نویسندگانی که نوبل گرفته‌اند

براساس وصیت‌نامه آلفرد نوبل، جایزه نوبل در ادبیات هر سال باید به کسی اعطا شود که «در حوزه ادبیات، برجسته‌ترین مجموعه آثار را در جهتی آرمانی یا ایده‌آل» خلق کرده باشد. ادبیات فرانسه با 16جایزه، بیشترین سهم را در نوبل ادبیات داشته است. نخستین جایزه ادبی نوبل در سال 1901میلادی به یک نویسنده فرانسوی اهدا شد. اهالی ادبیات در دنیا هر سال حوالی ‌ماه اکتبر منتظر اعلام برنده این جایزه مهم هستند. برخی از نویسندگانی را که در سال‌های اخیر موفق به دریافت این جایزه شده‌اند، معرفی کرده‌ایم.

عبدالرزاق گورنه
  زنگبار، 2021

«درک بی‌چون و چرا و عمیق او از تأثیرات استعمار و سرنوشت پناهجویان در شکاف بین فرهنگ‌ها و قاره‌ها»، دلیلی است که مسئولان اهدای جایزه نوبل ادبیات، عبدالرزاق گورنه را برای آن شایسته دریافت این جایزه دانسته‌اند. این نویسنده که در زنگبار یا تانزانیای امروزی متولد شده، سال‌ها در دانشگاه کنت به تدریس زبان انگلیسی پرداخته است. او داور چندین جایزه ادبی بوده و پژوهش‌ها و مقالات متعددی درباره آفریقا دارد. بیشتر آثار او درباره زنگبار است و رمان‌هایش، قهرمانانی از شرق آفریقا دارند. «زندگی پس از مرگ»، «قلب شنی»، «آخرین هدیه» و «فرار از خدمت سربازی»، برخی از رمان‌هایی هستند که با قلم او نوشته شده‌اند.

لوییز گلوک
  آمریکا، 2020

از گلوک به‌عنوان یک شاعر زندگینامه‌ای یاد می‌شود. کار او به‌دلیل شدت عاطفی و اغلب با استفاده از اسطوره، تاریخ یا طبیعت برای مراقبه در تجارب شخصی و زندگی مدرن شناخته شده‌است. او نوبل ادبیات را در سال 2020 برای آنچه آکادمی این جایزه «زبان شاعرانه یگانه‌اش که با زیبایی بی‌تکلف، موجودیت فردی را همگانی می‌کند» عنوان کرده، دریافت کرده است. جز این او جوایز معتبر دیگری ازجمله جایزه پولیتزر هم در کارنامه خود دارد و بورسیه‌های تحصیلی معتبری از بنیاد ملی هنر و بنیاد گوگنهایم گرفته است. از این شاعر، کتاب «لالایی درد» با ترجمه ابراهیم برزگر توسط انتشارات سرزمین اهورایی به فارسی منتشر شده است.

پیتر هانتکه
   اتریش، 2019

این نویسنده اتریشی که به زبان آلمانی می‌نویسد، به‌دلیل «فعالیتی مؤثر به همراه نبوغ زبانشناسی‌ای که حد و ویژگی تجربه انسانی را کشف کرده‌»، برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 2019 شده است. انتخاب هانتکه به‌عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات انتقادهای زیادی را برانگیخت. او با آفرینش آثاری نو و نامتعارف و تغییر نشانه‌ها و روابط بین شخصیت‌ها در نمایشنامه‌هایی چون دشنام به تماشاگران و کاسپار، شیوه‌های بدیعی به‌کار گرفت و به تجربه‌گرایی دست زد. هانتکه در آثار بعدی خود از شیوه‌های نوآورانه درهم شکستن مرزهای زمان و بازگشت به اصل خویش و به کاربستن اشیا و رویدادهای عادی برای تصویر اسطوره‌های نهان در دل آنها بهره گرفته است.

اولگا تورکاچوک
   لهستان، 2018

«داستان‌پردازی خیال‌انگیزی که به همراه دایره‌المعارفی از شور و اشتیاق شدید، شکستن مرزها را به‌عنوان گونه‌ای از زندگی نشان می‌دهد»، علتی است که آکادمی نوبل این نویسنده لهستانی را برای آن شایسته دریافت جایزه تشخیص داده است. او بعد از اینکه باخبر شد موفق به گرفتن نوبل ادبیات شده گفت: «ما در اروپای مرکزی مشکلاتی درباره دمکراسی داریم. ما در تلاش هستیم تا راه خودمان را برای مدیریت کردن این مشکلات پیدا کنیم و فکر می‌کنم چنین جوایز ادبی به طریقی به ما نوعی خوش‌بینی می‌بخشد که ما نیز چیزی برای گفتن به جهان داریم و هنوز فعالیم و این توانایی را داریم که خودمان را ابراز کنیم و چیزی عمیق برای گفتن به تمام دنیا داریم».

