گزارش
جنجال تصویر‌سازی 2سفیر در ایوان سفارت روسیه
ظریف: مردم ایران نشان داده‌اند که سرنوشت آنها برآمده از تصمیمات سفارت‌های خارجی نیست
صفحه توییتری سفارت روسیه در تهران، روز بیستم مرداد تصویری منتشر کرد که حاشیه‌ها و واکنش‌های بسیاری به همراه داشت. تا آنجا که اخراج هر دو سفیر مطالبه منتقدان دو آتشه سفارت روسیه شد و ضرورت عذرخواهی هر دو سفیر حداقل خواسته آنها. خلاصه ماجرا این است که «سایمون شرکلیف» سفیر جدید انگلیس به سفارت روسیه رفته بود و با «لوان جاگاریان» سفیر روسیه که روزهای پایانی ماموریت خود را هم می‌گذراند، در همان محلی که روزولت، چرچیل و استالین 78سال پیش، سال۱۳۲۲ و در دوران محمدرضا پهلوی کنفرانس تهران را بدون اطلاع ایران برگزار کردند با همان طراحی صندلی و جانمایی‌ها عکس یادگاری گرفتند و صندلی وسط را که در سال22 متعلق به روزولت بود را هم خالی گذاشتند. البته این نخستین‌بار هم نبود که جاگاریان، سفیر روسیه چنین تصویری منتشر می‌کرد. وی 4 سال پیش یعنی سال2017 هم با سفیر انگلیس تصویری مشابه را منتشر کرده بود، اما چنین واکنشی ندیده بود و شاید همین امر هم موجب تکرار این رفتار شد.
آغاز واکنش‌ها
واکنش‌های غیررسمی به این اقدام سفیر روسیه از سطح کاربران در توییتر آغاز شد. نخستین واکنش رسمی اما از سوی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بود که با انتشار توییتی نوشت: «عکسی فوق‌العاده نامناسب مشاهده کردم. لازم است یادآور شوم که اوت۲۰۲۱، نه اوت۱۹۴۱ است و نه دسامبر۱۹۴۳. مردم ایران نشان داده‌اند -ازجمله درطول مذاکرات برجام- که سرنوشت آنها هرگز نمی‌تواند برآمده از تصمیمات سفارت‌های خارجی یا قدرت‌های خارجی باشد.»
پس از ظریف محمدباقر قالیباف رئیس مجلس هم به میدان آمد و در توییتی نوشت: هر دو سفیر باید فورا به‌طور رسمی بابت اقدام انجام‌شده عذرخواهی کنند، در غیر این‌صورت واکنش قاطع دیپلماتیک ضروری خواهد بود. در ادامه حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه پیشنهادی دولت سیزدهم هم در صفحه توییتر خود نوشت: اقدام غیردیپلماتیک دو سفیر خارجی در تهران، افکار عمومی را در جمهوری اسلامی ایران مکدر کرده و نشان‌دهنده بی‌توجهی به آداب دیپلماتیک و غرور ملی مردم غیور ایران است. اصلاح و جبران سریع این خطا، ضرورت دارد.
ورود نمایندگان به اقدام سفیر روسیه
غیر از رئیس مجلس حدود 20نماینده دیگر هم در توییت‌های جداگانه واکنش‌های متفاوتی داشتند. البته همگی خواهان اقدام قاطع وزارت خارجه در این عرصه شدند. چنانچه علی نیکزاد، نایب‌رئیس مجلس هم با اشاره به صندلی خالی آمریکا نوشت: «صندلی خالی آمریکا بین سفرای روسیه و انگلیس، گویای خیلی چیزهاست. ساده‌ترینش آنکه در دوران پس از انقلاب، هرکس پایش را از گلیمش برای ملت ایران درازتر کند صندلی‌اش خالی می‌شود. حالا این‌دو هم خود دانند. وزارت خارجه البته باید هرچه سریع‌تر به مسئولیت خود عمل کند.» حسن شجاعی، رئیس کمیسیون اصل نود هم خطاب به وزارت خارجه نوشت: «اگر وزارت امور خارجه پاسخ مناسبی به این متوهمین ندهد، به کمیسیون اصل نود احضارشان خواهیم کرد. استکبار سرنوشتی جز سرنگونی ندارد.»
تندترین واکنش را شاید معصومه پاشایی بهرام، نماینده مرند و جلفا داشت که خواهان تغییر سفیر روسیه شد که البته احتمالا به‌زودی رخ خواهد داد، چراکه سفیر روسیه روزهای پایانی ماموریت خود را می‌گذراند. وی نوشت: «سفرای محترم انگار نمی‌دانند در ایران۱۴۰۰ سفیرند نه ۱۳۲۲! ما در تمام حوزه‌ها معادلات دنیا را تغییر داده‌ایم! تاریخ از این صندلی‌های خالی زیاد به‌خود دیده که هرگز پُر نشده‌اند! از روسیه، شریک راهبردی جمهوری اسلامی جهت اعتمادسازی، عذرخواهی نمی‌خواهیم؛ فقط تغییر سفیر روسیه!»
