سبک زندگی
فرصت زندگی بهتر و بیشتر
حامد فوقانی:
درست است که این‌روزها خبرهای ناراحت‌کننده بسیاری درباره بیماری اطرافیان به گوشمان می‌رسد و نگران می‌شویم که خود یا یکی از اعضای خانواده‌مان هم گرفتار چنین بیماری‌هایی شویم؛ درست است که هر روز هشدارهای جدی برای شهرنشین‌ها به خاطر افزایش آمار سکته‌های قلبی و مریضی‌های بدخیم صادر می‌شود؛ درست است که خیلی از روزهای سال را در میان غلظت بالای آلاینده‌های هوا سر می‌کنیم (گاهی آب با نیترات بالا می‌نوشیم، فشار عصبی ترافیک و ازدحام را تحمل می‌کنیم و...)؛ همه اینها درست اما اگر کمی سبک زندگی‌مان را تغییر دهیم، کمی الگوی غذایی‌مان را درست کنیم، کمی با تکنیک‌های ایجاد آرامش ذهنی در خانه و محل کار آشنا شویم، می‌توانیم بر بسیاری از این مشکلات، چیره شویم.
البته توصیه‌ها و نکات بهبود سبک زندگی و روش‌های درمان بیماری‌ها هم تا دلمان بخواهد بسیار است؛ روش‌های خودسرانه‌ای که گاه، درست مقابل توصیه‌های پزشکی قرار می‌گیرند و معلوم نیست منبع آنها کجاست؛ روزبه‌روز هم بیشتر می‌شوند و شبکه‌های فضای مجازی را پر کرده‌اند.
حال اینکه از کجا باید راه‌حل اساسی درمان یا نحوه بهبود سبک زندگی و رژیم غذایی را پیدا کرد، خودش سؤال بزرگی‌است. نکته دیگر اینکه برخی از محله‌ها و مناطق شهری هم مراکز درمانی و بهداشتی مجهز و کارآمدی ندارند و این، وضعیت را برای ساکنان‌شان سخت‌تر می‌کند. چنین موضوعی را استاندار تهران نیز مورد تأیید قرار داده و گفته است که استان تهران از نظر امکانات درمانی و بهداشتی کمبودهای جدی دارد. به گفته محمدحسین مقیمی همه ارگان‌ها در بخش‌های دولتی، خصوصی، تعاونی و... باید در حوزه بهداشت و درمان کمک کنند و باید توجه کرد که بهداشت مقدمه است و قبل از درمان باید به مسائل بهداشتی و پیشگیری توجه کنیم.
حال جالب است که مدیرعامل شرکت شهرسالم در گفت‌وگو با همشهری از تکمیل تجهیزات و خدمات مراکز درمانی شهرداری در تهران خبر میدهد. او که فقیربودن برخی مناطق شهر را از نظر مراکز درمانی مورد تأیید قرار میدهد، می‌گوید: «به همین منظور نه‌تنها به‌دنبال تکمیل تجهیزات و خدماتی که در درمانگاه‌های شهرداری ارائه می‌شود هستیم بلکه با فراهم‌آمدن شرایط، 5مرکز تخصصی ویژه را در 5پهنه شهر ایجاد خواهیم کرد». حمید چوبینه همچنین از خدمات و غربالگری‌هایی خبر میدهد که برای پیشگیری از بیماری‌ها و تسهیل درمان، به کار افراد جامعه می‌آیند. مهم‌ترین این خدمات باعث می‌شود پیش از آنکه دیر شود، فرد خود را در برابر بیماری‌های صعب‌العلاجی چون سرطان، در حد زیادی بیمه کند.
