برنامه‌ای برای اصلاح ساختار بازارها

اغلب کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند یکی از بخش‌هایی که در نظام اقتصادی ایران باید اصلاح شود، ساختار بازارهاست؛ ساختاری که به‌شدت دولتی و انحصارگراست. به باور اقتصاددانان بسیاری از بازار‌ها در ایران ازجمله بازار محصولات پایه که نقش زیادی در تولید دارند، از طریق نظام قیمت‌گذاری و مداخلات دستوری، به‌شدت ناکارآمد شده‌اند و این موضوع به اقتصاد آسیب زیادی زده است. در طول سال‌های گذشته دولت‌های مختلف سعی کرده‌اند از طریق سهمیه‌بندی و تعیین قیمت‌هایی که با واقعیت‌های اقتصاد مطابق نبوده، قیمت‌ها را کنترل کنند اما نه تنها موفق نبوده‌اند بلکه رانت گسترده‌ای را نیز توزیع کرده‌اند. در چنین شرایطی روز گذشته وزیر صنعت از اجرای طرحی برای اصلاح ساختار بازار کالاهای پایه سخن گفت؛ طرحی که براساس آن، روش‌های قبلی قیمت‌گذاری و سهمیه‌بندی تغییر خواهد کرد و قیمت‌گذاری محصولات پایه که ماده اولیه برای تولید سایر محصولات در صنایع پایین‌دستی هستند، به مکانیزم‌های بورس کالا سپرده خواهد شد.
آنطور که رضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت گفته است، تاکنون 25ابزار مالی برای این اصلاح ساختار، در بورس کالا طراحی شده که از این تعداد تاکنون 15ابزار عملیاتی شده و قرار است ساختار بازار کالاهایی مانند سیمان، پتروشیمی، فولاد و حتی پنبه تغییر کند.
او تأکید کرده است: با استفاده از این ابزارها امضاهای طلایی حذف خواهد شد. یکی از ابزارهایی که قرار است در طرح اصلاح ساختار بازار محصولات پایه استفاده شود، قراردادهای بلندمدت است. با به‌کارگیری این نوع از قراردادها، تولیدکنندگان، مواداولیه را از قبل خریداری می‌کنند. این موضوع سبب کاهش نگرانی تولیدکننده، تزریق‌ نشدن التهاب به بازار، پرداخت نشدن هزینه‌های مالی اضافی و کاهش قیمت تمام‌شده خواهد بود. همچنین با استفاده از عرضه تطبیقی، سهمیه‌بندی گروه‌های کالایی حذف خواهد شد که این موضوع به کاهش قیمت در بازار منجر خواهد شد. وزیر صنعت می‌گوید: استفاده از روش عرضه تطبیقی در بورس کالا در مورد فولاد موجب شده، با عرضه 300هزار تن فولاد، قیمت از 21هزار تومان به 19هزار تومان کاهش یابد. تاکنون از ۳۰گروه کالایی که مشمول سهمیه‌بندی در بورس کالا بوده‌اند، سهمیه‌بندی ۲۰گروه کالایی حذف شده است.