه تولید مرکبات مازندران 2.5میلیون تن در سال است به همشهری می‌گوید: 500هزار تن به محصول نارنگی و مابقی به محصول پرتقال اختصاص دارد. مازندران استان مستعدی در تولید مرکبات است و محصول پرتقال باغ‌‌های این استان به‌دلیل کمیت و کیفیت در بازار داخلی و خارجی خریدار دارد. مجید بهادری با بیان اینکه 20کانتینر مرکبات با گواهی قرنطینه به کشورهای حاشیه خزر صادر می‌شود، می‌افزاید: علاوه بر پرتقال و نارنگی 7هزار هکتار اراضی مازندران به کشت کیوی اختصاص دارد و در مجموع 220هزار تن کیوی تولید و بیش از 100هزار تن صادر می‌شود.
حمایت از کشاورزان، موضوع مهم دیگری است که معاون بهبود تولیدات گیاهی مازندران بر آن تأکید می‌کند و توضیح می‌دهد: حمایت از کشاورزان به‌ویژه در خرید محصولات می‌تواند انگیزه کشاورزان و باغداران را برای کاشت و تولید بیشتر کند. اگر تولید اقتصادی و به‌صرفه باشد، فرایندهای مشارکتی کشاورزان نیز بیشتر  خواهد شد.
به‌گفته وی، در 4-3سال اخیر با وجود اینکه نوسان قیمت در بازار وجود داشت، اما باغ‌هایی که براساس دانش و توصیه‌های فنی عمل کردند، توانستند تولید محصولات خود را افزایش دهند.

   کارآفرینی در باغ‌های مرکبات   
کشش بازار داخلی و خارجی برای خرید مرکبات از باغ‌های مازندران موجب می‌شود نیروی کار بیشتری جذب شود.
معاون بهبود تولیدات گیاهی مازندران در این‌باره می‌گوید: صادرات 20کانتینر مرکبات معادل حدود 400 تا 500تن محصول است؛ درحالی‌که ما توانایی بیش از 2هزار تن صادرات را داریم، اما در همین مقدار نیز روزانه بین 40 تا 50هزار نفر در باغ‌های مرکبات و صنایع مربوطه اشتغال دارند. کدام کارخانه در ایران را سراغ دارید که این تعداد نیروی کار در آن فعالیت کنند؟ بنابراین تردیدی نیست که سرمایه‌گذاری در موضوع کارآفرینی به رونق اقتصادی منجر خواهد شد.
به‌گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی مازندران، 50هزار تن میوه شب عید (پرتقال) از باغ‌های مازندران برداشت و ذخیره این محصول با همکاری تعاونی روستایی استان شروع شده است.

مکث
مهم‌ترین دستاوردهای طرح زهکشی
   افزودن 50هزار هکتار با امکان کشت دوم و سوم به سطح زیرکشت شمال
   درآمد ناخالص سالانه 24هزار میلیارد تومان پس از اجرای طرح
   درآمد سالانه 1200میلیارد تومان فقط در صورت خام‌فروشی
   صرفه‌جویی 25درصدی در هزینه‌های تولید نسبت به کشت سنتی برنج
   خودکفایی در تولید برنج با افزایش25درصدی عملکرد تولید
   ایجاد 200هزار فرصت شغلی در زراعت، دام، شیلات و صنایع جانبی
   افزایش 120درصدی سطح زیرکشت دانه‌های روغنی