‌موتورهای محرک رشد بورس روشن شد

روند صعودی شاخص بورس در مبادلات دیروز هم ادامه یافت و شاخص کل به مرز سرنوشت‌ساز یک‌میلیون‌و540هزار واحد رسید. اطلاعات موجود نشان می‌دهد 3محرک بنیادی پر‌قدرت ازجمله رشد تورم، افزایش قیمت نفت و رشد قیمت دلار، شاخص‌های بورس را به تحرک واداشته و ظرف یک‌ماه گذشته شاخص بورس رشد 17درصدی را تجربه کرده است.
به گزارش همشهری، این روز‌ها سرمایه‌گذاران به‌طور میانگین بین 15 تا 20هزار میلیارد تومان سهام در روز دادوستد می‌کنند که نشان می‌دهد معاملات بورس دوباره رونق گرفته و سرمایه‌گذاران در حال بازگشت به بورس هستند. طبق آمار‌های موجود روزانه به‌طور میانگین سهامداران خرد بین 100 تا 300میلیارد تومان نقدینگی تازه را وارد بازار سهام می‌کنند. این روند رو به رشد که از تیر‌ماه شروع شده، هر‌روز به سرعتش اضافه می‌شود و امیدواری‌ها را به صعود‌های بیشتر شاخص و ورود بیشتر نقدینگی به بورس بیشتر کرده است.

مرز مقاومت شاخص
در مبادلات دیروز هم روند صعودی بازار سهام ادامه یافت و شاخص کل بورس تهران با 1.8درصد افزایش به یک‌میلیون‌و543هزار واحد رسید. از نظر تکنیکی این منطقه نوعی مرز مقاومت پر‌قدرت برای شاخص بورس تلقی می‌شود و به‌نظر می‌رسد چنانچه شاخص بورس تهران بتواند امروز از این محدوده فاصله بگیرد، می‌‌توان به رشد بورس تا سقف قبلی یعنی محدوده 2میلیون و 100هزار واحد بیشتر امیدوار شد. شاخص بورس تهران 20مرداد‌ماه سال قبل با عبور از محدوده 2میلیون و 100هزار واحد رکورد تازه‌ای ثبت کرده بود اما از آن زمان تاکنون شاخص بورس هرگز نتوانسته به این محدوده نزدیک شود. اما چه چیزی سرمایه‌‌گذاران را برای ورود دوباره به بورس ترغیب کرده و منجر به ورود نقدینگی و تحرک دوباره شاخص‌های بورس شده است؟

محرک‌های سه‌گانه
اطلاعات موجود نشان می‌دهد 3محرک بنیادین پر‌قدرت به موتور‌های محرک اصلی بورس تبدیل شده‌اند و بعد از یک سال بار دیگر نقدینگی را برای ورود دوباره به بازارسهام ترغیب کرده است.
نخستین محرک بنیادی برای رشد شاخص‌های بورس، تورم است. آنطور که مرکز آمار ایران به‌تازگی اعلام کرده، نرخ تورم سالانه در پایان مردادماه امسال به 45.2درصد و تورم نقطه به نقطه به 43.2درصد رسیده است. این بالاترین نرخ تورم در ایران پس از سال1374 است. هر روز ابعاد تازه‌تری از اثر این روند پرشتاب تورم در بازار کالا و خدمات نمایان می‌شود و چشم‌اندازها و انتظارات تورمی را افزایش داده و اغلب سرمایه‌گذاران را به این نتیجه رسانده که تورم به این زودی‌ها بنای نزول ندارد. مبنای این تحلیل به‌ویژه روز گذشته با صحبت‌های وزیر پیشنهادی صنعت در مجلس بیشتر از گذشته قوت گرفت. به‌گفته سیدرضا فاطمی امین، در سال۱۴۰۲ تورم به نصف سال۹۹ خواهد رسید و سپس به سمت تک‌رقمی‌شدن می‌رود. برداشت بازار این است که نرخ تورم دست‌کم تا 2سال آینده کاهنده نخواهد بود. از نظر بنیادی تورم، محرکی بنیادی و پرقدرت برای رشد شاخص بورس است.

