آرام‌گرفته در کنار سند

عیسی محمدی

این روزها در قضیه افغانستان، نام پاکستان را زیاد می‌شنویم. البته در کنار این شنیدن مکرر نام پاکستان، تکذیبیه‌های ریز و درشت این کشور را هم در اخبار می‌خوانیم. همین‌ها باعث شده است تا پاکستان، بازتاب زیادی در اخبار و تحلیل‌ها داشته باشد. اما سؤال اصلی ما اینجاست که این کشور، که در همسایگی ما قرار دارد، اساساً چه کشوری است و از آن چه می‌دانیم و چه نمی‌دانیم؟ به همین بهانه، در این شماره سری به این کشور زده‌ایم؛ کشوری که شاید بتوانیم برای آن مفهوم «خیلی دور، خیلی نزدیک» را به‌کار ببریم؛ کشوری که از آن می‌دانیم و نمی‌دانیم. 

این همه جمعیت
پاکستان در جنوب شرقی ایران قرار دارد؛ چسبیده به سیستان‌و‌بلوچستان. به قیافه‌اش نمی‌خورد، اما پنجمین کشور پرجمعیت جهان است؛ با 220میلیون نفر جمعیت؛ آن‌هم درحالی‌که شاید نصف ایران مساحت داشته باشد. ببینید چه تراکم جمعیتی دارد! تازه این در حالی است که این کشور، در جنگ‌های داخلی‌ای که داشته بنگلادش را که بخشی از پاکستان بوده، از دست داده است. همین الان جمعیت کشور بنگلادش 165تا 170میلیون نفر است. تصور کنید اگر این جدایی صورت نمی‌گرفت، با چه کشور پرجمعیتی روبه‌رو بودیم. پاکستان بعد از اندونزی، دومین کشور پرجمعیت مسلمان دنیاست. جالب اینکه بعد از ایران نیز‍، دومین کشور از حیث بزرگی جمعیت شیعیان محسوب می‌شود.

زاده رود سند
شاید اگر بنا به سفر رفتن باشد، یکی از آخرین جاهایی که توریست‌های ایرانی به آن فکر می‌کنند، همین کشور پاکستان باشد. البته کمی هم حق دارند؛ کشوری شلوغ و پرتراکم است ولی با این‌حال زیبایی‌های خودش را هم دارد. پاکستان را باید با رود معروف سند به یاد بیاوریم؛ رودی که می‌گویند به نوعی این کشور و تمدنی و تاریخی که در آن وجود داشته، ‌زاده آن است؛ همانگونه که تمدن مصر‌ زاده نیل است. با اینکه از استقلال این مملکت چندان نمی‌گذرد و سه، چهار سال بعد از جنگ جهانی دوم مستقل شد، اما سرزمینی کهن و قدیمی محسوب می‌شود. حتی برخی معتقدند که بعد از بین‌النهرین و اطراف نیل، آن را می‌توان سومین تمدن کهن دنیا هم دانست.



جدا شده از هند
نکته جالب اینجاست که استقلال پاکستان، کمی زودتر از استقلال هند صورت گرفته است. در واقع هر دو از سیطره بریتانیا خلاص شدند؛ و هر دو حاصل تقسیم هندوستان بریتانیا بوده‌اند. با این تفاوت که بعدها، بنگلادش، که بخشی از پاکستان بود، در جنگ‌های داخلی از اختیار این کشور خارج شد. زبان اصلی این کشور اردوست، هرچند به قاعده هندی‌ها، انگلیسی را هم در مکاتبات و مکالمات‌شان استفاده می‌کنند. ضمن اینکه پاکستان خاستگاه فارسی‌نویسان و فارسی‌سرایان معروفی چون اقبال لاهوری هم بوده است. این کشور، تنها کشور اسلامی است که تسلیحات هسته‌ای هم دارد. به راحتی می‌توان به آن سفر کرد و البته مثل ایران، برای اقامت در هتل‌ها از شما مدارک اثبات‌کننده زوجیت را می‌خواهند. خیابان‌ها غالباً شلوغ است و از موتور و سه‌چرخه و چهارچرخه برای انتقال مسافران استفاده می‌شود.