کازوئو ایشی‌گورو
   ژاپن، 2017

ایشی گورو یکی از معروف‌ترین نویسندگان معاصر انگلستان است و بارها کاندیدا یا برنده جایزه‌های معتبر ادبی شده است. رمان‌های «بازمانده روز» و «هرگز رهایم مکن» او به فیلم تبدیل شده‌اند. هرچند 2رمان اول او در ژاپن اتفاق می‌افتد اما او می‌گوید با ادبیات ژاپن آشنایی چندانی ندارد. آکادمی نوبل این نویسنده را به‌عنوان فردی که «در رمان‌هایی با بار عاطفی زیاد، پرتگاهی را زیر احساس غیرواقعی ما در رابطه با کنش‌هایی با دنیای خارج کشف کرده‌»، شایسته دریافت این جایزه ادبی در سال 2017 دانست. هرگز رهایم مکن، «وقتی یتیم بودیم»، «تسلی‌ناپذیر»، بازمانده روز و «منظر پریده‌رنگ تپه‌ها»، برخی از رمان‌های این نویسنده هستند که به فارسی ترجمه و منتشر شده‌اند.

باب دیلن
   آمریکا، 2016

باب دیلن هنرمند شناخته‌شده و محبوب آمریکا، جز نویسندگی و شاعری، بیشتر برای خوانندگی و آهنگسازی به شهرت رسیده است. او که در سبک موسیقی بومی آمریکا فعالیت می‌کرد، در دهه 1960میلادی به سبک راک روی آورد و اشعار عاشقانه راک روز را با اشعار ادبی و روشنفکرانه کلاسیک درهم آمیخت. باب دیلن سال 2016 جایزه نوبل ادبیات را به‌خاطر آفرینش بیانی تازه در ترانه‌سرایی آمریکا دریافت کرد که موجی از واکنش‌های مثبت و منفی را به همراه داشت.« راه‌های زمخت و زشت»، «آواز غمناک کلاغ سیاه»، «دمیدن در باد» و «خاطرات باب دیلن»، بخشی از آثار ترجمه‌شده از این شاعر و خواننده در بازار کتاب ایران هستند.

سوتلانا الکسیویچ
   روسیه، 2015

آکادمی نوبل در سال 2015 اعلام کرد الکسیویچ، نویسنده روس‌تبار «به خاطر نوشته‌های چندصدایی‌ و یادبود رنج‌ها و شجاعت‌ها در زمانه ما»، شایسته دریافت نوبل ادبیات شناخته شده است. این نویسنده که اهل بلاروس است، سال‌ها به خبرنگاری مشغول بوده و انتقادهای سیاسی، بخش پررنگی از کارنامه فعالیت‌های او هستند. آثار او تلاش‌هایی برای ثبت تاریخ معاصر محسوب می‌شوند. «آخرین شاهدان»، «زمان دست‌دوم»، «پسرانی از جنس روی»، «جنگ چهره زنانه ندارد» و «صداهایی از چرنوبیل»، برخی از آثار این نویسنده هستند که مترجمان ایرانی آنها را به فارسی برگردانده‌اند. منتقدان، آثار ادبی او را سرشار از بازتاب روحیه شهروندان روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌دانند.

پاتریک مودیانو
   فرانسه، 2014

مودیانو یکی از چهره‌های مهم ادبی فرانسه محسوب می‌شود. آثار او هم مورد توجه منتقدان قرار گرفته و هم با استقبال مخاطبان مواجه شده است. او نویسنده پرکاری است که برخی آثارش به فیلم هم تبدیل شده‌اند. جوایز معتبر ادبی در کارنامه او ثبت شده و البته در ایران نیز او نویسنده‌ای تقریبا شناخته‌شده است. آکادمی نوبل دلیل انتخاب این نویسنده را، «هنر حافظه با برانگیختن سرنوشت انسانی غیرقابل فهم و کشف زندگی در جهان از طریق شغل» عنوان کرده است. از مودیانو آثاری مانند «خاطرات خفته»، «برای اینکه در محله گم نشی»، «علف شبانه»، «افق» و «چمن شب‌ها» به فارسی ترجمه شده است.