او ارتقای سطح سلامت و پیشگیری را واجب‌تر از درمان می‌داند و می‌گوید که اگر مردم آگاهی‌شان را در برابر بیماری‌ها و وضعیت جسمانی خود افزایش دهند، از بسیاری از هزینه‌هایی که برای درمان می‌پردازند، معاف خواهند شد. چوبینه اعتقاد دارد که شهروندان ـ به‌خصوص شهروندان تهرانی ـ با توجه به ظهور بیماری‌های جدید باید تحت پوشش طرح‌های نوین بهداشتی و درمانی قرار بگیرند و خبر از برنامه‌های شهرسالم در این زمینه میدهد. او می‌گوید که چکاپ سلامتی برای تأمین سلامت مردم و کاهش هزینه‌های درمانی شهروندان در راستای انجام وظایف این شرکت در قبال پرسنل شهرداری و بازنشستگان، مهم‌ترین برنامه‌شان در سال97 است؛ به همین‌خاطر با او گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
آقای دکتر! آمار و وضعیت نشان میدهد که محدوده‌هایی در تهران از نظر امکانات درمانی و پزشکی فقیر محسوب می‌شوند. آیا چنین مسئله‌ای در دستور کار وزارت بهداشت و شهرسالم قرار نگرفته تا محدودیت موجود رفع شود؟
ببینید! هم‌اکنون در کنار مراکز درمانی دولتی و خصوصی تهران، شهرداری نیز کلینیک‌های زیادی دارد که شهروندان از خدمات آنها بهره می‌برند. اما این کلینیک‌ها و مراکز درمانی از پراکندگی خوبی برخوردار نیستند. از سوی دیگر الان بیش از 18کلینیک درمانگاهی شهرسالم داریم و این در حالی است که برخی از آنها امکان و استعداد توسعه خدمت‌دهی دارند. طی سال‌های گذشته بخش‌هایی از زنجیره درمان در این مراکز مغفول مانده است و به همین‌خاطر در وهله نخست درصدد هستیم که میزان تنوع خدمات را ارتقا دهیم. یعنی تکمیل خدمت در همین کلینیک‌های موجود صورت می‌گیرد و این می‌تواند بخشی از نیازهای شهروندان را رفع کند.
اما بحث دیگر فراتر از ارتقای کیفیت این کلینیک‌هاست؛ در واقع به‌دنبال ایجاد دی‌کلینیک‌های تخصصی هستیم. البته که دی‌کلینیک‌ها به مجوزهای خاصی نیاز دارند. باید هم سامانه‌ها و ساختار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجازه چنین کاری را بدهند و هم ما مجوزهای لازم را از مدیران بالادستی شهرداری اخذ کنیم. در این کلینیک‌های تخصصی خدماتی به‌صورت مؤثر و هدفمند ارائه می‌شود و اینگونه خلأهای درمانی که در سطح شهر تهران وجود دارد را پر می‌کند. نکته اینجاست که با ایجاد چنین مراکز ویژه‌ای بحث رقابتی درمانی به‌وجود می‌آید که می‌تواند به افزایش سطح کیفیت خدمات و بهبود سلامت شهروندان کمک کند. پر واضح است که به این ترتیب بار هزینه‌های درمانی کارکنان شهرداری و عموم مردم در تهران کاسته خواهد شد.
این دی‌کلینیک‌ها در کجاهای شهر احداث می‌شوند؟
ما 5پهنه مختلف شهر را برای این منظور در نظر گرفته‌ایم که عمدتا در شرق، جنوب شرق و جنوب تهران واقع شده‌اند. برای این منظور صحبت‌های لازم با مقام بالادستی صورت گرفته؛ حال ممکن است هرکدام از آنها در فضاهای موجود درمانی شهرسالم ایجاد شود یا فضای جدیدی را تأمین کنیم. بر این اساس 5دی‌کلینیک تخصصی و فوق‌تخصصی با امکانات سخت‌افزاری مدرن و لازم ایجاد می‌شود. لازم به ذکر است که ما از وزارت بهداشت درخواست کرده‌ایم که پس از بررسی، مجوزهای لازم را صادر کند و وزارت بهداشت هم در مورد برخی پهنه‌ها اعلام آمادگی و حتی امکان فراهم‌آوردن فضای لازم برای احداث بیمارستان را هم ابلاغ کرده است. البته باز یادآوری می‌کنم که ارتقای کیفیت خدمات و تجهیزات 18مرکز موجود را هم در برنامه داریم؛ یعنی کیفیت در حد بخش خصوصی خواهد بود اما هزینه در حد عمومی و نیمه‌دولتی؛ به‌عبارتی نصف هزینه بخش خصوصی.
آیا با ایجاد چنین مراکزی، نیاز درمانی برخی از مناطق مثل 15، 17 و 18رفع می‌شود؟
خب جمعیت شهری تهران کم نیست. ما حتی با بیمارستان‌های موجود هم پوشش کاملی برای همه خدمات درمانی لازم نداریم. شاید بهتر باشد بگوییم که با ایجاد چنین کلینیک‌هایی و ارتقای کیفیت، دسترسی‌ها آسان می‌شود. گاهی شهروندان ناچارند برای دریافت خدمتی، از شرق تهران به شمال یا مرکز مراجعه کنند که باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود و به شهر نیز سختی‌هایی را تحمیل می‌کند. پس برای رفع نیازهای درمانی همه مناطق، سیاست‌گذاری مناسب وزارت بهداشت هم لازم است. اختصاص تسهیلات برای ایجاد مراکز درمانی در مناطقی که کم‌برخوردار هستند هم ضروری‌است؛ چون اینگونه، سرمایه‌گذاران هم تشویق به مشارکت می‌شوند.
