گاهشماری بر بستر محاسبات نجومی

تقویم یا آنچه در باستان با عنوان گاهشمار شناخته می‌شد، وسیله‌ای برای تقسیم زمان در دوره‌های روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه و ترتیب این تقسیمات به شکلی معین است.  یک تقویم برای تنظیم زندگی شهری، مراسم مذهبی و برای اهداف تاریخی و علمی تدوین می‌شود. دانش گاهشماری دانش و فن تعیین و نگهداری حساب زمان است. همچنین تقویم، گاهنامه، سالنما یا سالنامه معمولاً به‌ نتایج یا جدول محاسبات یک سال یا یک دوره زمانی خاص  گفته می‌شود.

نیاز روزمره
توسعه یک تقویم برای مطالعه گاهشماری حیاتی است، چراکه مربوط به محاسبه زمان براساس تقسیم‌بندی‌ها یا دوره‌های منظم و استفاده از آنها برای تاریخ رویدادها است. همچنین برای هر تمدنی که به دلایل کشاورزی، تجاری، خانگی یا موارد دیگر نیاز به اندازه‌گیری دوره‌ها دارد ضروری است. تقویم همچنین می‌تواند به‌معنای فهرستی از رویدادهای برنامه‌ریزی‌شده باشد، مانند تقویم دادگاه، یا فهرستی جزئی یا کاملا زمانی از اسناد، مانند تقویم وصیت‌نامه‌ها.

واحدها و چرخه‌های استاندارد
تنوع زیادی در روش‌های تقسیم روز وجود داشت. به‌عنوان مثال، در بابل، روز نجومی متفاوت از روز مدنی تقسیم می‌شد که مانند سایر فرهنگ‌های باستانی از «ساعت» تشکیل شده بود. طول ساعت‌ها ثابت نبود، اما با فصل متفاوت بود، ساعت‌های روز در تابستان و ساعت‌های شب در زمستان طولانی‌تر بودند. چنین تغییرات فصلی در تقسیمات روز که اکنون ساعات فصلی یا زمانی نامیده می‌شود، در دوران باستان مرسوم شد، چراکه با طول زمان خورشید در بالای افق، حداکثر در تابستان و حداقل در زمستان مطابقت داشت. تنها با ظهور ساعت‌های مکانیکی در اروپای غربی در پایان قرن سیزدهم، ساعات فصلی دیگر کاربردی نداشت.

واحد محاسبات
واحد اصلی محاسبات در تقویم روز است. اگرچه اکنون روزها از نیمه‌شب تا نیمه‌شب اندازه‌گیری می‌شود، اما همیشه اینطور نبوده است. به‌عنوان مثال، ستاره‌شناسان از حدود قرن دوم میلادی تا سال 1925، روزها را از ظهر تا ظهر می‌شمردند. در تمدن‌های پیشین و در میان مردمان بدوی که ارتباط کمتری بین سکونتگاه‌ها یا گروه‌های مختلف وجود داشت، روش‌های مختلف محاسبه روز هیچ مشکلی نداشت. بیشتر قبایل بدوی از حساب سحر تا سپیده استفاده می‌کردند و به‌ترتیب روزهای متوالی را طلوع یا خورشید می‌گفتند.
بعداً بابلی‌ها، یهودیان و یونانیان یک روز را از غروب تا غروب خورشید می‌شمردند، درحالی‌که گفته می‌شد برای هندوها و مصریان روز از سپیده‌دم و برای رومی‌ها در نیمه‌شب آغاز می‌شد. دوره‌های یک تقویم (مانند سال‌ها و ماه‌ها) معمولاً، نه لزوماً، با چرخه خورشید یا‌ ماه هماهنگ هستند. متداول‌ترین نوع تقویم پیشامدرن، تقویم قمری بود؛ تقویم قمری که گهگاه یک‌ماه میانی اضافه می‌کنند تا در دراز‌مدت با سال شمسی هماهنگ بماند.

اندازه‌گیری زمان
بیشتر تمدن‌های اولیه غربی از 24ساعت فصلی در روز استفاده می‌کردند - 12ساعت نور روز و 12ساعت تاریکی. این رویه مربوط به یونانیان، سومری‌ها و بابلی‌ها، مصری‌ها و رومی‌ها و تا آنجا که به‌حساب مدنی مربوط می‌شد، مسیحیت غربی بود.
اخترشناسان بابلی، شاید در ترجیح سیستم مدنی متغیر، هر روز را به 12واحد مساوی تقسیم می‌کردند که bēru نامیده می‌شد که هریک به 30گش تقسیم می‌شد. قدیمی‌ترین متون نجومی شناخته شده مربوط به دوره بابلی قدیم است، اما این سیستم دوگانه ممکن است به جامعه سومری قبلی نسبت داده شود.