غلامرضا شجاع، نماینده تشکل‌های صنعت چاپ و مصرف‌کنندگان کاغذ استان‌های کشور در گفتوگو با همشهری:
بهترین کار تک‌نرخی‌شدن ارز است
سعیده مرادی- خبر‌نگار
کاغذ به‌عنوان نیاز اصلی تولید کتاب، چند وقتی است که قیمتش رو به افزایش است. در کنار کاغذ، مقوا و زینک هم افزایش قیمت زیادی پیدا کرده و در برخی از مواقع کمیاب می‌شود. تمام این عوامل صنعت چاپ و انتشاراتی‌ها را دچار بحران کرده است؛ بحرانی که در اصل دامنگیر بخش فرهنگ و کتاب می‌شود و دیر یا زود تأثیرات مخرب خود را روی آنها می‌گذارد. در گفتوگو با غلامرضا شجاع، نماینده تشکل‌های صنعت چاپ و مصرف‌کنندگان کاغذ استان‌های کشور دلیل گرانی کاغذ و دیگر ملزومات چاپ و نشر و نتایج آن را بررسی کرده‌ایم.
از وضعیت چاپ و نشر به‌ویژه در ماه‌های اخیر بگویید؟ گرانی‌های اخیر کاغذ چه تأثیری بر صنعت چاپ گذاشته است؟
هم‌اکنون کاغذ تحریر در وضعیت عادی به‌سر می‌برد و قیمت آن نسبتا مناسب است و اگر کسی بخواهد کاغذ تحریر را وارد کند، 5درصد از کاغذی که در کشور تولید می‌شود، گران‌تر خواهد بود. مشکل اصلی درخصوص کاغذ روزنامه است که در یک وضعیت بی‌ثبات قرار دارد و شاهد گرانی بی‌رویه آن هستیم. رکود در بازار چاپ و صنایع وابسته در ماه‌های اخیر رشد زیادی داشته است که این موضوع بی‌ارتباط با اقتصاد کشور نیست و بسیاری از صنایع کوچک و متوسط در حالت بلاتکلیفی به‌سر می‌برند. این‌روزها مطبوعات حال و روز خوبی ندارند و کاغذشان در بازار آزاد بسیار گران است؛ البته این گرانی تاحدودی تحت‌تأثیر قیمت‌های جهانی است، اما اگر بخواهیم از دلایل اصلی آشفتگی در بازار کاغذ صحبت کنیم باید به عدم‌شفافیت آمار در گمرک و در دسترس نبودن سایت واردات که باعث ایجاد نوعی آشفتگی در بازار شده است، اشاره کنیم. این مسئله موجب شده است که واردکنندگان ندانند چه نوع کاغذ چاپ و تحریر، مقوا یا کاغذ گلاسه‌ای وارد کشور شده و نوعی تداخل کالایی ایجاد شده است؛ به‌طوری که گاهی بازار از یک نوع کاغذ یا مقوا اشباع است، اما نوع دیگر در بازار موجود نیست. علاوه بر آن، درباره واردات کاغذ تحریر و روزنامه، تاجران و واردکنندگان حرفه‌ای که همیشه واردکننده این دو کالا بوده‌اند به‌اصطلاح ترمز کرده‌اند و مدت‌هاست این دو نوع را به کشور وارد نمی‌کنند؛ زیرا نگاه تعزیراتی به کاغذ آنها را نگران کرده است. طی 4ماه گذشته بسیاری از واردکنندگان کاغذ، وارداتی نداشته‌اند. در این زمینه من 2نامه به وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و صمت نوشتم. همچنین با قائم‌مقام وزارت صمت دیداری داشتم و گفتم اگر قرار باشد کلاس‌های مدارس و دانشگاه به‌صورت فیزیکی برگزار شوند، ما به‌زودی با کمبود شدید کاغذ در بازار مواجه می‌شویم. وی در این زمینه به معاون بازرگانی وزارت صمت دستور بررسی داد، اما الان بیش از یک‌ماه می‌گذرد و این معاونت هیچ اقدام عملی برای بررسی و حل مشکل انجام نداده است؛ درحالی‌که کاغذ، یک مسئله اساسی و مهم است. همچنین مورد دیگری که با دکتر مفتح مطرح کردم، حمایت از بسته حمایتی تولید کاغذ داخلی بود که 2سال روی این بسته کار شد، ولی این روزها خاک می‌خورد و هیچ اقدام مفیدی با جابه‌جایی وزیر در این مورد انجام نشد. در این صورت علاوه بر اینکه قیمت کاغذ لجام‌گسیخته خواهد شد، ما با کمبود کاغذ و زینک در بازار روبه‌رو می‌شویم.
