تخلفات بودجه‌ای در حساب‌کشی محاسبات

گزارش دیوان محاسبات از دخل و خرج بودجه سال99 و مــحقق نشدن بسیاری از اهداف و تبصره‌ها و البته تخلفات در اجرای قانون بودجه پرده برمی‌دارد و فاش می‌سازد که درآمدهای موردانتظار دولت و مجلس برای فروش نفت محقق نشده است.
به گزارش همشهری، گزارش تفریغ بودجه را دیروز مهرداد بذرپاش، رئیس دیوان محاسبات به مجلس تقدیم کرد. گزارش دیوان محاسبات می‌گوید:میزان تحقق منابع بودجه پارسال 127درصد بوده است. براساس این گزارش، 19درصد از کل منابع بودجه عمومی دولت از محل فروش اوراق مالی برپایه مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا تامین شده است. نکته مهم در گزارش دیوان محاسبات تحقق 126درصدی مصارف کل بودجه در سال گذشته است؛ البته بازوی محاسباتی مجلس فاش کرده که علت سبقت منابع به مصارف بودجه سال99 موجودی 72 هزار و 737 میلیارد تومانی خزانه کل کشور در آخر سال بوده  است. بازوی نظارتی و محاسباتی مجلس می‌گوید از مجموع 272 تبصره، بند و جزء قانون بودجه سال گذشته فقط 28درصد احکام به صورت کامل اجرا شده، 42درصد از این احکام به صورت ناقص اجرا شده  و 15درصد اصلا محقق نشده و 15درصد هم فاقد عملکرد بوده است.

کسری بودجه
دخل و خرج دولت در سال گذشته نشان می‌دهد بودجه پارسال با کسری 183هزار میلیارد تومانی مواجه بوده و میزان هزینه‌های دولت از درآمدش بیشتر بوده که تمام این کسری از محل واگذاری دارایی‌های مالی تامین شده است. طبق این گزارش کسری تراز عملیاتی بودجه یا به عبارت دیگر کسری بودجه در سال گذشته با فروش اوراق مالی بیش از سقف تعیین شده در برنامه ششم جبران شده است. دیوان محاسبات فاش کرده که عملکرد کسری تراز عملیاتی بودجه99 حدود 6 برابر الزام قانون برنامه ششم بوده و ضرورت دارد در بودجه سال‌های آینده جلوی رشد تصاعدی هزینه‌های دولت گرفته شده و فعالیت‌ها و دستگاه‌های موازی شناسایی شود.

افت درآمدهای نفتی
دیوان محاسبات می‌گوید: منابع عمومی دولت در قانون و عملکرد بودجه99 نسبت به الزام برنامه ششم به ترتیب 4.8و7.3درصد انحراف دارد و درآمدهای دولت براساس قانون 20درصد و براساس عملکرد 23درصد کمتر از میزان الزامات قانون برنامه ششم توسعه است و با درآمدهای مالیاتی هم 20درصد کمتر از برنامه یادشده بوده است. نکته مهم کاهش 69درصدی درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته است. به گفته بازوی محاسباتی مجلس، علت اصلی این افت شدید درآمدهای نفتی، اعمال تحریم‌، عملکرد نامناسب فروش نفت و همچنین کاهش تقاضای جهانی نفت به دلیل شیوع بیماری همه‌گیر کرونا در جهان بوده است.

