بر مشام جان می‌رسد بوی بهشت

هرسال موسم راهپیمایی عظیم اربعین که فرا می‌رسید، شور و حال عجیبی در دل عاشقان امام‌حسین(ع) برپا می‌شد و بسیاری از مردم ایران در استان‌های مختلف، به شوق زیارت حرم ائمه‌اطهار(ع) در عتبات‌عالیات، راهی مرزهای غربی کشور می‌شدند تا خود را به جمعیت خیره‌کننده زائران حرم یار از کشورهای مختلف جهان برسانند. اما 2سالی می شود که به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، بسیاری از مشتاقان این سفر معنوی حسرت به دل مانده‌اند.  سال‌گذشته براساس تصمیم‌گیری‌های انجام شده در کشورهای ایران و عراق زائران ایرانی موفق به حضور در عتبات عالیات نشدند و امسال هم تنها امکان سفر هوایی به کشور عراق مهیا شده‌است و استان‌های مختلف براساس سهمیه‌های اعلام شده، نسبت به اعزام زائران اقدام می‌کنند. اینها درحالی‌است که همه‌ساله برخی استان‌ها برای خدمت‌رسانی به زائران کربلای‌معلی فعالیت‌های گسترده‌تری داشتند؛ ایلام، خوزستان و کرمانشاه استان‌هایی بودند که به‌دلیل وجود پایانه‌های مرزی با کشور عراق، هرسال از خیل عظیم زائران پذیرایی می‌کردند. سیستان‌وبلوچستان نیز هرسال میزبانی زائران خارجی از کشورهای پاکستان، افغانستان و شبه‌قاره هند را برعهده داشت و همدان هم به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین استان‌ها در مسیر رسیدن زائران به مرزهای غربی کشور به‌حساب می‌آمد. امسال اما با توجه به شرایط موجود، خدمت‌رسانی به زائران دراین استان‌ها با تغییر رویکردهایی مواجه شده‌ که همشهری در پرونده ویژه‌ای به بررسی آنها پرداخته‌است.



کرمانشاه در حسرت قدم‌های زائران کربلا
پاییز سال۱۳۹۸ بود که کرمانشاه، به‌عنوان قدیمی‌ترین گذرگاه مرزی زائران کربلا در ایران، بعد از سال‌ها توانست میزبان زوار اربعین امام‌حسین(ع) شود؛ هرچند این‌میزبانی با کمی و کاستی‌هایی همراه و قرار بود در سال‌های آینده این کمبودها و مشکلات رفع شود، اما این میزبانی در سال1399 و با همه‌گیری ویروس کرونا لغو شد و عاشقان بسیاری در حسرت دیدار حرم یار ماندند. این‌درحالی‌است که امسال نیز ستاد مرکزی اربعین حسینی در اطلاعیه‌ای از مسدود بودن همه مرزهای زمینی در استان‌های کرمانشاه، ایلام و خوزستان برای تردد زوار اربعین خبر داده‌است. پایانه مرزی خسروی در استان کرمانشاه نیز درحال‌حاضر مسدود است و هیچ تردد زواری درآن صورت نمی‌گیرد؛ موضوعی که فرماندار قصرشیرین نیز برآن تأکید می‌کند و می‌گوید که هم‌اکنون هیچ‌گونه تردد مسافری در مرزهای خسروی و پرویزخان انجام نمی‌شود. «مرادعلی تاتار» از زائران می‌خواهد به این مرزها مراجعه نکنند، چراکه در شرایط کنونی امکان ورود زائران از طریق زمینی به عراق مهیا نیست و امکان تردد زمینی به شهرهای عراق در آستانه اربعین حسینی وجود