معجزه موسیقی شاد
کدام سبک موسیقی شادی‌بخش است؟
سبا ثروتی- روزنامه‌نگار
موسیقی از عجیب‌ترین پدیده‌های جهان است. از آن دست پدیده‌ها که دردسترس‌بودن آن باعث شده تا غلظت شگفتی‌هایش برای بیشتر مردم کاسته شود. اما کمی دقیق‌تر و موشکافانه‌تر اگر به آن نگاه کنیم، تمامی مراحل خلق آن، از اتصالات غریب مغزی و مهارت‌های شگفت‌انگیز یک آهنگساز گرفته تا ایجاد اصوات دلنشین از توده‌ای فلز و چوب و درنهایت تأثیری که این اصوات بر روح و روان انسان می‌گذارند شبیه به معجزه هستند. اگر هنوز این شگفتی را باور ندارید، به آهنگ‌هایی فکر کنید که اشعار خوانده‌شده در آنها را نفهمیده‌اید، اما شما را به گریه انداخته و آرام، شاد یا غمگین ساخته اند. یا به صحنه‌هایی از فیلم‌های ژانر وحشت که با قطع‌کردن صدای موسیقی متن، به صحنه‌هایی خنده‌دار تبدیل می‌شوند. با این همه تأثیرگذاری عمیق موسیقی قطعا فراتر از حس‌هایی است که در لحظه در انسان ایجاد می‌کند.
یافته‌های علمی درباره اثربخشی موسیقی
دانشمندان سال‌هاست که درحال پژوهش روی تأثیرات موسیقی بر روان و بدن انسان هستند و مدارکی تا این حد قابل‌اثبات از این اثرگذاری به‌دست آورده‌اند که براساس آن دوره‌های موسیقی‌درمانی در گوشه و کنار جهان به راه بیندازند. برای مثال براساس مقاله‌ای که در سال2015 در نشریه لنست منتشر شد، افرادی که پیش، حین و پس از عمل جراحی به موسیقی گوش می‌کنند درد و اضطراب کمتری را به‌نسبت دیگر بیماران تحمل می‌کنند، درحدی که نیازی به دریافت مسکن ندارند. این نتایج از بازبینی آزمایش‌هایی که روی 7000بیمار مختلف انجام شده بود به‌دست آمده است. براساس این نتایج افرادی که اجازه داشتند نوع موسیقی را خودشان انتخاب کنند، نسبت به دیگر بیماران درد کمتری احساس کرده و مُسکن کمتری هم دریافت می‌کردند. محققان دانشگاه پاویا در ایتالیا هم در سال2015 دریافتند موسیقی‌درمانی می‌تواند در درمان و بهبود وضعیت روحی افراد مبتلا به بیماری‌های اعصاب مانند پارکینسون، زوال عقل، سکته مغزی و ام‌اس تأثیرگذاری بالایی داشته باشد.
در سال2017 محققان دانشگاه دارهام و زوریخ در پژوهشی به این نتیجه رسیدند که حتی موسیقی غمگین می‌تواند در بهبود روحیه افراد تأثیرگذار باشد و در آنها احساس آرامش و خوشی ایجاد کند؛ اگرچه تعدادی از شرکت‌کنندگان در این پژوهش احساس غم و اندوه را با شنیدن موسیقی غمگین گزارش کرده‌اند. نتایج چنین مطالعاتی می‌تواند چگونگی تنظیم احساسات انسان با استفاده از موسیقی را توضیح دهد و در موسیقی‌درمانی و بازتوانی با استفاده از موسیقی کاربرد داشته باشد.
محققان دانشگاه آکسفورد هم در سال2013 این پدیده فراگیر را تأیید کردند که افراد در لحظات غمگین زندگی، مانند از‌دست‌دادن افراد یا روابط، برای احساس آرامش به موسیقی غمگین رو می‌آورند. به‌گفته محققان، موسیقی غمگین در چنین شرایطی جایگزین فرد یا رابطه ازدست‌رفته می‌شود، درست مانند دوستی که عمیقا فرد را می‌شناسد و درک می‌کند.
اما چه نوع موسیقی‌ای افراد را شاد می‌کند؟ پژوهشی که در2013 در نشریه Positive psychology منتشر شد نشان داد افرادی که برای بهبود روحیه خود به موسیقی شاد گوش می‌کنند، در عرض دوهفته می‌توانند روحیه خود را بالا ببرند و شادی را در خود تقویت کنند؛ بر کسی پوشیده نیست که شادی کلید بهبود عملکرد مغز در تفکر و تصمیم‌گیری است. محققان دانشگاه میسوری معتقدند روحیه بالا و ایجاد شادی در انسان در ایجاد سلامت فیزیکی بالاتر، افزایش درآمد و ایجاد رضایت بیشتر در روابط اجتماعی تأثیری قابل‌توجه دارد.