یافته‌های تفریغ بودجه99
یکی از اصلی‌ترین یافته‌های گزارش تفریغ بودجه، عضویت همزمان مقامات دولتی در پست‌های موازی است؛ به‌گونه‌ای که در سال1399 ممنوعیت همزمان در پست‌های موازی از سوی تعداد 124 نفر از مقامات، معاونان، مدیران و کارکنان شاغل در 63 دستگاه مشمول، رعایت نشده است. افزون بر این بانک‌های تجاری و تخصصی اجازه داشته‌اند 3 میلیارد دلار در طرح‌های توسعه‌ای بالادستی نفت و گاز سرمایه‌گذاری کنند که در سال 99 تسهیلاتی در این خصوص پرداخت نشده است. دیوان محاسبات می‌گوید: تمام صاحبان حِرف و مشاغل پزشکی، پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی و همه اشخاص شاغل در کسب و کارهای حقوقی اعم از وکالت و مشاوره حقوقی و خانواده،  مکلف بوده­‌اند تا از ابتدای سال 1399 از پایانه فروشگاهی استفاده کنند، اما  نتایج بررسی‌ها بیانگر آن است که از تعداد  155هزار و 572نفر مشمولان شناسایی‌شده، فقط 54هزار و 490نفر معادل 35درصد در سامانه مالیاتی ثبت‌­نام کرده‌اند.
این گزارش می‌افزاید: سازمان مالیاتی موظف بوده در سال گذشته نسبت به تعیین‌تکلیف مطالبات مالیاتی از اشخاص حقیقی و حقوقی اقدام و حداقل 30درصد از این مطالبات را وصول و به خزانه واریز کند که فقط 5 درصد از مطالبات وصول شده است. در این گزارش فاش شده عملکرد سازمان امور مالیاتی در گرفتن مالیات از خودروهای گران‌قیمت و خانه‌های لوکس به دلیل تصویب نشدن آیین‌نامه اجرایی صفر ریال بوده است. دیوان محاسبات با استناد به الزام دستگاه‌های اجرایی برای افتتاح حساب نزد بانک مرکزی جهت شفاف‌شدن دخل و خرج‌شان می‌گوید:  354دستگاه اجرایی هیچ اقدامی انجام نداده و 525 دستگاه هم همچنان حساب‌های خود را  نزد سایر بانک‌ها مسدود نکرده‌اند.

قصه پرغصه یارانه‌های کور
بازوی نظارتی مجلس می‌گوید؛ براساس اطلاعات در دسترس در سال گذشته 1603هزار میلیارد تومان یارانه پنهان در قالب  یارانه کالاهای اساسی، 5 فرآورده نفتی و سوخت هوایی، گاز طبیعی، برق و آب پرداخت یا به حساب بدهکاری دولت منظور شده که 2.5 برابر عملکرد بودجه عمومی دولت و 46 درصد «حجم نقدینگی» در سال 1399 است. این گزارش می‌افزاید:  بیشترین یارانه پنهان، مربوط به گاز طبیعی است که علت آن را می‌توان مصرف زیاد گاز طبیعی در صنایع و بخش خانگی در فصل سرما برشمرد. این حجم مصرف گاز طبیعی، ناشی از سیاست‌های اشتباه استفاده از گاز طبیعی به عنوان منبع اصلی گرمایشی بیشتر خانوارهای کشور و کیفیت پایین تجهیزات مرتبط است که علاوه بر خسارات مالی شدید، آلودگی هوای شهرها را هم به دنبال خواهد داشت. همچنین بعد از گاز طبیعی، بیشترین یارانه به 5فرآورده اصلی نفتی و سوخت هوایی تعلق دارد.