ندارد. وی همچنین عنوان می‌کند که با توجه به بسته بودن مرز خسروی، هیچ‌گونه خدمت‌رسانی دراین مرز انجام نمی‌شود و ۲سمت مرز در داخل کشور و همچنین عراق برای تردد زائران مسدود است. این‌درحالی‌است که از ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا رفت و آمد مسافری در پایانه مرزی خسروی صورت نگرفته و تاکنون دولت عراق اجازه تردد زوار یا مسافران را از این مرز صادر نکرده‌است. اما درشرایط کنونی و با توجه به محدودیت‌های موجود در تردد زمینی، فرودگاه کرمانشاه برای انجام پروازهای اربعین و ارائه خدمات مناسب به زائران عتبات‌عالیات اعلام آمادگی کرده‌‌است. برهمین اساس هم بود که استاندار کرمانشاه در روزهای اخیر از انجام ۱۰پرواز ویژه اربعین در مسیر کرمانشاه به نجف و بالعکس خبر داد. «هوشنگ بازوند» بر اجرای همه دستورالعمل‌های بهداشتی برای برای حفظ سلامت زائرین اربعین حسینی تأکید و اعلام می‌کند متقاضیانی که براساس اعلام قبلی و دستورالعمل ابلاغی سازمان حج و زیارت در سامانه «سماح» ثبت‌نام کرده‌اند، می‌توانند با ویزای معتبر، داشتن تست پی.سی.آر منفی و تزریق دو دوز واکسن، برای دریافت بلیت اقدام کنند. البته براساس اعلام مسئولان استان، سقف پرواز‌ها به کشور عراق در ایام اربعین محدود است. همه اینها درحالی‌است که مسئولان استان اعلام کرده‌اند آمادگی لازم برای پذیرایی از زائران اربعین را درهر شرایطی دارند؛ موضوعی که اعزام ۲۰موکب به کشور عراق برای پذیرایی از زوار اربعین گواهی براین مدعاست. در سال‌های اخیر موکب‌داران کرمانشاهی کارنامه درخشانی در زمینه خدمت‌رسانی به زوار عتبات‌عالیات داشته‌اند.

جای‌خالی زائران خارجی در سیستان‌وبلوچستان
تا پیش‌از همه‌گیری ویروس کرونا، استان سیستان‌وبلوچستان همه ساله نقش ویژه‌ای در برپایی مراسم پیاده‌روی اربعین برعهده داشت، چراکه زائرانی که از کشورهای پاکستان و شبه‌قاره هند قصد شرکت دراین مراسم را داشتند، باید از مرزهای کشور پاکستان و میرجاوه عبور می‌کردند تا وارد ایران شوند و به سمت مرزهای غربی کشور حرکت کنند. برهمین اساس تا سال1398 استان سیستان‌وبلوچستان و به‌ویژه شهر زاهدان، افتخار میزبانی از زائران پیاده‌روی اربعین را داشت، اما از سال‌گذشته و به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، این استان از میزبانی عاشقان امام‌حسین‌(ع) محروم مانده‌است. آمارهای اعلام شده ازسوی مسئولان مربوط نشان می‌دهد در آخرین سال میزبانی سیستان‌وبلوچستان از زائران پاکستانی و هندی، یعنی درسال1398، 110هزار زائر خارجی به‌صورت رسمی وارد مرزهای استان شده و در شهر زاهدان اسکان داده شدند و از آنان پذیرایی شد. تا پیش از این، حضور زائران در مبادی مرزهای استان به 2صورت بود؛ یا با اتوبوس‌های پاکستانی که مجوز عبور از ایران به عراق