واکسن‌های بدون سوزن، راه جدید پایان کرونا

از زمانی که پاندمی کووید-19 آغاز شده است، محققان تلاش‌های خود را برای تولید واکسن‌های غیرسوزنی که نیاز به تزریق عضلانی نداشته باشند، دوچندان کرده‌اند. وجود چنین واکسن‌هایی علاوه بر سهولت در دسترس‌بودن، کودکان و افرادی که فوبیای سرنگ و سوزن دارند را نیز به واکسینه‌شدن ترغیب می‌کند.
در کنار تحقیق روی واکسن‌های استنشاقی که مدت‌هاست در دست توسعه است، تلاش دانشمندان برای تولید پچ‌های پوستی که از طریق پوست، داروهای نجات‌دهنده را بدون درد به بدن می‌رساند، دوبرابر شده است؛ تحقیقی که می‌تواند در صنعت دارویی یک انقلاب ایجاد کند.
فراتر از این، پچ‌های پوستی مزیت بزرگ‌تری دارد که آن توزیع راحت و بدون دردسر به نسبت ویال‌های واکسن است، چراکه نیاز به زنجیره سرد ندارد و ممکن است اثربخشی واکسن را هم افزایش دهد. یک مطالعه جدید روی موش که در مجله پیشرفت‌های دانش منتشر شده است، نتایج امیدوار‌کننده‌ای از تزریق واکسن از طریق پچ‌های پوستی داشته است.
دیوید مولر، ویروس‌شناس در دانشگاه کوئینزلند و یکی از نویسندگان مقاله، در این‌باره به خبرگزاری فرانسه گفت: تیم استرالیایی-آمریکایی از پچ‌هایی به اندازه یک سانتی‌مترمربع استفاده کردند که با بیش از 5هزار سنبله میکروسکوپی بسیار ریز که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند، پوشانده شده و نقطه‌گذاری شده بود. این نقاط با یک واکسن آزمایشی پوشانده شده‌اند و پچ با یک اپلیکاتور که شبیه به توپ هاکی است، فعال می‌شود. مولر توضیح داد: نحوه کار مثل این است که یک ضربه کوچک روی پوست می‌زنید. محققان در این آزمایش از یک واکسن به‌اصطلاح زیرواحد استفاده کردند که سنبله‌ای که روی سطح کرونا ویروس نقطه‌گذاری شده است را باز تولید می‌کند.
موش‌ها در یک دوره 2‌دقیقه‌ای یا با پچ ‌یا با سرنگ واکسن را گرفتند. سیستم ایمنی آنهایی که واکسن را از طریق پچ گرفته بودند بعد از 2دوز، سطح بالایی از آنتی‌بادی تولید کرد که در کمال تعجب این آنتی‌بادی‌ها در ریه، جایی که برای متوقف‌کردن کووید بسیار حیاتی است، ایجاد شد. این یعنی پچ‌ها از سرنگ‌ها عملکرد بهتری داشتند. در طول این تحقیق، محققان همچنین دریافتند که یک گروه فرعی از موش‌ها که تنها یک دوز واکسن حاوی ماده اضافی برای تحریک پاسخ ایمنی به آنها داده شد، اصلا مریض نشدند.

استفاده آسان
چه چیزی این پچ‌ها را مؤثر می‌کند؟ دکتر مولر می‌گوید: واکسن‌ها به‌طور معمول به عضله ما تزریق می‌‌شوند اما بافت عضله چندان ‌سلول‌های ایمنی که برای واکنش به دارو لازم است، ندارد. به علاوه سنبله‌های نازک می‌تواند باعث مرگ موضعی پوست شود که به بدن هشدار مشکل می‌دهد و پاسخ بزرگ‌تر ایمنی را تحریک می‌کند. برای دانشمندان مزایای لجستیکی یک واکسن از این واضح‌تر نمی‌تواند باشد.
اولا، زمانی که واکسن روی یک پچ پوشانده شود، حداقل 30روز در دمای 25درجه سانتی‌گراد (77درجه فارنهایت) و یک هفته در دمای 40درجه سانتی‌گراد (104فارنهایت) پایدار است، این را مقایسه کنید با دمای مورد نیاز برای نگهداری واکسن‌های فایزر و مدرنا. این یک مزیت بزرگ به‌ویژه برای کشورهای در حال توسعه است. مولر ادامه داد: دوم اینکه استفاده از آن بسیار آسان است. لزوما نیاز نیست برای دریافت آن به یک متخصص حرفه‌ای مراجعه کنید.
بوراک اوزدوگانلار، پروفسور مهندسی در دانشگاه کارنگی ملون در پیتزبورگ از سال‌2007 روی این فناوری مشغول به‌کار است. مزیت بزرگ دیگری که برای این نوع واکسن عیان می‌کند، این است: مقدار کمی از واکسن که مشخصا به پوست می‌رسد می‌تواند به اندازه تزریق عضلانی پاسخ ایمنی را فعال کند. این از لحاظ اینکه شهرهای در حال توسعه در تولید کووید-19با مشکل روبه‌رو شده‌‌اند، یک فاکتور مهم است. اوزدوگانلار مدعی است که می‌تواند در آزمایشگاهش 300 تا 400پچ را روزانه تولید کند اما نمی‌تواند آن را با واکسن‌های مبتنی بر پلتفرم mRNA امتحان کند؛ چرا‌که از طرف شرکت‌های فایزر و مدرنا اجازه این کار را ندارد.

واکسن تنفسی
اما واکسن‌های استنشاقی نیز محصولاتی هستند که محققان معتقدند با آنها، می‌توانند به پاندمی پایان بدهند. واکسن‌های تأیید‌شده فعلی نمی‌توانند آنچه در مجرای بینی فرد اتفاق می‌افتد را کنترل کند. اگر این اتفاق می‌افتاد از سرایت ویروس از طریق حرف‌زدن، خواندن، خندیدن، نفس‌کشیدن و عطسه‌کردن جلوگیری می‌کرد.
اما واکسن‌های استنشاقی که هنوز در مراحل کارآزمایی بالینی هستند، درصورت موفقیت، تبدیل می‌شوند به نوع جدیدی از واکسن که بدون استفاده از سوزن مثل قطره، در بینی وارد می‌شود. در ایران هم رئیس مؤسسه تحقیقات واکسن ‌سرم‌سازی‌ رازی چندی پیش از ساخت نخستین واکسن تزریقی-استنشاقی خبر داده بود. به‌گفته محققان دوز استنشاقی واکسن رازی کووپارس موجب به حداقل رساندن زنجیره انتقال ویروس شده و دستگاه تنفسی فوقانی را همزمان با قسمت تحتانی آن ایمن می‌کند. متخصصان می‌گویند واکسن استنشاقی همه این کارها را با ارائه نوع خاصی از مصونیت در برابر ویروس کرونا که افراد برای توقف انتقال این ویروس به آن نیاز دارند، انجام می‌دهد. مارتی مور، مدیرعامل واکسن میسا گفت: یک واکسن استنشاقی از طریق بینی می‌تواند با محدود‌کردن عفونت و کنترل انتقال SARS-CoV-2 به پایان پاندمی کمک کند. میسا یکی از معدود شرکت‌های کوچکی است که واکسن‌های بینی کووید-19 را در آزمایش‌های انسانی در مراحل اولیه دنبال می‌کند. Codagenix یکی دیگر از شرکت‌های آمریکایی، نتایج آزمایش اولیه امیدوارکننده‌اش را نیز اعلام کرده است.