قصاب‌های بی‌یخچال
شاید برای کسانی که به شهرهایی چون لاهور سفر می‌کنند، نخستین چیزی که جلب توجه کند، کثرت مراسم‌های مذهبی و روضه و عزاداری و... باشد. یک‌پنجم جمعیت این کشور شیعه هستند؛ یعنی نزدیک 44میلیون نفر. پس این دست مراسم هم طبیعی است. همچنین عزاداران و زائران زیادی را می‌بینیم که از این کشور به مقصد قم، مشهد و... عازم کشورمان می‌شوند. مسافران این خطه، می‌گویند که در قصابی‌های شهرهای پاکستان کمتر یخچال پیدا می‌شود. اما چرا؟ به‌دلیل اینکه شهروندان به اندازه نیاز روزانه گوشت خریداری کرده و مرغ ،گوسفند و...، در همانجا ذبح می‌شوند.



کشوری با یک ارتش بزرگ
پاکستان یکی از قدرتمندترین ارتش‌های جهان را دارد؛ از حیث ارتش و جمعیت نظامی ثابتی هم که دارد، جزو هفت یا هشت کشور اول جهان است. جالب اینکه در برخی از نظرسنجی‌ها و تفسیرها، دستگاه امنیتی این کشور را حتی از سیا و موساد هم جلوتر دانسته‌اند و در برخی دیگر، جزو 10کشور اول دنیاست. به شوخی درباره این کشور می‌گویند که یک سازمان بزرگ خدمات نظامی و اطلاعاتی است، با مردمی رها شده که حالت ملت ندارند.  با این حال، امنیت در این کشور چندان رضایت‌بخش نیست. به‌عنوان توریست اگر حتی به شهرهای بزرگ هم بروند، نگهبان‌های مسلح و بازرسی بدن خاصه در ناحیه شکم، که محل بسته شدن مواد منفجره انتحاری است، جزو اتفاقات عادی محسوب می‌شود.

کشور تناقض‌های بزرگ
ورزش اول پاکستان را باید کریکت بدانیم؛ که البته در این زمینه با هند و افغانستان مشترک است. در شهرها هم که بگردید، جوانان زیادی را می‌بینید که سرگرم این بازی هستند. شاید تناقض‌های هند را بشود در این کشور هم با سطحی پایین‌تر مشاهده کرد؛ مثل اینکه یک دفعه می‌بینید جلوی مال‌های بزرگ شهر، گوسفند،بز، مرغ و خروس رفت‌وآمد می‌کنند. بی‌جهت نیست که به اینجا می‌گویند هند اسلامی. البته پاکستان در کنار جاذبه‌های معمول خودش، بهشتی پنهان به‌نام کشمیر هم دارد؛ همانجایی که مابین هند و این کشور تقسیم شده و سر آن دعواست؛ جایی که بام دنیاست و به‌راستی که بهشتی دیگر است. شمال پاکستان سالانه، میزبان کوهنوردهای حرفه‌ای زیادی هم هست؛ به‌دلیل وجود کوهستان‌های سر به فلک کشیده و البته کوه معروف k2 در آن؛ خطرناک‌ترین کوهی که می‌شود به آن صعود کرد.

بهشتی به‌نام کشمیر آزاد
طبیعت پاکستان هم مثل ایران تنوع زیادی دارد؛ در آن می‌توانید از سواحل شنی مردابی و جنگل‌های حرا پیدا کنید تا جنگل‌های معمولی و همچنین یخچال‌ها و کوه‌های پر از برف. جالب است بدانید که در سلسله کوه‌های شمال این کشور، بیش از 108قله وجود دارند که بیشتر از 7هزار متر هستند؛ دقت کنید که کوه دماوند در ایران حتی به 6هزار متر هم نمی‌رسد. بدون شک دیدنی‌ترین بخش‌های پاکستان را هم باید شمال و شمال شرقی آن بدانیم؛ همانجایی که ادامه جامو و کشمیر از هند است که به پاکستان می‌رسد. پاکستان به آن بخشی که تحت اختیار دارد، کشمیر آزاد هم می‌گوید. همیشه هم مناقشاتی میان هند،پاکستان و چین در این مورد وجود دارد؛ اما درگیری‌های بزرگ نظامی پاکستان و هند در دهه‌های گذشته باعث شده تا این دو، در نوعی جنگ سرد با هم به‌سر ببرند. این منطقه شامل جامو، دره کشمیر و لداخ است. جایی که به بهشت روی زمین معروف است، همین دره کشمیر است که سالانه میزبان توریست‌های زیادی است.