را دریافت کرده بودند وارد استان می‌شدند و یا از مناطق مرزی و مبادی رسمی با اتوبوس‌های ایرانی وارد استان و سپس به عتبات عالیات می‌رفتند. دراین میان همه امور مربوط به میزبانی، اسکان، پذیرایی و تأمین وسیله نقلیه زائران خارجی در استان برعهده اداره‌کل اوقاف و امورخیریه و انجام دیگر اقدام‌های مربوط به زائران استان، برعهده سازمان حج و زیارت سیستان‌وبلوچستان است. این برنامه‌ریزی باهدف جلوگیری از هرگونه ناهماهنگی در خدمت‌رسانی مناسب به زائران انجام شده و بررسی‌ها نشان می‌د‌هد در پذیرایی هرچه بهتر از زائران کربلای‌معلی، تأثیر به‌سزایی داشته است. در شهر زاهدان چندین مرکز برای اسکان و پذیرایی زائران خارجی درنظر گرفته شده‌است تا همه‌ساله با رعایت کامل نکات بهداشتی، خدماتی مانند آماده‌سازی مکان استراحت و تأمین غذای زائران ارائه شود. از نکات جالب و قابل توجه این است که در آشپزخانه‌ زائرسراهای سیستان‌وبلوچستان، غذاهای باب‌طبع مردم شبه‌قاره هند طبخ می‌شود تا زائران احساس بهتری داشته باشند. همه اینها درحالی‌است که سال‌گذشته به‌دلیل همه‌گیری ویروس کرونا مراسم پیاده‌روی اربعین برگزار نشد و سیستان‌وبلوچستان از خدمت‌رسانی به زائران محروم ماند، اما انتظار می‌رفت درسال‌جاری این استان دوباره میزبان عاشقان امام‌حسین(ع) باشد که براساس تصمیم‌گیری‌های انجام شده، این موضوع محقق نشد. براین اساس اداره‌کل اوقاف و امورخیریه سیستان‌وبلوچستان اعلام کرده‌است که براساس تصمیم‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا، پذیرش زائران خارجی در مرزهای استان ممنوع است و تاکنون هیچ دستوری دراین زمینه به این اداره‌کل ابلاغ نشده‌است. درواقع برای زائران خارجی ازجمله پاکستانی‌ها و زائرانی از شبه قاره هند، هیچ تدبیری برای عبور زمینی درنظر گرفته نشده و این افراد اگر قصد عبور پروازی هم داشته باشند، باید از کشورهای مبدأ برنامه‌ریزی کنند. مسئولان این اداره‌کل همچنین اعلام کرده‌اند که در اجرای برپایی پیاده‌روی اربعین تابع تصمیم‌های ستاد ملی کرونا هستند و برهمین اساس تصمیم گرفته شده تا هیچ ورودی‌ای در مرزهای میرجاوه و زاهدان پذیرفته نشود. باید توجه داشت که مرزهای استان یکی از مبادی ورودی بیمارن مبتلا به سویه دلتا بوده که این بیماران بیشتر از کشورهای شبه قاره هند وارد استان شده بودند. با این وجود استان آمادگی لازم برای پذیرایی از زائران خارجی را داشت و همه امکانات برای انجام این مهم آماده و مهیا بود و براساس اظهارات مسئولان ذی ربط استان، هرگاه ستاد ملی مبارزه با کرونا اجاز ورود زائران خارجی به سیستان‌وبلوچستان را صادر کند، همه دستگاه‌های ذی‌ربط و کمیته‌های تخصصی برپایی آیین پیاده‌روی اربعین در استان آمادگی کامل میزبانی و پذیرایی از زائران خارجی را دارند.