گویا گرفتاری‌های شهروندان تهران در برخی زمینه‌های بیماری به‌دلیل تشدید آلودگی هوا و سایر موارد، زیاد شده است. نظر شما چیست و برای این منظور باید چه کرد؟
بله. اطلاعات ما نشان میدهد که در برخی از موردها و بیماری‌ها پایتخت‌نشینان، مشکلات بیشتری نسبت به ساکنان سایر شهرها دارند؛ به همین منظور غربالگری را آغاز کرده‌ایم. این خلأ بزرگی‌است که در شهر و کشور احساس می‌شود. قرار است غربالگری شهروندان از نظر سرطان‌های مختلف انجام شود. چندی پیش خبر مهمی می‌خواندم که حکایت از انجام یک‌کار بسیار مهم در لندن داشت. در این شهر، اخیرا مرکز جامع تشخیص و غربالگری سرطان را راه‌اندازی کرده‌اند که صفر تا صد آزمایش‌ها و کارهای لازم در آنجا صورت می‌گیرد. روند پیشرفت سرطان به گونه‌ای‌است که ازدست‌رفتن هر لحظه از فرصت‌ها، برابر با نزدیک‌شدن بیشتر فرد به مرگ، معنا می‌شود و خدای‌ناکرده اگر بهنگام تشخیص داده نشود می‌تواند فرصت زندگی بهتر و بیشتر را از فرد بگیرد. حال اگر ما بتوانیم با پتانسیلی که در شهرداری تهران وجود دارد و البته دانش پزشکی کشور، مرکز دائمی پایش سلامت و طب کار برای پرسنل شهرداری و یک مرکز غربالگری و تشخیص سرطان برای آحاد مردم ساکن در تهران ایجاد کنیم، بهبود میانگین سلامت شهروندان را در آینده شاهد خواهیم بود.
شهرداری با وضعیت مالی مناسبی روبه‌رو نیست. آیا برای تأمین اعتبارات لازم برای احداث مراکز جدید، فکر شده و احیانا با مشکلی روبه‌رو نخواهید شد؟
ما با مشارکت بخش خصوصی، بخشی از کارها را انجام خواهیم داد. دیگر اینکه هزینه زیادی برای ایجاد دی‌کلینیک‌ها لازم نیست. ضمنا با سرانه‌هایی که در اختیار داریم و از طرف دیگر با صرفه‌جویی و مدیریت صحیح هزینه‌ها می‌توانیم اعتبار مورد نیاز را تأمین کنیم. فعالیت‌ها می‌تواند در جهت تکمیل خدمت باشد. باید ساماندهی پرسنل شهرداری در درمانگاه‌های شهرداری هم صورت بگیرد؛ چراکه باعث کاهش هزینه‌ها و ذخیره‌شدن منابع مالی می‌شود؛ کما‌اینکه همین الان درمانگاه‌ها از پرسنل حداقلی‌ترین هزینه را دریافت می‌کنند یا اصلا از سوی مراجعه‌کنندگان هزینه‌ای پرداخت نمی‌شود. در این باره اطمینان می‌دهم که بار مالی این کار را به دوش شهرداری تحمیل نمی‌کنیم و برگشت هزینه‌ها را در فواصل کوتاه شاهد خواهیم بود. ضمنا خدمات شایسته‌تری هم به پرسنل شهرداری تهران ارائه می‌دهیم. بر این اساس چرخه‌ای سودآور به وجود می‌آید.
آیا تعاملات لازم با شهرداری‌های مناطق برای دراختیارگرفتن زمین‌های مورد نیاز شکل گرفته است؟
بله. حتی برخی از شهرداری‌ها خودشان به ما اعلام کرده‌اند که می‌توانند زمین‌های لازم را در اختیار سرمایه‌گذاران بگذارند تا دی‌کلینیکی در یک محدوده کم‌برخوردار درمانی ایجاد شود؛ اگرچه زمین‌ها سرمایه کلانی برای شهرداری‌های مناطق به‌حساب می‌آیند. همین‌جا هم اعلام می‌کنم که حاضریم مشاوره‌ها و نظرات لازم را برای ایجاد مراکز درمانی، در اختیار مناطق قرار دهیم.