موسیقی‌های شادی‌بخش
روانشناسی هلندی در سال2015 به درخواست یک گروه موسیقی الکترونیک بریتانیایی به نام آلبا فهرستی از قطعات موسیقی را که از توانایی شادکردن اکثریت مردم برخوردار است تهیه کرد. جیکوب جولیچ با توجه به این موضوع که موسیقی موضوعی کاملا سلیقه‌ای است، علاقه به موسیقی موضوعی کاملا شخصی و وابسته به بستر اجتماعی و روابط انسانی است و بر این اساس نوشتن فرمولی موسیقایی برای شادکردن انسان‌ها کاری عجیب و غریب است، پژوهشی عمومی به‌راه انداخت و از مردم درخواست کرد نمونه‌ای از آهنگ‌هایی که در آنها احساس خوب ایجاد می‌کند را معرفی کنند.
او سپس نمونه‌های معرفی‌شده را مورد بررسی قرار داد تا دریابد چه ویژگی‌هایی از موسیقی با شادی در ارتباط است. جولیچ دریافت آهنگ‌هایی که ریتمی سریع‌تر از آهنگ‌هایی با ضرباهنگ 140 تا 150بیت در دقیقه دارند، براساس یکی از کلید‌های اصلی موسیقی نوشته شده‌اند و اشعار آنها درباره رویدادهای شادی‌بخش است، برای اکثریت مردم شادترین نوع موسیقی هستند. او این شاخصه‌ها را در قالب معادله‌ای گنجاند و فهرستی از قطعات موسیقی را تهیه کرد که آثار برخی گروه‌های مشهور موسیقی در آن جا گرفته‌اند.
شادترین طرفداران موسیقی
نتایج یک نظرسنجی که در سال2021 توسط وب‌سایت موسیقی Onbuy انجام گرفته است اما طرفداران موسیقی جَز را شادترین طرفداران موسیقی معرفی می‌کند. در این نظرسنجی نظرات دو میلیون کاربر وب‌سایت ردایت درباره 27ژانر مختلف موسیقی مورد بررسی قرار گرفتند تا تعداد نظراتی که بار حسی مثبت و شاد داشتند مشخص شود. نتایج این بررسی‌ها نشان داد طرفداران موسیقی جَز شادترین افراد در میان طرفداران دیگر ژانرهای موسیقی هستند. میزان شادی و رضایت از زندگی این افراد دو برابر طرفداران موسیقی پاپ برآورد شده است، در حدی که در ازای هر 100نظر، 77نظر حاوی کلماتی با بار مثبت و شاد بوده است. پس از جَز، طرفداران موسیقی متال در رتبه دوم و طرفداران اوپرا در رتبه سوم قرار گرفته‌اند و در نهایت طرفداران موسیقی فولکلور چهارمین و طرفداران موسیقی کلاسیک دهمین افراد شاد در جهان دسته‌بندی شده‌اند. شیرین آتچکن، روانشناس، درباره نتایج این نظرسنجی می‌گوید که موسیقی جَز تأثیرات مثبتی بر روان انسان دارد و کاملا استرس‌زداست. این سبک موسیقی به‌صورت فیزیکی بر بدن تأثیر می‌گذارد، ضربان قلب را کاهش می‌دهد و در فرد احساس آرامش ایجاد می‌کند. پژوهش‌های دیگری که روی موسیقی جَز انجام گرفته‌اند هم نشان از آن دارند که این سبک موسیقی بر انسان تأثیری درمانگر داشته و حافظه لامی، تمرکز و روحیه افراد را بهبود می‌بخشد. به‌گفته این روانشناس، دو سبک جَز و متال و درکل علاقه‌مندی به هر سبک موسیقی در رونق بخشیدن به جوامع هم اثرگذارند زیرا افراد بستری مشترک برای گفت‌وگو و برقراری ارتباط با یکدیگر پیدا می‌کنند و احساسات خود را بیشتر با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند؛ رفتاری که در مجموع به‌واسطه ایجاد حس پذیرش و دریافت عشق، باعث افزایش شادی و روحیه مثبت در انسان خواهد شد.