ایلام در تدارک بازگشت زائران اربعین
مرز مهران در استان ایلام که یکی از مهم‌ترین مرزهای کشور برای زوار اربعین به‌شمار می‌آید، این روزها بسته شده‌است و خروج زائران اربعین مانند سال‌های گذشته در آن انجام نمی‌شود و مسئولان در حال برنامه‌ریزی برای بازگشت زوار هستند. براساس تصمیم‌های ستاد اربعین و همچنین برای پیشگیری از همه‌گیری ویروس کرونا، مرزهای استان ایلام با کشور عراق همچنان بسته است و هیچ ترددی درآن صورت نمی‌گیرد. با این‌حال عده‌ای بی‌توجه به این موضوع، از راه‌های دور و نزدیک خود را به شهر مهران می‌رسانند تا در پیاده‌روی اربعین حسینی در کشور عراق شرکت کنند، اما مرزداران این استان از هرگونه تردد در مرز مهران جلوگیری می‌کنند و زائران را به شهرهای خود برگشت می‌دهند. به‌گفته «مجید کاکی»، فرماندار مهران، هیچ‌گونه مکانی در مرز برای اسکان و استراحت زائران وجود ندارد. امکاناتی که در مرز برای بازگشت احتمالی برخی زائران به صورت زمینی وجود دارد نیز شامل تأمین خودرو برای خروج سریع از مرز، موادغذایی اولیه و آب آشامیدنی است. براساس اعلام ستاد اربعین استان، در 5نقطه ورودی ایلام از ورود زائران به استان جلوگیری می‌شود، همچنین براساس مصوبه ستاد اربعین، قرارگاه آب آشامیدنی از شنبه ۲۷شهریورماه برای بازگشت زوار آغاز به‌کار کرده‌است. برپایی موکب پذیرایی برای برگشت زائران در 5نقطه، راه‌اندازی ایستگاه سیار پمپ بنزین و گازوئیل، استقرار گروه‌های امدادی شرکت برق به‌صورت شبانه‌روزی و از همه مهم‌تر، اتخاذ تدابیر ویژه برای رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی ازجمله گرفتن تست کرونا از همه زائرانی که مرز مهران را برای برگشت انتخاب می‌کنند، از دیگر مصوبات ستاد اربعین در استان بوده‌است. از تمامی زوار اربعین پیش از ورود به کشور در پایانه مرزی مهران تست کرونا گرفته می‌شود و افرادی که مبتلا باشند، قرنطینه و به‌صورت مجزا به شهر‌های محل سکونت خود ارجاع داده می‌شوند.

استقرار موکب‌های همدان در کربلا
از زمانی که صدام، دیکتاتور سابق عراق، سقوط کرد و سنت قدیمی پیاده‌روی اربعین در 2کشور ایران و عراق احیا شد، همدان ازجمله استان‌هایی بوده‌است که افتخار میزبانی و پذیرایی از زائران کربلای‌معلی را داشته‌است؛ زائرانی که حضور همه ساله آنان برای رسیدن به مرزهای غربی کشور، حال‌وهوای معنوی ویژه‌ای به شهرهای مختلف این استان می‌بخشید. هرسال چند ماه قبل از موسم راهپیمایی عظیم اربعین، صدها موکب در سراسر استان برپا می‌شدند تا پذیرای زائران حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) باشند. همچنین موکب‌های زیادی از استان همدان به کربلا و نجف اعزام می‌شدند تا با پذیرایی شایسته، خستگی سفر را از تن زائران بزدایند. همدان هرسال در ایام اربعین حال‌وهوای حسینی(ع) داشت و همه آماده خدمت‌رسانی به زائران حرم‌مطهر امام‌حسین(ع) می‌شدند، اما از سال‌گذشته به‌دلیل همه‌گیری کرونا وضعیت تغییر کرد و با ممنوعیت سفر به عراق، این موهبت از همدانی‌ها گرفته شد. امسال نیز تا چند روز قبل تکلیف سفر اربعین مشخص نبود تا اینکه ستاد ملی کرونا سفر هوایی به عراق را آزاد اعلام و برای هر استان سهمیه‌ای تعیین کرد؛ سهمیه‌ای که برای استان همدان درنظرگرفته شده ۶۳۵نفر است که براساس آخرین‌آمارها ۶۳۱نفر در سامانه ثبت‌نام کرده‌اند و تاکنون برای ۵۵۰نفر ویزا و مدارک لازم صادر شده‌است. همچنین مرکزی برای انجام تست پی.