واکسن زیر 17ساله‌ها در ابهام تعداد دوز

لیلا شریف- روزنامه‌نگار

با ورود نخستین محموله به نام واکسن چینی تک‌دوز کرونا برای سنین ۳ تا ۱۷سال از سوی هلال‌احمر، سؤالات بسیاری در رابطه با ویژگی‌های این واکسن تک‌دوز ایجاد شد؛ اینکه واکسن وارد شده چه تفاوتی با تولید دیگر شرکت سینوفارم که پیش از این برای افراد بزرگسال استفاده‌ می‌شد، دارد و این واکسن تک‌دوز عوارض متفاوتی را برای کودکان به همراه خواهد داشت یا خیر؟ رسیدن به یک پاسخ واحد برای این سؤال دشوار است؛ چرا که هر یک از مسئولان مرتبط با موضوع واکسیناسیون اطلاعات متفاوتی را مطرح می‌کردند.

در 5مهر‌ماه یعنی یک روز پس از آنکه جمعیت هلال‌احمر از ورود نخستین محموله تک‌دوز واکسن کرونا (سینوفارم) برای سنین ۳ تا ۱۷سال به کشور خبر داده بود، سازمان غذا و دارو با صدور اطلاعیه‌ای، انتشار اطلاعات در مورد تک‌دوز بودن واکسن را ناشی از اشتباه در انتقال مطلب دانست. در اطلاعیه سازمان غذا و دارو تأکید شده بود: «واکسن سینوفارم، واکسن تک‌دوز نبوده بلکه باید بعد از یک دوره، دوز دوم آن هم تزریق شود و واکسن‌های وارداتی اخیر هم مانند همان واکسن‌های سینوفارم قبلی که برای بزرگسال استفاده می‌شد، است و دارای همان خصوصیات و برند هستند.»
در بخش دیگری از اطلاعیه نیز گفته شده بود که واکسن‌های قبلی حاوی ویال‌های 6دوز، 10دوز یا 2دوز بودند و این سری اخیر دارای ویال تک‌دوز است و حتما باید دوز دوم آن نیز تزریق شود.

