داعش- طالبان؛ تقابل تازه دشمنان قدیمی

 داعش خراسان، با انجام حمله تروریستی مرگبار در فرودگاه کابل، خصومت عمیق خود با طالبان را جار زده و راه را برای همکاری غرب با طالبان هموار کرده است.
حمله تروریستی در فرودگاه کابل که بیش از 170کشته به جا گذاشت، نشانه‌ای آشکار از اختلاف عمیق میان طالبان و داعش خراسان است؛ اختلافی که همیشه وجود داشته و به‌نظر می‌رسد در آینده وارد فاز خونبارتری خواهد شد. این حمله، همچنین احتمالا کشورهای غربی را به این نتیجه خواهد رساند که باید به طالبان زمان بیشتری بدهند چون در انتخاب بین بد و بدتر، طالبان اولی و دیگران بدتر هستند.
در عمل هم، وقتی که تفاوت‌های این 2گروه مطرح باشند، داعش خراسان بسیار ترسناک‌تر و غیرقابل‌تعامل‌تر به‌نظر می‌رسد.

دشمنی خونبار
مبدا اختلاف طالبان و داعش، به زمان تاسیس گروه موسوم به دولت اسلامی عراق و شام در خراسان برمی‌گردد. داعش خراسان، در سال2015 با استخدام بسیاری از نیروهای سابق طالبان در افغانستان تاسیس شد و چند‌ماه بعد، 2گروه با هم درگیر شدند. ملااختر محمد منصور رهبر طالبان از ابوبکر بغدادی رهبر داعش درخواست کرد که دست از استخدام جنگجویان سابق طالبان بردارد و خواستار اتحاد 2گروه زیر پرچم طالبان شد که با مخالفت داعش مواجه شد.
2گروه در سال2017 هم در ولایت جوزجان با هم درگیر شدند. خشونت بین 2طرف ادامه داشت تا اینکه آمریکا در سال2019 ضربات سنگینی به داعش خراسان وارد کرد و این گروه را عملا از کار انداخت. در سال‌هایی که طالبان و آمریکا به‌صورت جداگانه با داعش خراسان مبارزه می‌کردند، برخی رسانه‌ها اینطور مطرح می‌کردند که آمریکا عملا به نیروی هوایی طالبان در جنگ با داعش تبدیل شده و بعد از حملات هوایی، طالبان با حملات زمینی به داعش خراسان ضربه وارد می‌کند.
این 2گروه، در ایدئولوژی و برداشتشان از قوانین شریعت و نحوه اعمال هم با یکدیگر اختلاف‌های عمیقی دارند. برای نمونه، نگاه آنها به زنان کاملا متفاوت است و درحالی‌که داعش خراسان زنان را ابزار و اشیا می‌داند، طالبان دست‌کم حق حیات را برای زنان قائل است.
جیسون برک، کارشناس بین‌الملل روزنامه گاردین هم در یادداشتی در این روزنامه، پیش از حمله تروریستی فرودگاه کابل نوشته بود که این 2گروه با هم تفاوت‌های استراتژیک عمیق دارند و درحالی‌که تقریبا تمامی گروه‌ها از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان استقبال کرده‌اند، داعش خراسان چنین دیدگاهی نداشته است.
از نظر او، گروه‌هایی مثل طالبان که در سال‌های اخیر از خود عملگرایی زیادی نشان داده‌اند، در تقابل صریح با گروه‌هایی مثل داعش قرار دارند. داعش، بیش از طالبان اعتقاد به‌ خشونت بی‌حد و مرز و رفتارهای آخرالزمانی دارد.

