مذاکرات بروکسل در ابهام

قرار است امروز بروکسل میزبان از سرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+4 شود. براساس نقل‌های وزیرخارجه در نشست غیرعلنی مجلس، نخستین دور مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا باید امروز در مقر این سازمان در بروکسل برگزار ‌شود. به رغم این تأکید البته تاکنون وزارت خارجه اطلاعیه‌ای در این زمینه منتشر نکرده و حتی سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز گفته که برگزاری نشست هنوز تأیید نشده است. هفته گذشته هم اخباری مبنی بر برگزاری نشست بروکسل در روز پنجشنبه در رسانه‌ها منتشر شد که اتحادیه اروپا آن را تأیید نکرد. هنگامی که انریکه مورا نماینده اتحادیه در تهران با معاون وزیر خارجه کشورمان دیدار کرد نیز تاریخ دقیقی برای مذاکرات بروکسل اعلام نشد و حالا مشخص نیست که این مذاکرات از امروز آغاز می‌شود یا روزهای آینده. تنها خبر رسمی را در این زمینه احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز داد که به نقل از وزیر خارجه در جلسه غیرعلنی یکشنبه گفت که این مذاکرات 4 روز دیگر یعنی پنجشنبه 29مهر برگزار می‌شود. اما از طرفی مذاکرات بروکسل نه برای احیای برجام بلکه مقدمه‌ای برای بازگشت کشورها به مذاکرات وین قلمداد شده است. جایی که اعضای توافق هسته‌ای 6 دور با یکدیگر گفت‌وگو کردند و دور هفتم مذاکرات از خرداد‌ماه به تعویق افتاده است.

هیأت ایرانی چه زمانی عازم بروکسل می‌شود؟
مقامات اروپایی در روزهای اخیر بارها اعلام کردند که مذاکرات وین باید به سرعت از سر گرفته شود. به‌نظر می‌رسد که اروپایی‌ها بروکسل را زمینه‌ای برای از سرگیری مذاکرات وین دانستند و به همین دلیل از آن استقبال کردند. پیتر استانو، سخنگوی مسئول سیاست خارجی این اتحادیه نیز دیروز گفت: جامعه جهانی علاوه بر تمرکز بر «احیای برجام» روی این مسئله هم متمرکز است که اطمینان حاصل کند ایران از بخش‌های برجام درباره رفع تحریم‌ها بهره‌مند شود. او افزود: مشکل اصلی اقتصاد ایران تحریم‌های آمریکاست. به همین دلیل نماینده عالی [مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا] به‌عنوان هماهنگ‌کننده برجام در تلاش است که به مذاکرات وین برگردیم تا ایران به اجرای کامل برجام و آمریکا به این توافق برگردد. استانو گفت که آمریکا پس از بازگشت به برجام تحریم‌های یکجانبه را لغو خواهد کرد. او همچنین تأکید کرد که به‌نظر ما بازگشت به وین برای از سرگیری مذاکرات بین اعضای برجام امری فوری است. در چنین شرایطی هنوز مشخص نیست که هیأت کشورمان چه زمانی به بروکسل می‌رود و در مقر اتحادیه اروپا با مسئولان سیاست خارجی این سازمان گفت‌وگو می‌کند.

رایزنی‌ها در بروکسل بر سر چیست؟
براساس گزارش‌ها و اظهارنظرها قرار است در بروکسل ابهام‌های 6 دور مذاکره پیشین و شاید پیام‌های هیأت ایران به گوش اروپایی‌ها برسد. از طرفی این مذاکرات دوجانبه است و قرار نیست همه طرف‌های برجام در آن شرکت کنند؛ هر چند گزارش‌هایی مبنی بر حضور نمایندگان روسیه و چین در آن شنیده شده است. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان نیز پس از دیدار انریکه مورا با علی باقری‌کنی رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران تماس‌های تلفنی با وزرای خارجه روسیه و چین داشت؛ 2 کشوری که مواضع نزدیکی به ایران در برجام دارند. البته این 2 کشور هم خواستار از سرگیری مذاکرات وین هستند و میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز در توییتی در این زمینه نوشت که گفت‌وگوها در بروکسل نمی‌تواند جایگزین گفت‌وگوهای احیای برجام در وین شود و حرکتی روبه‌ جلو برای ادامه مذاکرات وین است. جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز درباره برگزاری مذاکرات ایران و اتحادیه اروپا در بروکسل گفته بود: اگر آنها بخواهند به بروکسل بیایند، آماده این کار هستیم. اما زمان محدود است. من درک می‌کنم که دولت جدید برای بررسی سوابق [مذاکرات] و برای تشکیل تیم مذاکرات به زمان احتیاج دارد اما این فرصت حالا دیگر سپری شده و زمان بازگشت به مذاکرات است. بنابراین هر چند که تقریبا همه اعضای برجام خواهان بازگشت به وین هستند اما ابتدا باید دید که زمینه‌ها برای بازگشت به وین در بروکسل فراهم می‌شود یا نه.

