مرضیه ثمره‌حسینی- روزنامه‌نگار
بحران کرونا تبعات ویرانگر و چند‌وجهی‌ای بر زندگی افراد در سراسر جهان داشته. در کنار پیامدهای اقتصادی و سیاسی شیوع این بیماری، زیستن در جهان کرونایی، زندگی روزمره افراد و گروه‌های اجتماعی را متاثر کرده است. ترس از بیماری و مرگ، افسردگی ناشی از خانه‌نشینی، سوگواری برای مرگ عزیزان، ازدست‌رفتن امکان تفریح و مسافرت، ناراحتی ازدست‌دادن شغل و کسب‌وکار و... شادی را به امری سخت‌دسترس برای افراد تبدیل کرده است. جامعه ایرانی نیز در طول دو سال اخیر متاثر از شرایط ایجادشده از کرونا، در غم و اندوه فرو رفته. کارشناسان بر این باورند که تلاش برای شادبودن در کنار همبستگی انسانی، عواملی هستند که تحمل دشواری‌های جهان کرونایی را برای افراد تسهیل می‌کنند. کلاس‌های «باشگاه‌های خنده» که از آنها به یوگای خنده نیز تعبیر می‌شود، در طول چند سال اخیر از گزینه‌هایی بوده که افراد با هدف شادبودن و خندیدن در آن شرکت می‌کنند. این گزارش، نگاهی به کارکرد این باشگاه‌ها قبل و بعد از شیوع کرونا دارد.
خنده و تاب‌آوری کرونا
شادی و خنده در کنار کنش‌ها، احساسات بشردوستانه و همپنین حس همبستگی در میان انسان‌ها به شکل مستقیم و غیرمستقیم در شرایطی که همه افراد تجربه مشترکی از یک رنج یا بحران دارند مانند آنچه درخصوص کرونا رخ داده، می‌تواند تاب‌آوری افراد را تا حدی افزایش دهد؛ زیرا خنده و حس همدلی، نوعی فاصله عاطفی با فاجعه رخ‌داده ایجاد کرده و سبب می‌شود که افراد راحت‌تر با ترس و اندوه‌شان کنار بیایند. این امر مهم سبب شده که در بعضی از کشورهای اروپایی، شرکت‌های تجاری به فکر ساختن اَشکال جدید و متنوعی از شوخی‌ها با هدف ایجاد خنده و تفریح در مردم باشند. تبلیغات طنز روی کالاها مخصوصا کالاهایی که به کرونا مربوط می‌شود یا ساخت برنامه‌های مختلف طنز از این راهکارهاست. ازآنجاکه بسیاری از مردم در جریان بحران کرونا احساس استیصال می‌کنند، ایجاد امکانی برای خندیدن حتی برای زمانی کوتاه می‌تواند تحمل مشکلات را آسان کند. ساخت برنامه‌های طنز تلویزیونی و سایر محصولات فرهنگی طنزآمیز، از دیگر راهکارهایی است که بسیاری از کشورها برای مواجهه با کرونا به‌کار می‌گیرند.
باشگاه‌های خنده، حضوری و آنلاین
باشگاه خنده یا یوگای خنده در سال 1995 توسط دکتر «مادان کاترینا» تاسیس شد. این تکنیک برای خنده، ترکیبی از یوگای تنفس، حرکات کششی و خنده‌های بی‌قید و بدون دلیل است که وقتی به‌صورت جمعی انجام شود خنده‌ها نیز واقعی می‌شوند. باشگاه خنده ادعایش این است که با آموختن بی‌دلیل خندیدن، به افراد کمک می‌کند سخت نگیرند و به جنبه‌های شاد زندگی نیز توجه کنند. این باشگاه‌ها چند سالی است در ایران مورد توجه کسانی که توان پرداخت شهریه آن را دارند قرار گرفته است. شهریه باشگاه خنده برای 5جلسه در ماه بین 500تا 700هزار تومان است. این کلاس‌ها پیش از شیوع کرونا بین 15 تا 30شرکت‌کننده داشتند. شرکت‌کنندگان این باشگاه‌ها از همه رده‌های سنی و طبقات اجتماعی هستند، البته استقبال زنان از این قبیل کلاس‌ها بیشتر است.