سی.آر درنظر گرفته شده که افراد ثبت‌نام‌کننده می‌توانند با مراجعه به آن، از منفی‌بودن تست خود مطمئن شوند. اینها درحالی‌است که استان همدان از 2هفته قبل 3گروه در قالب موکب‌هایی از استان به کشور عراق اعزام کرده‌است و این موکب‌ها در شهر کربلا مستقر شده‌اند و به کار خدمات‌رسانی به زائران مشغول هستند. در داخل استان نیز یک موکب درنظر گرفته شده تا در زمان بازگشت زائران به آنان خدمات‌رسانی شود. این موکب درصورت بازگشت زائران به‌صورت زمینی، فعال خواهد شد. دراین میان همه اقدام‌هایی که دراین زمینه درحال انجام است بر مبنای رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی پیش می‌رود. از آن‌جایی که سفر زمینی به عراق ممنوع است، هیچ ترددی دراین زمینه در جاده‌های استان همدان صورت نخواهد گرفت. ازسوی دیگر، براساس اعلام اداره‌کل تبلیغات اسلامی همدان، قرار است آیین‌های عزاداری اربعین حسینی، براساس دستورالعمل‌های ابلاغی ستاد ملی کرونا در فضای باز و با رعایت پروتکل های بهداشتی شامل فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از ماسک و ضدعفونی اماکن مربوط برگزار شود. برای اجرای دقیق این دستورالعمل‌ها، تیم‌های بازرسی و نظارتی ویژه‌ای هم تشکیل شده و بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی نظارت می‌کنند. مسئولان استان همچنین از برگزاری پویش «به تو از دور سلام» در قالب قرائت زیارت اربعین در استان خبر می‌دهند و تأکید می‌کنند که همه برنامه‌های مرتبط با اربعین شهادت امام حسین(ع) در فضای باز و براساس مجوزهای ستاد مقابله با کرونا برگزار می‌شود.

فعالیت موکب‌های خوزستانی در کربلا و نجف
با وجود اینکه خوزستان هرسال در ایام اربعین میزبان زائران بسیاری است، امسال بنا به دستور ستاد ملی مقابله کرونا و اعلام کشور عراق، تردد زائران از مرز زمینی شلمچه و چذابه امکان‌پذیر نیست و هیچ مجوزی برای زیارت عتبات‌عالیات عراق صادر نمی‌شود و اکنون این 2 مرز مسدود هستند. مرز چذابه و شلمچه در استان خوزستان در سال‌های قبل مهم‌ترین محل تردد زائران اربعین بودند که امسال بسته هستند. به‌دلیل مسدود بودن مرزها، امسال مانند سال‌گذشته، هیچ موکبی در شلمچه و چذابه برپا نخواهد شد و موکب‌دارانی که قصد برپایی موکب در کشور عراق را دارند از مسیر هوایی می‌توانند به این کشور سفر کنند. «ولی‌الله حیاتی»، معاون امنیتی و انتظامی استاندار خوزستان تأکید می‌کند که هیچ موکبی در مرزها یا مسیر منتهی به مرزها مستقر نشده‌است و خدماتی ارائه نمی‌شود. با این حال «محمدتقی چارمحالی»، معاون فرهنگی ستاد بازسازی عتبات عالیات خوزستان اعلام کرده‌است که با توجه به سهمیه محدود سال‌جاری، ۲۱موکب از خوزستان برای خدمت‌رسانی به زائران اربعین حسینی در کربلا و نجف به عراق اعزام می‌شوند. هرسال در ایام اربعین موکب‌های خوزستانی مستقر در عراق ۶۵موکب بودند که امسال با توجه به شرایط کرونا، تعداد محدودی از مواکب به عراق اعزام می‌شوند. بخشی از پروازهای اربعین امسال از فرودگاه اهواز انجام خواهد شد و تعیین سهمیه پروازهای اربعین امسال از فرودگاه اهواز منوط به میزان تقاضای ثبت شده در سامانه «سماح» است. مبدأ پروازهای اربعین امسال از ایران فرودگاه‌های امام‌خمینی(ره)، مشهد، شیراز، تبریز،کرمانشاه، اصفهان و اهواز خواهند بود.