رایزنی‌های برجامی مالی و سفر گروسی به تهران در آینده نزدیک
همزمان با اخبار ضدونقیض درباره برگزاری نشست ایران و اتحادیه اروپا در روز پنجشنبه، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از سفر به ایران در آینده نزدیک خبر داد. گروسی که برای رایزنی و دیدار با مقامات آمریکایی به واشنگتن رفته به خبرگزاری بلومبرگ گفت که امیدوار است بتواند با سران ایران برای حل اختلافات درخصوص بازرسی‌های آژانس که از نظر او در شرایط حساس و شکننده‌ای قرار دارد، گفت‌وگو کند. به گزارش ایسنا، گروسی افزود: همانطور که می‌دانید یک دولت جدید در ایران روی کار آمده است. این دولت برآمده از گروهی است که دیدگاه‌های سرسختانه‌تری درخصوص برنامه هسته‌ای و همکاری با سازمان‌های بین‌المللی ازجمله آژانس اتمی دارد. در نتیجه ما باید با یکدیگر هماهنگ شویم، همانطور که در هر رابطه دیگری باید این اتفاق بیفتد اما من هنوز فرصت آن را نداشته‌ام بنابراین به ایران بازمی‌گردم. این روزها رایزنی‌های برجامی در منطقه نیز همچنان جریان دارد. رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران پس از امارات، عراق و قطر به عربستان رسید و با عادل الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجه عربستان سعودی و عضو شورای وزیران این کشور دیدار کرد. این در حالی است که فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان به تازگی در آمریکا با رابرت مالی و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه این کشور دیدار کرده بود.

مکث
تأکید بر تشکیل دولت فراگیر ملی افغانستان در نشست مسکو
نشست مسکو برای بررسی آخرین تحولات افغانستان دیروز با حضور 10کشور برگزار شد؛ نشستی که نام رسمی آن فرمت مشورتی مسکو درباره افغانستان است و از ایران نیز نماینده ویژه رئیس‌جمهوری در امور افغانستان در آن شرکت کرده است. حسن کاظمی قمی که اوایل هفته به این سمت منصوب شد پیش از این سفیر ایران در عراق بوده است. اما در نشست مسکو در کنار کشورهایی مثل چین، روسیه، پاکستان و هند هیأتی از طالبان نیز به ریاست معاون رئیس‌الوزرای این کشور حضور داشتند. آمریکا هم ازجمله مهمانان این نشست بود اما سخنگوی وزارت کشور آمریکا اعلام کرد نماینده این کشور به دلایل لجستیکی نمی‌تواند عازم مسکو شود. در آغاز نشست مسکو سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در سخنرانی خود گفت که تلاش طالبان برای ثبات اوضاع در افغانستان را می‌ستاید اما راه‌حل بلندمدت در این کشور را تشکیل دولت فراگیرملی می‌داند که نماینده همه گروه‌های سیاسی و قومی در این کشور باشد. موضعی که رئیس‌جمهور و وزارت خارجه کشورمان نیز از آغاز سلطه طالبان بر افغاستان روی آن تأکید کرده‌اند. در نشست مسکو عبدالسلام حنفی، معاون رئیس‌الوزرای طالبان   در سخنرانی خود گفت که حکومت فعلی به جامعه بین‌المللی اطمینان می‌دهد که به حیث یک حکومت مسئول تمامی مسئولیت‌های ملی و بین‌المللی‌اش را به خوبی درک می‌کند. او همچنین مدعی شد که طالبان تلاش کردند دولت آنها شامل تمام اقوام و اقشار باشد اما روند اصلاحات در ساختار سیاسی ادامه دارد و این روند زمانبر است. پس از نشست مسکو نیز قرار است  نشستی با حضور کشورهای منطقه برای بررسی آخرین تحولات افغانستان در تهران برگزار شود. به این ترتیب رایزنی‌ها و مذاکرات درباره آینده افغانستان ادامه خواهد داشت و باید دید که سرانجام دولت فراگیر ملی در این کشور تا چه اندازه محقق می‌شود.