 واکسن تک‌دوز تولید دیگری از شرکت سینوفارم است
این اطلاعیه در حالی تک‌دوز بودن محموله جدید را رد کرد که محمد‌حسن قوسیان‌مقدم، دبیرکل جمعیت هلال‌احمر در گفت‌وگو با همشهری بر تک‌دوز بودن این واکسن‌تأکید داشت و آن را محصولی دیگر از شرکت سینوفارم معرفی کرد؛« 6میلیون واکسن تک دوزی که وارد شده، تولید دیگری از شرکت سینوفارم است که به‌صورت تک‌دوز مورد‌استفاده قرار‌می‌گیرد و براساس اطلاعاتی که در رابطه با این واکسن برای ما ارسال شده است، این واکسن را می‌توان به‌طور مشترک برای بزرگسال در 2دوز و زیر 17سال یک‌دوز استفاده کرد. متأسفانه دوگانگی در رابطه با این واکسن ایجاد شد و سازمان غذا و دارو گفت که این همان واکسن قبلی است اما اگر بخواهیم دقیق‌تر توضیح بدهیم باید بگوییم که این واکسن تولید دیگر سینوفارم است.»
برای بررسی دقیق‌تر این موضوع با علیرضا ناجی، عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا صحبت کردیم و از او در رابطه با تفاوت واکسن تک‌دوز وارد شده با واکسن 2دوز سینوفارم که تا پیش از این برای بزرگسالان استفاده می‌شد، پرسیدیم. او در رابطه با تفاوت این واکسن‌ها گفت:« براساس کارآزمایی بالینی که در چین برای رده سنی 3تا 17سال انجام شد و نتایجش در مجله معتبر علمی لنست نیز به چاپ رسید، باید بگوییم که 2غلظت از واکسن در بازه زمانی متفاوت و همچنین گروه‌های سنی متفاوت کودکان زیر 17سال مورد‌بررسی قرار گرفته‌است؛ در واقع 2غلظت 4میکروگرمی و 8میکروگرمی در فاصله زمانی مختلف تزریق شد. واکسن 4میکروگرمی را به فاصله 14و 28روز تزریق کردند و در رابطه با واکسن 8میکروگرمی نیز 2شیوه اتخاذ شد؛ برای برخی با فاصله زمانی 14و 28تزریق انجام شد و برای برخی تنها یک دوز را تزریق کردند.»
براساس گفته این عضو کمیته علمی کشوری مقابله با کرونا، نتیجه‌ای که برای کودکان به‌دست آمد این بود که واکسن 4میکروگرمی به فاصله 28روز از تمام موارد دیگر اثربخشی بالاتری دارد و در نهایت به این نتیجه رسیدند که این غلظت از واکسن را به فاصله 28روز مصرف کنند تا اثربخشی بالاتری داشته باشد. اثربخشی این 2نوع واکسن در بازه‌های زمانی‌ متفاوت چندان تفاوتی نداشته اما به هر صورت تزریق واکسن 4میکروگرمی به فاصله 28روز اثر بیشتری به جای گذاشته است.
ناجی بر اساس اطلاعات موجود و تأکید هلال‌احمر بر واردات واکسن تک‌دوزی توضیح داد: « اگر صحبت های هلال احمر را مبنا قرار دهیم، باید بگوییم واکسنی که هم‌اکنون وارد شده است احتمالا همان واکسن 8 میکروگرمی است که به‌عنوان واکسن تک‌دوز مورد‌استفاده قرار‌می‌گیرد و غلظتش با واکسن بزرگسالان متفاوت است. این واکسن نیز برای شرکت سینوفارم است اما آنچه از سینوفارم تاکنون به‌عنوان تولید این شرکت مورد‌توجه دیگر کشورها قرار گرفته‌بود، واکسن 2دوز بود.» نگرانی از اتمام مراحل کارآزمایی بالینی در رابطه با این واکسن تک‌دوزی ذهن بسیاری از والدین را به‌خود مشغول کرده است؛ نکته‌ای که ناجی در رابطه با آن پاسخ داد:«فاز اول و دوم کارآزمایی این واکسن تک‌دوز منتشر شده است و به‌نظر می‌رسد که فاز سوم در مراحل پایانی اجراست و نتایجش منتشر خواهد شد اما همین فاز اول و دوم نشان داده است که واکسن برای کودکان ایمنی خوبی ایجاد می‌کند و عوارض چندانی ندارد. واکسن‌های زیادی هستند که قبل از پایان یافتن فاز مطالعاتی، مجوز اضطراری دریافت کردند؛ به‌عنوان مثال واکسن برکت و پاستور براساس اطلاعاتی که به‌دست آمد مجوز اضطراری گرفتند. در چین و امارات نیز با توجه به اطلاعاتی که در فاز اول و دوم به‌دست آمد، تصمیم بر این گرفته شد که واکسن برای 3تا 17سال تزریق شود. واکسن سوبرانا نیز همین وضع را داشت و در کوبا مجوز اضطراری مصرف برای کودکان 2تا 17سال صادر شد.»

عوارض و ایمنی واکسن زیر17سال؛ مشابه واکسن بزرگسالان
اینکه کودکان 3تا 17سال پس از تزریق این واکسن باید منتظر چه عوارضی باشند، سؤال پرتکرار میان والدین است و بر اساس گفته این عضو کمیته علمی کشوری کووید-۱۹، عوارض این واکسن مشابه عوارض برای بزرگسالان است و بیشترین میزان عوارضی که در کودکان مشاهده شده است همان درد در محل تزریق برای کودکان و بدن‌درد است و تفاوتی میان بزرگسالان و کودکان در عوارض واکسن وجود ندارد؛« در رابطه با میزان ایمنی نیز همانطور که توضیح دادم، در بین غلظت‌های مختلف، واکسن 4میکروگرمی 2دوزی که در فاصله 28روز تزریق می‌شود، عملکرد بهتری در میان تولیدات شرکت سینوفارم داشت. من اطلاع ندارم که با چه تفسیری واردات واکسن تک‌دوزی دنبال شد. شاید یکی از دلایلش این باشد که اثربخشی واکسن تک‌دوز و 2دوز تفاوت قابل‌توجهی ندارد؛ به همین دلیل تصمیم بر این گرفته شده است که واکسن تک‌دوز وارد و زمان رسیدن به ایمنی و هزینه تأمین واکسن کمتر شود. هم‌اکنون بهترین واکسن در دسترس برای تزریق به کودکان همین واکسن سینوفارم است و مسئولان در تلاش هستند که سوبرانا نیز مجوز اضطراری بگیرد و در سبد تزریق جای داده شود.»