فهرست بلند  تخلفات بودجه
هیچ اقدامی برای جلوگیری از برداشت آب از 376 هزار و 389 چاه آب غیرمجاز صورت نگرفته است.
یک ریال هم از درآمدهای تبلیغاتی پخش مسابقات ورزشی به خزانه کل کشور واریز نشده است.
23میلیون نفر در 3دهک بالای درآمدی شناسایی شده‌اند، اما یارانه نقدی آنها قطع نشده است.
از کل بودجه پیش‌بینی شده برای ایجاد اشتغال یا حفظ اشتغال موجود فقط 8درصد آن اختصاص یافته است.
تعداد 1.052 دستگاه اجرایی نسبت به راه‌اندازی سیستم یکپارچه بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد، اقدامی نکرده‌اند.
تعداد 232 دستگاه اجرایی اطلاعات خود را در «سامانه کارمند ایران» و تعداد 632دستگاه اجرایی اطلاعات خود را در سامانه ثبت حقوق و مزایا ثبت یا به‌روزرسانی نکرده‌اند.
80 درصد قراردادهای فروش صادراتی فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی برخلاف دستور‌العمل انتشار معاملات بوده و 500 میلیون دلار از فرآورده‌های نفتی صادراتی در شرایط خارج از بورس انرژی عرضه شده است.  
شرکت پخش فرآورده‌های نفتی تعداد 16فقره قرارداد به صورت اعتباری را با یکی از شرکت‌های صادرکننده منعقد کرده که 270میلیون دلار معادل 6هزار میلیارد تومان برای شرکت مذکور قابلیت وصول نداشته است.
70درصد گاز مایع توزیع شده در سنوات اخیر به دست مصرف‌کننده واقعی نرسیده و با چندین برابر قیمت توسط شرکت‌های توزیع‌کننده به فروش رسیده که نشان از رانت 26هزار میلیارد تومانی دارد.
 تعداد 5,144 مرکز غیرمجاز استخراج رمزارز با مجموع ظرفیت 607 مگاوات  تاکنون در همه استان‌ها کشف و جمع‌آوری شده‌است. مابقی مراکز غیرمجاز کشف‌نشده نیز با ظرفیت 1,184 مگاوات متاسفانه همچنان به صورت غیرمجاز در حال فعالیت هستند.
172شهرک صنعتی فاقد آب،170شهرک صنعتی فاقد برق، 355 شهرک صنعتی فاقد گاز و 222 شهرک صنعتی فاقد خدمات مخابراتی هستند.
بررسی واردات 31 قلم دارو حاکی از اختصاص 235 میلیون یورو مازاد بر قیمت واقعی داروها به تعداد 12شرکت‏ واردکننده است.
ارزش بازار داروهای وارداتی در سال 1399، جمعاً 5.135 میلیارد تومان بوده که از این میزان 1.089 میلیارد تومان در سامانه سازمان غذا و دارو شناسه‏گذاری نشده است.
سازمان انتقال خون ایران بابت خرید تعداد 750 هزار کیسه خون فیلتردار چهارتایی، مبلغ یک‌میلیون و 537 هزار یورو اضافه بر ارزش واقعی کالای وارداتی (بیش‌اظهاری) به یکی از شرکت‌های طرف قرارداد سازمان پرداخت کرده است.
سازمان انتقال خون در قراردادهایی به خرید کیت‏هایی برای غربالگری ویروسی خون‏های اهدایی با تاریخ مصرف بسیار پایین اقدام کرده که تاریخ مصرف آنها منقضی شده است.  
در پایان سال 1399 در مجموع 8,867 میلیارد تومان اصل تسهیلات و 24.800 میلیارد تومان مانده مطالبات بانک‌ها شامل اصل، سود و جریمه به اشخاصی اعطا شده که به دلایل مختلف حکم ورشکستگی از دادگاه اخذ کرده‌اند.
در واگذاری­ سهام دولت در پالایش نفت شیراز و پالایش نفت لاوان مقررات قانونی در سازمان بورس و اوراق بهادار رعایت نشده است.

نجومی‌بگیران هنوز حقوق نجومی می‌گیرند
دیوان محاسبات در گزارش خود از دور زدن قوانین و مقررات در پرداخت حقوق‌های نجومی پرده برداشته و می‌گوید: این پرداخت‌ها در قالب پرداخت نقدی هزینه‌های رفاهی بدون سقف مشخص و خارج از فیش حقوقی، پرداخت سکه و کارت هدیه، پرداخت حق‌الجلسه، پاداش حق نمایندگی صورت گرفته و برخی شرکت‌های زیان‌ده دولتی خود را سودده اعلام کرده و پاداش پایان سال به مدیران داده شده و حتی این پاداش‌ها مازاد بر سقف قانونی بوده است. از دیگر پرداخت‌های غیرمستقیم به نجومی‌بگیران، شامل مواردی چون  مابه‌­التفاوت مقامات، فوق‌العاده سختی کار هیأت تخلفات اداری، تطبیق با دستگاه مبدا، فوق‌­العاده کشیک، فوق­‌العاده همسان‌سازی، تفاوت همترازی پست مدیریت، فوق‌­العاده مناطق مرزی، فوق‌­العاده مدیریت بحران، فوق‌العاده خاص، تفاوت تطبیق ناشی از انتقال، فوق‌العاده جذب (رأی دیوان عدالت اداری)، حق اشعه، فوق‌­العاده جذب حمایت قضایی، فوق‌­العاده جذب هیأت امنا، حق‌الزحمه امتحانات و... می‌شود. حتی نجومی‌بگیران از بودجه عمرانی در قالب حقوق و مزایا پول گرفته‌اند.