تن‌پوشی از فرهنگ بر تن مترو
مهدیا گل‌محمدی
از دیرباز قطارها و ایستگاه‌های مترو به‌عنوان یکی از نقاط تمرکز جمعیتی مورد توجه نهادهای فرهنگی جهان بوده و هست؛ برای نمونه، برگزاری موزه، گالری و حتی نمایش‌های خیابانی ازجمله برنامه‌ها و نقاط تلاقی خطوط فرهنگ و ریل‌های مترو بوده‌اند؛ اما موردی که فقط در برخی متروهای جهان دیده می‌شود، راه‌اندازی قطار‌هایی با تم‌های فرهنگی است که معمولا به مناسبت‌های گوناگون فرهنگی، تاریخی و هنری انجام می‌شوند. با وجود اقبال عمومی به این برنامه‌ها اما بسیاری از متروهای جهان از میزبانی این جشنواره زیرزمینی اما قانونی محرومند. طی این رویداد، قطارها براساس تم فرهنگی یا تاریخی خاصی رنگ‌آمیزی شده و داخل قطارها نمایش‌ها و گالری‌هایی با مضمون تم تعیین‌شده به چیدمان‌های هنری و نقش و نگار‌های دیواری مجهز می‌شوند. مترو‌ها و ایستگاه‌هایی که هرازچندگاهی تن‌پوشی از فرهنگ بر تن می‌کنند نمونه‌های بسیاری در دنیا داشته و دارند که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
پیاده‌‌شدن هملت در ایستگاه متروی لندن
چندی پیش در انگلستان همزمان با بیست‌وششم آوریل و زادروز ویلیام شکسپیر، قطاری در متروهای لندن، راهی ایستگاه‌ها شد که با تصویر و بریده‌هایی از کتاب‌های این شاعر، نویسنده و نمایشنامه‌نویس، منقش شده بود. همچنین برخی زنان و مردان با بر تن داشتن لباس‌های عصر شکسپیر، داستان‌ها و نمایشنامه‌ها او را برای مسافرهای مترو می‌خواندند. اگرچه هملت در ایستگاه لندن پیاده‌شده بود اما در همان ایستگاه مسافر‌ها شاهد سوار شدن شاه لیر و رومئو و ژولیت بودند و با گوش‌های خودشان لحن و زبان خوانش دیالوگ‌های آنها را شنیدند. در ایران عزیزمان هم وقتی از نعمت فرهنگی تعزیه و شاهنامه‌خوانی و داستان‌های منطق‌الطیر و بسیاری آثار فاخر دیگر بهره‌مند هستیم چرا نباید مسافران خسته قطارها را گاهی با سفر سیمرغ عطار، هم مسیر کنیم؟
ایستگاهی که طولانی‌ترین پیاده‌راه هنری جهان است
متروی استکهلم موسوم بهtunnelbana در سوئد در حالت عادی هم دارای طولانی‌ترین پیاده‌راهی است که می‌توان در آن قدم زد و آثار هنری از سراسر جهان را سفره چشم‌ها کرد. با وجود این هرچندوقت یک‌بار به مناسبت‌های گوناگون چیدمان این مترو براساس مناسبت‌های خاصی تغییر پیدا می‌کند تا مسافران حین سفر با قطارهای مترو با فرهنگ، تاریخ سوئد و جهان بیشتر آشنا شوند. در متروی استکهلم که نامش به‌عنوان بلندترین تونل هنری جهان هم ثبت شده در 94ایستگاه برخی از اوقات سال می‌توان نمایشگاه و گالری هنری به طول بیش از 15هزارو500متر را تماشا کرد. متروی ایران هم بار‌ها شاهد برگزاری گالری‌ها و نمایشگاه‌ها در مترو بوده است اما به‌نظر می‌رسد با توجه به جمعیت مخاطب در این قطارها، بهتر است آثار به نوعی مردمی‌تر باشد و برای نمونه آثار پاپ‌آرت به نمایش در‌آید.
جشن رنگ‌ها در متروی سنگاپور
متروی سنگاپور به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین متروهای جهان جشن‌های نور و رنگ هندی‌ها را به ایستگاه‌هایش راه داد و با این تم، تمام فضای قطارهای مترو رنگ‌آمیزی شد. مسئولان متروی سنگاپور موسوم به ام‌آر‌تی یکی از دلایل انتخاب این تم فرهنگی را نقش‌ها و رنگ‌های جاری و ساری در مناسبت‌های هندی‌ها بیان کردند. همچنین تأکید بر نزدیک‌بودن فرهنگ شرقی هند و سنگاپور از دیگر دلایلی بود که جهت انتخاب این تم برای مترو عنوان شد و مسافر‌ها هم از آن استقبال کردند. بدل این حرکت فرهنگی در کشور ما می‌تواند اشاره به پیوند‌های فرهنگی ما و کشورهایی همچون تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان، هند و حتی ترکیه باشد. این حرکت فرهنگی می‌تواند پادزهری باشد برای خنثی کردن حرکات ناآگاهانه سیاستمدار‌ها و رهبران برخی از این کشور‌ها که به‌جز مسموم کردن روابط دیپلماتیک کشور‌های منطقه کار دیگری نکرده‌اند.
پیوند 2پرچم در متروی لندن
سال2018 میلادی بود که متروی لندن تمی با شعار «قلب روسیه» را برای نقاشی قطار‌هایش انتخاب کرد و بیش از 3ماه این تم در ایستگاه متروهای لندن توقف داشت. این طرح و نقش شامل ترکیب رنگ‌های قرمز و سفید و آبی پرچم‌های هر دوکشور بود. قطارها با این رنگ‌ها و نقوش روسی رنگ‌آمیزی شدند. همچنین نقاشی‌های دوران تزار همراه با نمایش‌های بلشویکی و نقوشی از زیباترین آثار هنری روسیه در این قطارها به‌نمایش درآمدند. در 20ایستگاه متروی لندن نیز کیوآرکد‌هایی در کنار آثار هنری وجود داشت که مردم می‌توانستند با اسکن آنها به اطلاعاتی درباره این آثار دست پیدا کنند.