ایده مرکزی باشگاه خنده، بیدارکردن کودک درون است، به این معنا که مربیان باشگاه به افراد یاد می‌دهند چگونه به کمک تکنیک خنده بی‌مقدمه، به کودکی که بی‌دلیل می‌خندد و حتی از دیدن شکلک و ادا ذوق‌زده می‌شود، بدل شوند. بخشی از تمرین‌های این باشگاه در کنار موسیقی و حرکات کششی و تنفسی، انجام کارها و اداهای مختص کودکان و نوزادان به‌صورت دو به دو یا گروه‌های سه یا چهارنفری است. حین انجام این حرکات، افراد اصواتی شبیه «هاهاها» و «هوهوهو» از خود درمی‌آورند و درحالی‌که مثلا دست‌هایشان را به بالا تکان می‌دهند یا زبان‌شان را درآورده‌اند، برای چند دقیقه بی‌وقفه می‌خندند. باور معتقدین به اثرگذاری این سبک از خنده این است که افراد زندگی را زیادی جدی می‌گیرند، عقلانیت و منطق در کنار الزامات کنترل‌کننده زندگی مدرن و همچنین دشواری‌ها و سختی‌هایی که هر کسی به نوبه‌خود با آن مواجه است، سبب شده که کودک درون افراد که بی‌دلیل می‌خندیده، بمیرد، بنابراین تکنیک‌ها و آموزش باشگاه یا یوگای خنده به افراد می‌آموزد برای شادبودن و خندیدن لازم نیست حتما دلیل ویژه‌ای داشته باشند. افرادی که در این باشگاه‌ها شرکت کرده‌اند مدعی‌اند که به‌طورمتوسط تأثیرات مثبت یوگای خنده تا 45دقیقه بعد از انجام آن ادامه دارد. همچنین، تکنیک‌های انجام‌شده برای سیستم قلبی و عروقی بدن مناسب است و فشار خون را کاهش می‌دهد و مبلیغین باشگاه خنده بر این باورند که این شیوه‌ها حتی می‌تواند در بهبود حال بیماران قلبی و عروقی مؤثر باشد. رهایی از استرس و مجهزکردن افراد به نگرش مثبت از دیگر کارکردهای باشگاه‌های خنده است.
کمی پس از شیوع کرونا باشگاه‌های خنده تعطیل شد و مدتی بعد، بعضی از آنها به‌صورت خصوصی با هزینه ماهانه یک‌میلیون تومان شروع به‌کار کردند. بسیاری از باشگاه‌های خنده اما به‌صورت آنلاین فعالیت خود را ادامه دادند و صدها نفر به‌عنوان مربی یا آموزش‌دهنده یوگای خنده در پلتفرم‌های مختلف شبکه‌های مجازی شروع به‌کار کردند. این کلاس‌ها به افراد می‌آموزند که چطور حتی به‌صورت انفرادی بخندند و حرکات را انجام دهند. خندیدن با صدای بلند در جلوی آینه به تقلید از حرکات حیواناتی مانند شیرِ هنگام غرش، از تمرینات باشگاه خنده به‌صورت آنلاین است. شل و ریلکس‌کردن عضلات بدن به کمک خنده‌های زیاد یا کم، از دیگر تکنیک‌های یوگای خنده است که افراد به‌صورت انفرادی یا خانوادگی می‌توانند در منزل انجام دهند.
خنده‌های سخیف به بهانه کرونا
با شیوع کرونا و عارض‌شدن تبعات روحی آن، شاهد رشد چشمگیر کانال‌های طنز در فضای مجازی به بهانه خنداندن مردم در ایام کرونایی هستیم. اما محتوای اغلب این کانال‌ها و به‌ویژه پیج‌هایی که هر کدام هزاران فالوئر دارند، بسیار سخیف، زرد و به‌ویژه جنسیت‌زده است. متأسفانه گردانندگان این پیج‌ها با شوخی‌های جنسی و جوک و کلیپ‌های جنسیت‌زده که موضوع محوری‌شان مسخره‌کردن زنان و دختران است، سعی در خنداندن دیگران دارند. در غیاب برنامه‌های شادی که ساخت آن وظیفه رادیوتلویزیون و رسانه‌های رسمی است و در نبود طرح و برنامه‌ای جدی برای شادکردن فضای عمومی شهرها و از طرفی به‌دلیل فقدان مهارت شادزیستن نزد بسیاری از ما ایرانیان، به‌نظر می‌آید همه در میانه تجربه مشترکی از درد و رنج و ازدست‌دادن‌های هر روزه گرفتار آمده‌ایم. تجربه بحران‌های جهانی نشان می‌دهد جهان پساکرونا برای کشورهایی که فکری به حال روان رنجور مردمان‌شان نکنند، جهانی اندوهبار و ترسناک خواهد بود!
بگذار کودک درونت بخندد
نگاهی به کارکرد و ایده‌هایی که باشگاه‌های خنده برای ترویج شادی اجرا می‌کنند
در همینه زمینه :
حال خوب