رشد قیمت دلار
اطلاعات موجود همچنین نشان می‌دهد محرک بنیادی دوم که به رشد شاخص‌های بورس منجر شده، افزایش قیمت ارز و چشم‌انداز رشد قیمت ارز در آینده است. کارشناسان می‌گویند قیمت دلار تحت‌تأثیر عوامل مختلفی است اما این روز‌ها رشد تورم و ابهام در سرانجام مذاکرات هسته‌ای نقش زیادی در افزایش نرخ برابری ریال در برابر دلار دارند.
از نظر اقتصادی افزایش تورم به‌معنای کاهش قدرت خرید پول ملی است؛ یعنی هر‌چه تورم افزایش یابد، ارزش ریال در برابر سایر ارز‌ها کاهش پیدا می‌کند بنابر‌این، با وجود چشم‌انداز‌های تورمی موجود نمی‌توان انتظار داشت ارزش ریال در برابر سایر ارز‌ها تقویت شود اما این فقط یک طرف ماجراست. متغیر دیگری که این روز‌ها نقش پر‌رنگی در تعیین قیمت ارز دارد، سرانجام مذاکرات هسته‌ای و تحریم‌ها‌ست‌. شکست مذاکرات هسته‌ای احتمالا می‌تواند به تداوم تحریم‌ها و کاهش منابع ورودی ارز به کشور منجر شود. این موضوع می‌تواند روند رشد قیمت دلار را تسریع کند. طبق قاعده ظروف مرتبط، رشد قیمت دلار به رشد ارزش در سایر بازارهای دارایی منجر می‌شود، بورس نیز از این قاعده مستثنی نیست. شاخص‌های بورس با افزایش قیمت دلار رشد می‌کنند. انتظارات بازار نسبت به آینده قیمت دلار را می‌توان در آمار‌ها نیز مشاهده کرد. طبق آمار بانک مرکزی از ابتدای امسال تاکنون 9میلیاردو600میلیون دلار ارز در سامانه نیما دادوستد شده و به‌معنای آن است که از ابتدای امسال یک میلیارد دلار ارز به بازار آزاد تزریق شده اما تزریق این میزان ارز نتوانسته مانع رشد قیمت دلار شود؛ چنان‌که فقط ظرف 10روز گذشته قیمت هر دلار آمریکا بیش از 1000تومان افزایش یافته و وارد کانال 27هزار تومان شده است.

قیمت نفت
به‌طور سنتی یکی از متغیر‌های بنیادی که به رشد شاخص‌های بورس منجر می‌شود، افزایش قیمت نفت در سطح جهان است. در شرایط عادی افزایش قیمت نفت به افزایش درآمد‌های ارزی دولت هم منجر می‌شود. این موضوع دست دولت را برای افزایش مخارجش باز‌تر می‌کند. افزایش مخارج دولت می‌تواند به‌طور مستقیم در انعقاد قرارداد‌های تازه از سوی شرکت‌ها با دولت و همینطور بودجه شرکت‌‌های دولتی تأثیر مستقیم داشته باشد و به افزایش درآمد این شرکت‌ها و رشد شاخص‌های بورس منجر شود. ضمن اینکه افزایش قیمت نفت می‌تواند چشم‌انداز کسب درآمد در صنایع وابسته به آن نظیر پتروشیمی را هم بهبود بخشد.
آمار‌ها نشان می‌دهد تأیید کامل واکسن فایزر به افزایش قیمت نفت خام در دنیا منجر شده است؛ به‌طوری که در مبادلات روز گذشته قیمت نفت‌خام برنت به مرز 70دلار رسید و نفت سبک وست‌تگزاس هم با قیمت 66دلار و 69سنت دادوستد شد.
این رشد قیمت نفت بعد از آن اتفاق افتاد که سازمان برنامه‌ریزی دارویی ایالات متحده واکسن فایزر را برای  پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا به‌طور کامل تأیید کرد. این موضوع سرمایه‌گذاران را متقاعد کرد که تقاضای سوخت به‌دنبال افزایش واکسیناسیون کرونا در ایالات متحده بیشتر می‌شود.
تأیید اثر‌بخش‌بودن واکسیناسیون در برابر کرونا به‌معنای آن است که به‌زودی سطح تقاضا برای کالا و خدمات در جهان افزایش خواهد یافت و این موضوع به تولید بیشتر در کارخانه‌ها منجر خواهد شد.

