مسافر آژانس در تهران

 رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیشب وارد تهران شد تا گفت‌وگوهای هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران و آژانس وارد مرحله تازه‌ای شود؛ سفری که در آستانه برگزاری نشست شورای‌حکام آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی (4آذرماه) و ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای در وین (8آذرماه) از اهمیت دوچندانی برخوردار شده‌ است. سفر گروسی، دومین حضور مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران پس‌از روی ‌کار آمدن دولت سیزدهم به‌حساب می‌آید و قرار است وی با رئیس سازمان انرژی اتمی و وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار کند؛ دیدارهایی که به‌نظر می‌رسد نقش تعیین کننده‌ای بر نحوه چگونگی طرح پرونده هسته‌ای ایران در نشست آتی شورای‌حکام خواهد داشت.  درحالی‌که ایران همواره از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درخواست کرده‌ فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان مانند سایر اعضا، در فرایندی عادی و به‌دور از سیاسی‌کاری مورد بررسی قرار گیرد، اما همچنان انتظارات فراپادمانی آژانس از ایران ادامه دارد و درخواست‌هایی ازسوی مسئولان این نهاد طرح می‌شود که با توجه به توقف اجرای تعهدهای فنی و نظارتی برجامی ازسوی ایران ازحدود 2سال قبل و پس‌از خروج آمریکا از برجام، بیشتر دارای ابعاد سیاسی است تا فنی و کارشناسی.

  پیامی پیش ‌از سفر
در چنین شرایطی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیش‌از سفر به تهران، ابراز امیدواری کرد آژانس بتواند آنچه را که وی «فعالیت‌های راستی‌آزمایی ضروری در ایران» عنوان کرد، ازسر بگیرد. وی با انتشار پیامی در حساب توییتر خود نوشت: «امروز به تهران سفر می‌کنم تا با مقامات ایرانی دیدار کنم و به سؤالات مهم در ایران بپردازم. امیدوارم بتوانم یک کانال مؤثر و بر مبنای مشارکت از گفت‌وگوی مستقیم ایجاد کنم تا آژانس اتمی بتواند فعالیت‌های راستی‌آزمایی ضروری خود را دراین کشور از سر بگیرد.» تکرار درخواست برای فعالیت‌های راستی‌آزمایی در زمینه فعالیت‌های هسته‌ای ایران درحالی‌است که مسئولان جمهوری‌اسلامی معتقدند طرح تقاضاهای فراپادمانی از کشورمان هیچ توجیهی ندارد و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نباید درمسیر دلخواه آمریکایی‌ها و همچنین اروپایی‌ها گام بردارد، چراکه بخش مهمی از راهبرد طرف‌های غربی، بر فشار قطعنامه‌ای بر جمهوری‌اسلامی ایران استوار شده است.

  انتظارات ایران از آژانس
دراین میان سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت‌امورخارجه کشورمان با طرح انتظارات ایران از آژانس، در نشست خبری دیروز خود گفت که جمهوری‌اسلامی همواره به آژانس توصیه کرده که در مسیر همکاری‌های فنی باقی بماند و اجازه ندهد برخی کشورها جهت‌گیری‌های سیاسی و اغراض سیاسی‌شان را به نام آژانس جلو ببرند. وی همچنین با ابراز امیدواری نسبت به این موضوع که سفر گروسی به تهران مانند سفرهای گذشته سازنده باشد، عنوان کرد که «همواره سعی شده‌است روابط ایران و آژانس در چارچوب رویه‌های آژانس باشد.» خطیب‌زاده درباره دستور کار سفر گروسی به تهران هم تصریح کرد: هیچ سفر دیپلماتیکی انجام نمی‌شود مگر اینکه دستورکار مشخص داشته باشد. اینکه یک فهرست بلندبالا، متوسط و کوتاه باشد تفاوتی نمی‌کند، اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌خوبی می‌داند همه خرابکاری‌ها و اعمال تروریستی که متأسفانه برخی کشورهای مدعی هم همراه بوده تأثیر قابل‌توجهی بر برخی ابعاد فنی گذاشته است. این مسائل بین ما و آژانس در چارچوب خودش پیگیری شده و دراین سفر هم پیگیری می‌شود.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گو با همشهری مطرح کرد
هشدار مجلس به گروسی
سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس انرژی اتمی به ایران که درآستانه نشست شورای حکام این آژانس انجام می‌شود، از اهمیت ویژه‌ای در راستای ادامه همکاری‌های جمهوری‌اسلامی ایران با این نهاد بین‌المللی برخوردار است و تهران انتظار دارد آژانس پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای برای رفع نگرانی‌های ایران داشته باشد و با ارائه گزارش‌های کارشناسی دقیق و به‌دور از سیاسی‌کاری، مسیر همکاری‌های آینده را هموار کند؛ موضوعی که محمود عباس‌زاده مشکینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست‌خارجی مجلس نیز در گفت‌وگو با همشهری برآن تأکید می‌کند و معتقد است آژانس باید گام‌های اعتمادساز مناسبی در پاسخ به انتظارات ایران بردارد. این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

 سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایط حساس کنونی با چه رویکردی انجام می‌شود؟
به‌طور طبیعی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و کارشناسان و بازرسان این نهاد، براساس پادمان‌های آژانس بازدیدهایی را از فعالیت‌های هسته‌ای کشورهای عضو انجام می‌دهند و سفر به تهران نیز در وهله اول دراین چارچوب می‌گنجد و قابل‌بررسی است، اما موضوعی که درشرایط کنونی، این سفر را از اهمیت ویژه‌ای برخوردار کرده‌است، برگزاری نشست شورای حکام آژانس در روزهای پیش‌روست که قطعا گزارش گروسی از ایران می‌تواند تأثیر ویژه‌ای بر جهت‌گیری اعضا نسبت به فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان داشته باشد. درصورت ارائه گزارش صحیح ازسوی گروسی می‌توان به آینده تعاملات دوجانبه امیدوار بود.
مجلس چه دیدگاهی نسبت به این سفر دارد؟
نمایندگان مجلس‌شورای اسلامی از گروسی و گزارش‌های غیرواقع‌بینانه آژانس گلایه دارند. از مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی انتظاراتی داریم که تاکنون برآورده نشده‌است. متأسفانه گزارش‌های آژانس چندان که باید، فنی نیست و به‌نظر می‌رسد با رویکردهای جانبدارانه تنظیم می‌شود. این موضوع سبب شده که قدرت‌های جهانی که مترصد فرصتی برای آسیب زدن به منافع ایران هستند، از این گزارش‌ها درمسیر دستیابی به اهداف نامشروع خود سوءاستفاده کنند. برهمین اساس هم هست که از دولت انتظار داریم از گروسی توضیح بخواهند و این گلایه‌ها را مطرح کنند.
این گلایه‌ها چه محورهایی دارد؟
نخستین گلایه مربوط به ابهام‌هایی است در زمینه تبعات امنیتی بازرسی‌های آژانس و درز اطلاعات آن از سوی این نهاد. بیشتر خرابکاری‌ها در تأسیسات هسته‌ای کشورمان بعد از بازدیدهای کارشناسان و حتی مدیرکل آژانس به‌وقوع پیوسته است و حتی شاهد بودیم در برخی موارد رژیم صهیونیستی نیز به‌وضوح مسئولیت این خرابکاری‌ها را پذیرفت.‌ بنابراین مردم ایران علاقه‌مند هستند که مسئولان آژانس اثبات کنند که با این اتفاق‌ها ارتباط ندارند. گروسی باید در این زمینه شفاف‌سازی‌های لازم را انجام و پاسخ قانع‌کننده‌ای ارائه دهد.
چه انتقادهای دیگری ازسوی مجلس مطرح است؟
دومین گلایه ما این است که زمانی که مسئولان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سؤالات و تردیدهایی را مطرح می‌کنند و مسئولان ایرانی همکاری‌های لازم را انجام می‌دهند، پرونده به نتیجه مثبتی برسد و شاهد رفع شدن ابهام‌ها و سؤالات باشیم. این درحالی‌است که متأسفانه شاهدیم با وجود اینکه ایران همواره همکاری‌های مناسبی با آژانس داشته‌ است و اطلاعات لازم را ارائه داده و امکان برخی بازرسی‌ها را فراهم کرده، اما آژانس به‌جای اینکه پرونده را ببندد، آن را به اهرم فشاری در دست قدرت‌های غربی برای تحت فشار قرار دادن جمهوری‌اسلامی ایران تبدیل کرده ‌است.
این موضوع چه آسیب‌ها و تهدیدهایی را به‌همراه دارد؟
جمهوری‌اسلامی ایران همواره از صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای خود اطمینان داشته و این موضوع را همیشه مطرح کرده‌است و براین اساس به‌اصطلاح از محاسبه باکی نداریم، اما اینکه آژانس پرونده را باز نگه می‌دارد و به تردیدها پایان نمی‌دهد، موضوعی است که سبب خدشه وارد شدن به اعتبار این نهاد بین‌المللی می‌شود.
این سفر چه ارتباطی با نشست آتی شورای‌حکام دارد؟
مطمئنا بی‌ارتباط نیست و گزارش آژانس از این سفر مورد استناد اعضای شورای حکام قرار می‌گیرد و می‌تواند مبنای تصمیم‌های مهمی باشد. متأسفانه بعضا شاهدیم مدیرکل آژانس از برخی کشورها مانند آمریکا، به‌عنوان «شریک» یاد می‌کند؛ موضوعی که ابهام‌های زیادی را ایجاد می‌کند.
چقدر به نتایج مثبت این سفر امیدوار هستید؟
با توجه به تجربه‌ها و رفتارهای گذشته، از آژانس انتظار کارگشایی سیاسی نداریم. امیدواریم گروسی دراین سفر به حداقل وظایف خود عمل کند و حداقل گرهی در مسیر پرونده هسته‌ای ایران به‌وجود نیاورد، چراکه به خیر آنها امیدی نداریم.