پس به‌نظر شما قیمت کاغذ ممکن است در ماه پایانی فصل تابستان و در آستانه بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها افزایش یابد؟
بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها در پایان شهریور نیاز بازار را به کاغذ افزایش می‌دهد. قرار است کاغذ روزنامه وارد شود که تا 6ماه نیاز مطبوعات را برطرف می‌کند، اما در قسمت تحریر بعید می‌دانم این مشکل حل شود؛ زیرا درصورت فعالیت دانشگاه‌ها و مدارس به کاغذهای تحریر برش‌خورده در اندازه‌های مختلف نیاز داریم.
آیا غیراز کاغذ، دیگر ملزومات چاپ نیز با افزایش قیمت روبه‌رو بوده‌اند؟
متأسفانه به غیر از کاغذ دیگر ملزومات چاپ مانند گلاسه‌ها، مقوا، زینک و... نیز با افزایش قیمت روبه‌رو بوده‌اند. لازم است که ارز دولتی به دیگر ملزومات چاپ، به‌ویژه زینک به‌عنوان یک کالای اساسی اختصاص یابد. درخصوص زینک من درخواست کرده‌ام که یک‌چهلم ارز دولتی کاغذ را به زینک اختصاص بدهند که این عدد مبلغ ناچیزی است، اما تاکنون توجهی به آن نشده؛ درحالی‌که زینک هم کالای مهم و اساسی در حوزه چاپ و نشر، به‌خصوص در حوزه کتاب و مطبوعات است. هر میزان کاغذ هم که به وفور در بازار وجود داشته باشد اما زینک نباشد، در بخش مطبوعات و نشر با مشکلات جدی روبه‌رو می‌شویم. متأسفانه تیراژ روزنامه‌ها در کشور به‌شدت کاهش یافته است. برخی مواقع قیمت تمام‌شده خدمات زینک و لیتوگرافی بیشتر از قیمت چاپ و کاغذ مطبوعات می‌شود. امیدوارم مسئولان در زمینه تخصیص ارز به زینک نیز توجه جدی داشته باشند تا به‌زودی در حوزه چاپ و نشر و مطبوعات دچار تورم و بالارفتن قیمت‌ها نباشیم.
به اعتقاد شما برای برون‌رفت از این وضعیت چه باید کرد و دولت باید چه اقداماتی را انجام دهد؟
یکی از مشکلاتی که ما در کشور با آن مواجه هستیم چند نرخی بودن قیمت ارز است. این چند نرخی بودن نه‌تنها قیمت کاغذ، بلکه بسیاری از عوامل را تحت‌تأثیر قرار داده است؛ بنابراین نیاز است تا با اقداماتی درست و اتخاذ تدابیر مناسب قیمت ارز در کشور تک‌نرخی شود. با تک‌نرخی شدن ارز بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد و این موضوع بهترین اتفاق برای کل صنایع و سیستم اقتصادی کشور خواهد بود. همچنین به اعتقاد من حمایت دولت از تولیدکنندگان داخلی یکی از راه‌های برون‌رفت از مشکلات فعلی خواهد بود. به جای اینکه کاغذ خارجی وارد شود و بودجه‌ای به این مهم اختصاص یابد، بهتر است که خمیرمایه کاغذ به کشور وارد شود و در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد تا هم نیاز کاغذ کشور تأمین شود و هم به نوعی تولیدکنندگان کاغذ مورد حمایت قرار گیرند.
در همینه زمینه :
گشتی در اقتصاد ایران
چند و چون