خیزش دوباره داعش خراسان
با این مشخصات و افکار، داعش خراسان حتی بدون تحرکات زیاد هم یک کابوس به‌شمار می‌رود اما مسئله این است که این گروه دوباره فعالیت‌هایش را از سر گرفته و در ماه‌های اخیر، دوباره قد علم کرده است. به گزارش سازمان ملل، این گروه در 3ماهه اول سال2021 میلادی، 77حمله تروریستی انجام داده است. یک گزارش دیگر سازمان ملل که در‌ماه ژوئن منتشر شده، به این مسئله اشاره کرده که حدود 10هزار نفر در ماه‌های قبل از آن از آسیای میانه و منطقه قفقاز شمالی، پاکستان و سین‌کیانگ در چین خود را به افغانستان رسانده‌اند و تعداد زیادی از آنها جذب داعش شده‌اند. روش‌های عملیاتی این گروه، به‌شدت خشن و غیرانسانی است. درحالی‌که طالبان تلاش می‌کرد اینطور وانمود کند که هدفش نیروهای نظامی است، داعش خراسان از حمله به مساجد، مدارس و حتی بیمارستان‌ها ابایی نداشت و این کار را به وحشتناک‌ترین شکل ممکن انجام می‌داد. در یک حمله معروف در سال2020، این گروه به یک زایشگاه حمله کرد و تعداد زیادی غیرنظامی ازجمله زنان، نوزادان و پرستاران را کشت.
این گروه به‌احتمال زیاد خود را برای فعالیت‌های بیشتر آماده کرده چون معتقد است طالبان، با مذاکره با آمریکا، به آرمان جهادی خیانت کرده و حالا هدف جدی‌تری برای داعش خراسان به‌شمار می‌رود.

نگاه غرب به طالبان
در مواجهه با چنین ایدئولوژی و روش‌های خشونت‌آمیزی، طبیعی است که غربی‌ها یا هر کس دیگری، طالبان را ترجیح دهند. انفجار مرگبار فرودگاه کابل رهبران غربی را به این نتیجه رسانده که تنها شانس آنها برای جلوگیری از تبدیل شدن افغانستان به بهشت گروه‌های شبه‌نظامی افراطی، کنار آمدن با طالبان است.
به‌گزارش رویترز، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نخستین رهبر اروپایی بود که چند روز پیش اعتراف کرد باید طالبان به رسمیت شناخته شود؛ «شرایط کاملا واضح است؛ طالبان واقعیت جدید در افغانستان است. این واقعیت جدید شاید تلخ باشد اما ما باید با آن کار کنیم.»
برخی مقامات ارشد اتحادیه اروپا به رویترز گفته‌اند که ترکیه و چین از اتحادیه خواسته‌اند که گزینه وضع تحریم‌ها علیه طالبان را فعلا معلق کنند. آنها همچنین خواسته‌اند که اروپا کانال مذاکره با طالبان را باز نگه ‌دارد تا راهی برای تأثیرگذاری بر بحران‌های امنیتی و مهاجرتی پیش‌رو داشته باشد.
آمریکا هم معتقد است که انفجار کابل، نشانه‌ای از این است که اگر کشور از هم بپاشد، شبه‌نظامیان افراطی می‌توانند پایگاهی برای رشد بیشتر در افغانستان پیدا کنند.
رایان کراکر، سفیر سابق آمریکا در افغانستان در این‌باره گفته است: «مسئله این نیست که طالبان هم‌اکنون کشور را کنترل می‌کند، ‌بلکه مسئله این است که نه طالبان و نه هیچ‌کس دیگری واقعا کشور را کنترل نمی‌کند. این یعنی زمینه برای اینکه چنین افراد و گروه‌هایی (مانند داعش) بتوانند به اینجا برگردند و ریشه بدوانند فراهم است.»  در میان کشورهای اروپایی، آلمان زودتر از همه ضرورت تعامل با طالبان را درک کرده و قرار است وزیر خارجه این کشور به‌زودی به منطقه سفر کند و با مقامات در تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، ترکیه و قطر مذاکره کند. سفیر سابق این کشور مارکوس پوتزل هم با نمایندگان طالبان در قطر در تماس است.