خروج اضطراری ترکیه از فرودگاه کابل

طی ماه‌های منتهی به اجرای توافق دوحه میان آمریکا و طالبان، بسیاری از رسانه‌ها و حتی سیاستمداران درباره نقش پررنگ ترکیه در افغانستان، پس از خروج آمریکا سخن می‌گفتند. این پیش‌بینی‌ها تا حدی بود که حتی برخی رسانه‌های منطقه‌ای، ترکیه را پرچمدار ناتو در افغانستان طی سال‌های آینده به شمار می‌آوردند. اما با آغاز اجرای توافق و تحولات میدانی هفته‌های اخیر مشخص شد بسیاری از این پیش‌بینی‌ها بی‌مبنا بوده و جایی برای ترکیه یا هیچ کشور دیگر عضو ناتو در افغانستان، پس از خروج آمریکایی‌ها وجود ندارد.
به‌گزارش شبکه الجزیره، بخشی از نیروهای ترکیه افغانستان را به همراه سایر کشورهای عضو ائتلاف ترک کرده‌اند و صرفا تعداد محدودی از نیروهای این کشور برای تامین امنیت فرودگاه کابل در پایگاه‌های خود باقی مانده‌اند. این در حالی است که دولت ترکیه ادعا می‌کرد درصورت تامین حمایت‌های مالی و لجستیکی لازم از سوی ناتو حاضر است خلأ آمریکا در افغانستان را پر کند. همزمان با این تحولات، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز نسبت به تحولات اخیر افغانستان و مشخصا حملات تروریستی در این کشور هشدار داده و گفت: کشورهایی که خود را ابرقدرت می‌پندارند باید عملکرد سنجیده‌تری در خروج از افغانستان به‌نمایش می‌گذاشتند. شرایط کنونی نیروهای تخریبگر و تروریست را به افزایش فعالیت‌های میدانی تشویق می‌کند. اردوغان همچنین با تأیید گزارش‌های منتشر شده در برخی رسانه‌ها مبنی بر خروج تدریجی نیروهای ترکیه از افغانستان افزود: از نظر ما شرایط امنیتی مطلوبی برای باقی ماندن در این کشور وجود ندارد و هم‌اکنون تنها یک مجموعه فنی محدود از جانب ترکیه در کابل مستقر است.

فرودگاه کابل؛ رؤیای از دست رفته
ترکیه از ابتدای حمله ائتلاف آمریکا علیه افغانستان، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین ارتش‌های ناتو در این جنگ حضور داشت. البته این حضور با توجه به گرایش‌های اسلامی دولت ترکیه و اجتناب از رویارویی نظامی با گروه‌های شبه‌نظامی حاضر در افغانستان نظیر طالبان، محدود به ماموریت‌های آموزشی- تدارکاتی بوده و هرگز شامل عملیات جنگی نشد. اردوغان و دیگر مقامات عالی رتبه ترکیه با اشاره به مواضع خود در جنگ افغانستان تا‌کنون بارها بر این جمله تأکید کرده‌اند که «ما برای کمک به مردم افغانستان، بدون شلیک یک گلوله در این کشور حضور داشته‌ایم.» ترکیه همچنین از سال 2006 موفق شد امتیاز اداره و تامین امنیت فرودگاه حامد کرزی کابل، به‌عنوان یکی از نقاط استراتژیک افغانستان برای ائتلاف ناتو را به‌دست آورد؛ فرودگاهی که قرار بود دروازه‌ای برای حضور طولانی مدت ترکیه در افغانستان، حتی پس از خروج آمریکایی‌ها باشد. به نوشته روزنامه العربی الجدید، آمریکا دست‌کم از سال 2016 مذاکراتی را با ترکیه بر سر آینده افغانستان آغاز کرده بود. بر این اساس، آمریکا حاضر بوده در ازای افزایش حضور ترکیه در افغانستان و تامین منافع ناتو مقابل روسیه، چین و ایران (پس از خروج ائتلاف)، از نقش این کشور در آسیای میانه به‌طور اساسی حمایت کند. امکان نفوذ ترکیه میان بخشی از اقلیت‌های قومی افغانستان (تاجیک‌ها، ترکمان‌ها و ازبک‌ها) و همچنین ظرفیت‌های اقتصادی مناسب این کشور برای نفوذ در اقتصادهای آسیای میانه، دو علت اصلی تأکید آمریکا بر نقش‌آفرینی ترکیه پس از خروج از افغانستان بوده است. با این حال روشن است که چشم‌انداز مشترک آمریکا و ترکیه برای افغانستان، در سایه اصرار طالبان بر خروج «تمامی نیروهای غیربومی»، عملا بی‌اعتبار شده است.
شبکه الجزیره مدعی است دولت ترکیه طی ماه‌های اخیر دست‌کم 2بار بر سر باقی ماندن در فرودگاه کابل با طالبان وارد مذاکره شده اما نتوانسته موافقت این گروه را حتی برای مدت زمان محدودی به‌دست آورد. به این ترتیب، مقامات ارشد دولت ترکیه نیز که طی ماه‌های گذشته بارها از احتمال باقی ماندن در افغانستان سخن می‌گفتند به‌تدریج ادبیات خود را تغییر دادند و ادعاهای پیشین درباره فرودگاه کابل را کنار گذاشتند. در عین حال باید توجه داشت ترکیه برخلاف بسیاری از کشورهای غربی، سفارت و نمایندگی‌های خود در افغانستان را تعطیل نکرده و بر تعامل با حاکمان جدید کابل، حتی به قیمت خروج اضطراری از این کشور اصرار دارد. روزنامه حریت ترکیه با تأکید بر چشم‌انداز دولت اردوغان برای همکاری با طالبان مدعی است آنکارا از 3کانال اصلی برای ارتباط با طالبان استفاده می‌کند؛ «دفتر سیاسی طالبان در دوحه، شاخه نظامی طالبان در پاکستان و گفت‌وگوهای مستقیم از طریق سازمان اطلاعات ترکیه.» حریت بر این اساس پیش‌بینی کرده، باب نفوذ ترکیه در افغانستان با خروج این کشور از فرودگاه کابل بسته نخواهد شد.