انتشار تصاویر برخوردهای خلاف قانون با برخی زندانیان از زندان اوین پای نمایندگان کمیسیون اصل90مجلس را به بحث ساماندهی زندان‌ها باز کرد. آنطور که از نتیجه بازدید و موضع‌گیری آنها در این‌باره بر می‌آید علاوه بر محرز شدن تخلفات تأکید این کمیسیون بر ضرورت اصلاح ساختار سازمان زندان‌هاست. ضرورتی که همواره با بروز اتفاقاتی چون درگیر‌ی زندانیان یا خودکشی برخی زندانیان امنیتی و سیاسی در زندان‌ها و موارد مشابه، مورد توجه و تأکید حقوقدانان قرار داشته است. ورود مجلس به بحث زندان اوین با تذکر ابراهیم رضایی، عضو کمیسیون امنیت ملی در صحن علنی صورت گرفت؛ تذکری که سبب شد محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس کمیسیون اصل90را مأمور رسیدگی به این موضوع کند؛ ماموریتی که حاصلش بازبینی فیلم‌های منتشر شده زندان اوین در جریان بازدید روز یکشنبه اصل نودی‌ها با حضور برخی مدیران قوه قضاییه و سازمان امور زندان‌ها شد.
دستاورد بازدید اصل نودی‌ها از اوین چه بود؟
در جریان این بازدید که عصر هفتم شهریور‌ماه انجام شد، اعضای هیأت رئیسه کمیسیون اصل90مجلس (حسن شجاعی، نصرالله پژمان‌فر، محمود نبویان، علی خضریان، الهام آزاد و جلیل میرمحمدی میبدی) و رضا تقوی نماینده تهران حضور داشتند. تقوی تنها نماینده غیرعضو این کمیسیون بود که در این بازدید حضور داشت. حسن شجاعی، رئیس کمیسیون اصل90پس از این بازدید گفت: فیلم‌های انتشاریافته از داخل زندان اوین بسیار تلخ و ناگوار است و ما قبل از بازرسی از این زندان فیلم‌ها را با دقت در کمیسیون مورد بازبینی قرار دادیم. او ادامه داد: تخلف در زندان اوین محرز است و ما به این جمع‌بندی رسیدیم که خاطیانی در این پرونده وجود دارند و حتماً باید با آنها برخورد شود.
شجاعی درباره چگونگی درز این فیلم‌ها و تصاویر به بیرون از زندان هم گفت:این فیلم‌ها طی چند سال اخیر توسط دوربین‌های زندان اوین ضبط شده بود و متأسفانه از آرشیو این مجموعه خارج شده است و این فیلم‌ها مربوط به سال ۹۵ تا ۹۹ است.
ترک فعل صورت گرفته
شجاعی افزود:برخی از ترک فعل‌ها هم متوجه برخی از مسئولان سازمان امور زندان‌ها و مدیران میانی است. به‌نظر ما ترک فعل‌هایی انجام دادند و جمع‌بندی کمیسیون این است که باید با این مسئولان برخورد شود و باید یا استعفا دهند یا برکنار شوند.
او ادامه داد: در مورد برخی از این فیلم‌ها که تخلفاتی عیان شده، متأسفانه کرامت انسانی نادیده گرفته شده، در گذشته برخوردهای لازم صورت پذیرفته بوده و مسئولان مربوطه در همان زمان متوجه این موضوع شدند و همان موقع متخلفان و خاطیان به مراجع مربوطه معرفی شدند و برخورد لازم در همان ایام صورت پذیرفته، اما برخی از موارد هم وجود داشت که متأسفانه از دید مسئولان پنهان مانده بود و با انتشار این فیلم‌ها اکنون مشخص شده است. ما اینها را در زمره ترک فعل‌ها می‌دانیم.
نباید مسئله را تقلیل داد
او در ادامه با تأکید بر اینکه این حوادث- تضییع حقوق زندانیان- بسیار تلخ است به خبرگزاری صدا و سیما گفت: تلخی این حادثه در وجود چنین اتفاقاتی در زندان اوین است و انتشار آن چندان تلخ نیست، اما آنچه مهم است و با بازرسی‌ای که ما انجام دادیم و با صحبت‌هایی که با زندانیان مختلفی در بند‌های مختلف ازجمله بند‌های عمومی، امنیتی و همچنین زنان زندانی کردیم آنچه مسلم است این است که تضییع کرامت انسانی یک پدیده گسترده در زندان اوین یا زندان‌های جمهوری اسلامی ایران نیست.
شجاعی افزود: اینکه برخی مدعی می‌شوند اراده‌ای در نظام برای تضییع کرامت انسانی و حقوق زندانیان وجود دارد، قطعاً خطاست. چیزی که اتفاق افتاده مربوط به تعدادی از مأموران این مجموعه است و به‌نظر ما حتی یک مورد آن هم زیاد است و نباید تحمل شود.
او گفت: مسئله را نباید به خطای مباشرین در صحنه تقلیل دهیم، حتماً بخشی از مدیران در این موضوع تقصیر دارند و جمع‌بندی ما این است که باید این افرادی که ترک فعل و قصور داشته‌اند حتماً برکنار شوند. رئیس کمیسیون اصل 90 ادامه داد: برای اصلاح فرایند‌ها و ساختار‌ها باید فکر اساسی اندیشیده شود. چرا که ساختاری که اجازه می‌دهد خطای کسی باعث تضییع حقوق زندانیان شود هم قابل تحمل نیست و نمی‌توانیم آن را به خطای یک فرد تقلیل دهیم و حتماً باید این ساختار و فرایند مورد دقت قرار گیرد و اصلاحات اساسی در فرایند‌ها صورت پذیرد. شجاعی تصریح کرد: پرونده زندان اوین درباره این مورد هنوز باز است و ما از مسئولان مربوطه به کمیسیون اصل ۹۰ دعوت خواهیم کرد و ان‌شاء‌الله گزارش که تهیه شد و به تصویب کمیسیون رسید خدمت مردم عزیز ارائه خواهیم داد.
آزاد: مشکلات ساختاری را هم بررسی می‌کنیم
الهام آزاد، دبیر کمیسیون اصل90مجلس با اشاره به حضور خود در بازدید از زندان اوین درباره نتیجه این بازدید به همشهری گفت: ما برخی بررسی‌های اولیه را انجام داده‌ایم ولی بخش عمده‌تر آن در دست بررسی است. ما صحبت‌های مسئولان قضایی و زندان را شنیدیم و پس از جمع‌بندی به‌طور حتم به سمع و نظر رسانه‌ها خواهیم رساند. آزاد درباره بررسی‌های اولیه تأکید کرد: برخی فیلم‌ها مربوط به آرشیوهای 1395تا 1399بوده که با خاطیان آن برخورد شده است و برخی دیگر در حال بررسی است. بررسی‌های تکمیلی شامل این موارد خواهد بود که چه برخوردهای شخصی و چه اشکالات ساختاری موجب چنین اتفاقاتی می‌شوند. همگی این موارد در دستور کار رسیدگی ما خواهند بود. ما به‌طور جدی درگیر این قضیه هستیم که چه مشکل و ضعفی باعث بروز تخلفات خشونت‌بار در مواجهه با زندانیان می‌شود.
به‌دنبال بازدید جمعی از نمایندگان از زندان اوین مطرح شد
ضرورت اصلاح ساختار سازمان زندان‌ها
در همینه زمینه :