آیا غربالگری به‌صورت محله‌ای هم صورت می‌گیرد؟
ببینید! غربالگری به نوعی نفعش به سلامت و حفظ حیات همه افراد می‌رسد. از طرف دیگر در بعضی موارد، هزینه‌های درمان خیلی سنگین می‌شود و بعضا به چندین برابر هزینه غربالگری یک جمعیت تحت پوشش می‌رسد؛ بنابراین توصیه‌ام این است که افراد، حتی اگر به سازمانی هم وابسته نیستند، خودشان را سالی یک یا 2بار در معرض آزمایش و چکاپ سلامت قرار بدهند. گاهی اوقات ما از فیزیولوژی بدن‌مان خبردار نیستیم و بعضی از موارد، خودشان را بموقع نشان نمی‌دهند؛ تا موقعی که به یک بحران تبدیل شوند؛ یعنی یک اتفاق که در فیزیولوژی بدن رخ دهد و بعدها به یک مورد اساسی با درمان سخت تبدیل شود. اما یک آزمایش کوچک بهنگام می‌تواند درمان کم‌هزینه و حتی ریشه‌کنی بیماری را در پی داشته باشد. این خیلی مهم است و افراد باید خودشان هم پیشقدم شوند. اکنون در محله‌ها بحث‌های روانی، کنترل خشم و آسیب‌های اجتماعی در حوزه اداره‌کل سلامت شهرداری تهران پیگیری می‌شود.
این اداره با مشاوره‌های لازم، چنین مسائلی را به طور مثال از طریق سراهای محله دنبال می‌کند. با وجود این باید بگویم که بحث چکاپ و پیشگیری را در اولویت داریم. به‌طور نمونه فشار خون، مسئله مهمی‌است که به سردردها و ناراحتی‌های کلیوی و... منجر می‌شود اما خیلی‌ها آن را نادیده می‌گیرند و در طولانی‌مدت به مسئله‌ای جدی تبدیل می‌شود؛ درحالی‌که با آزمایش پیشگیری می‌توان جلوی چنین بیماری‌هایی را گرفت. اگر سازمان‌ها و شرکت‌ها تنها یک‌دهم هزینه دریافتی بابت درمان پرسنل خود را به چکاپ اختصاص دهند در میان‌مدت و بلندمدت، بسیاری از هزینه‌ها کاهش می‌یابد و سلامت افراد هم تأمین می‌شود. در چکاپ، مسائلی مثل سن، جنس و نوع شغل فرد بسیار اهمیت دارد و اگر آزمایش‌ها و غربالگری او بر این اساس انجام شود، بسیاری از بیماری‌هایی که اکنون شاهدش هستیم در مردم پدیدار نمی‌شود.
HSE الزام‌آور می‌شود
چنان‌که اخبار حکایت می‌کند مدیریت شهری فعلی، بحث ایمنی و بهداشت در پروژه‌های مختلف کاری را با جدیت دنبال می‌کند. از سوی دیگر اعضای شورای شهر نیز بر رعایت اصول زیست‌محیطی در اجرا تأکید دارند. حال مدیرعامل شرکت شهرسالم از تعیین سازوکارهای ویژه‌ای برای این منظور در قالب HSE (بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست) در انجام پروژه‌های شهری پایتخت خبر میدهد. به گفته حمید چوبینه بر اساس طرح جدید، هم کارها با استانداردها مطابقت خواهند داشت و هم پیمانکاران ممتاز معرفی می‌شوند.
از سوی دیگر به بحث رقابت‌پذیری نیز پرداخته می‌شود. او همچنین می‌گوید: «HSE بحثی فراگیر و بین‌بخشی‌است. این سامانه و ستاد نباید نقش اجرایی داشته باشد و بیشتر باید به‌دنبال طراحی مدل‌های نظارتی باشند. برای این نظارت، باید ضمانت اجرا به وجود آید. در دوره مدیریت شهری فعلی، بخش‌های درگیر HSE را بررسی کرده‌ایم تا همگرایی شکل بگیرد. دومین کارمان این است که سامانه‌هایی ایجاد کنیم که تمام سازمان‌های ذی‌ربط شهرداری تهران بتوانند از آنها پیمانکار جذب کنند؛ پیمانکارانی که به نوعی مورد تأیید هستند و استاندارد سلامت و بهداشت و ایمنی مردم را در کارشان لحاظ می‌کنند».
به گفته چوبینه همچنین پیمانکاران در آخر کار، حتما از شرکت مربوطه، گواهی رعایت مسائل ایمنی، سلامت و محیط‌زیست را دریافت می‌کنند؛ یعنی HSE الزام‌آور می‌شود. بنابراین به‌دنبال ایجاد سامانه‌هایی برای رصد دقیق کارها هستیم. او اعتقاد دارد که به این ترتیب، دریافت خدمت با استانداردهای بالا صورت می‌گیرد. او می‌گوید که اکنون در مرحله تفکر برای ایجاد چنین سامانه‌ای هستند.