آینده از منظر دیپلماسی و تجارت
هرچند محرک‌های بنیادی به اهرم پر‌قدرتی برای رشد شاخص‌‌های بورس تبدیل شده‌اند، اما برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد کاهش تورم و نزول قیمت ارز می‌تواند مانع تداوم رشد شاخص‌های بورس شود. آنطور که تحلیلگران می‌گویند، توافق دیپلماتیک بر سر مسائل هسته‌ای مانعی بر سر راه رشد بیشتر قیمت دلار به شمار می‌آید. البته باید درنظر داشت برنامه‌های تازه دولت برای افزایش صادرات، به‌ویژه صادرات سوخت به کشور‌های منطقه ازجمله افغانستان و لبنان خود به‌تنهایی می‌تواند ظرفیت ورود ارز به کشور را‌ فارغ از توافق هسته‌ای، افزایش دهد و به دولت برای کنترل بازار ارز یاری برساند و مانع رشد بیشتر قیمت ارز به‌عنوان یکی مهم‌ترین محرک‌های رشد بورس شود.

کارشناسان چه می‌گویند
حافظ عزیزی‌نقش، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه روند رو به رشد شاخص بورس 2روز قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آغاز شده و همچنان ادامه دارد، گفت: این رشد، دلایل متعددی داشت که مهم‌ترین این دلایل، کاهش امیدواری‌ها نسبت به افت قیمت ارز بود. تا قبل از آن گمانه‌زنی‌هایی از احیای برجام و کاهش نرخ ارز مطرح بود و بازارهای مالی ازجمله بازار سرمایه، بازار خودرو، بازار مسکن و بازار طلا، خود را با دلار ۲۰ تا ۲۵هزارتومانی تطبیق داده بودند. ولی با فرارسیدن ایام انتخابات و کاهش خوش‌بینی‌ها به توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت، نگرانی بازار سرمایه بابت افت شدید نرخ ارز بعد از توافق و احیای برجام برطرف شد.
او افزود: به‌هرحال بخش عمده شرکت‌های بازار سرمایه، به قیمت‌های جهانی و نرخ ارز وابسته هستند و انتظارات سرمایه‌گذاران در مورد نرخ دلار، اثر با‌اهمیتی بر تحلیل سهام شرکت‌ها دارد. ازاین‌رو، با کاهش نگرانی افت نرخ ارز، پول‌های پارک‌شده به بازار سرمایه بازگشت و حقوقی‌ها، در کف قیمتی شروع به خرید کردند و حقیقی‌ها را هم به بازار کشاندند و نقدینگی، جذب سهم‌های بزرگ و ارزنده بازار خصوصا در گروه‌های فلزی و معدنی و پتروشیمی شد.
او درباره چشم‌انداز پیش‌روی بازار سهام گفت: هنوز قیمت سهام شرکت‌های بزرگ خیلی رشد نکرده است که از حالا نگران رشد قیمت سهام این شرکت‌ها باشیم. مادامی‌که قیمت‌های جهانی افت چشمگیری نداشته باشد و نفت خام به کمتر از ۶۰دلار نرسیده باشد و تا وقتی دلار قیمت‌های کمتر از ۲۰هزار تومان را لمس نکند، نباید نگران رشد سهام شرکت‌های صادرات‌محور باشیم.
مهدی سوری، دیگر کارشناس بازار سرمایه هم با بیان اینکه امسال 2سناریوی مختلف در بازار سهام داریم که هر دو به رشد بورس منجر خواهد شد، گفت: سناریوی نخست این است که تیم دولت جدید در حوزه اقتصاد تصمیماتی بگیرد که موجب رونق تولید شود‌؛ در این صورت بازار سرمایه می‌تواند رشد خوبی داشته باشد. او افزود: سناریوی دوم این است که دولت جدید همان سیاست‌های گذشته را اجرا کند و تورم ادامه داشته باشد که در این صورت نیز بورس می‌تواند رشد تورمی داشته باشد؛ هرچند که سود حاصل از آن واقعی نیست، اما از تورم ذی‌نفع می‌شود.
او بابیان اینکه تنها موردی که می‌تواند مانع رشد بازار شود و بورس را با رکود مواجه کند، دخالت دولت در بازار سرمایه است، تأکید کرد: در مناظرات شاهد بودیم آقای رئیسی اعلام کرد‌ دولت آینده از بورس تأمین مالی نخواهد کرد و اگر این وعده محقق شود بازار می‌تواند شرایط خوبی داشته باشد، اما اگر دولت دوباره به‌دلیل کسری بودجه نرخ بهره اوراق را افزایش دهد و از بورس تأمین مالی کند، می‌تواند به بازار در کوتاه‌مدت لطمه وارد کند.
به‌گفته سوری، اگر دولت از بازار سرمایه تأمین مالی نکند و با سیاست‌های دستوری نظم بازار را بر هم نزند و ابزار‌های غیراستاندارد در بورس تعریف نکند، پس‌گرفتن قله سال گذشته کار سختی نیست.