اطلاعیه سفارت روسیه
با ادامه واکنش‌ها و اعتراض بسیاری از فعالان رسانه‌ای و سیاسی همه طیف‌ها و نیز نمایندگان مجلس و سیاستمداران، سفارت روسیه در تهران اطلاعیه‌ای منتشر کرد و نوشت: «با توجه به واکنش مبهم به عکس‌مان، مایلیم ذکر کنیم که این [عکس] هیچ محتوای ضد‌ایرانی‌ای ندارد. ما قصد نداشتیم احساسات ملت دوست و مهربان ایران را جریحه‌دار کنیم. تنها معنایی که این عکس در بر دارد، گرامیداشت تلاش‌های مشترک کشورهای متحد علیه نازیسم طی جنگ جهانی دوم است. ایران دوست و همسایه ماست و ما به تحکیم روابط‌مان براساس احترام دوجانبه ادامه می‌دهیم.» گرچه در هر حال روسیه هم‌پیمان ایران محسوب می‌شود اما این توضیح سفارت روسیه قانع‌کننده نبود و وزارت امور خارجه سفرای روسیه و انگلیس را احضار کرد.
در این میان نحوه اعلام خبر این احضار هم حاشیه‌ساز شد و استفاده از کلمه «دعوت» به‌جای احضار باز هم واکنش‌هایی در پی داشت.
احضار دو سفیر به وزارت خارجه
به هر روی سفیر فدراسیون روسیه در تهران برای ادای توضیحات درخصوص عکس منتشرشده، از سوی دستیار وزیر و مدیرکل اوراسیا به وزارت امورخارجه دعوت شد. سفیر روسیه در این ملاقات تصریح کرد که قصد وی از انتشار این عکس صرفا یادآوری اتحاد روسیه با بریتانیا علیه ارتش نازی در طول جنگ جهانی دوم بوده و به هیچ وجه هیچ انگیزه و منظور ضد‌ایرانی پشت انتشار این عکس وجود ندارد.»
سفیر روسیه ضمن تأکید بر روابط راهبردی ایران و روسیه و مراودات عمیق و دوستانه بین دو کشور تصریح کرد: «از اینکه انتشار این عکس باعث سوءتفاهم و رنجش خاطر مردم کشور دوست، ایران شده اظهار تأسف می‌کنم.»
مدیرکل اوراسیای وزارت امورخارجه نیز پس از شنیدن توضیحات سفیر، ضمن تأکید بر روابط دوستانه دو کشور ایران و روسیه به وی یادآوری کرد که انتشار این عکس ولو با قصدی که عنوان شد قابل پذیرش نبوده و توجه لازم به مقتضیات تاریخی، سیاسی و فرهنگی کشور میزبان ازجمله مواردی است که می‌بایست مورد توجه دقیق سفرا قرار گیرد. در این ملاقات همچنین تأکید شد ملت بزرگ ایران طی ۴۲سال گذشته به کرات ثابت کرده‌اند که استقلالی که با جانفشانی‌ها و مقاومت‌های تاریخی به‌دست آورده‌اند را با تمام دقت و جدیت محافظت کرده و به‌عنوان یک کشور مقتدر روابط خود با کشورهای دیگر را مبتنی بر عزت ملی تنظیم می‌کنند.
از دیگر سو، سفیر انگلیس پس از احضار در دیدار با دستیار وزیر و مدیرکل اروپای‌غربی وزارت امور خارجه، توضیحاتی مشابه سفیر روسیه داد و در پاسخ ضمن ابراز تأسف از سوءتفاهم به‌وجودآمده گفت: ضمن احترام به جمهوری اسلامی ایران و مردم بزرگ و تاریخ این کشور، تأکید می‌کنم هیچ‌گونه قصد و نیت سوئی در پشت این موضوع وجود نداشته و سفرا در صدد بوده‌اند تنها اتحاد روسیه و بریتانیا علیه آلمان نازی در زمان جنگ دوم جهانی را یادآوری کنند.
سفیر انگلیس در پایان ابراز امیدواری کرد بتواند در دوره ماموریتش در تهران، براساس جلب و ارتقای احترام و اعتماد متقابل، به توسعه روابط دو کشور کمک کند. این جنجال یک روز پس از آغاز کار سفیر جدید بریتانیا در تهران رقم خورد، او دو روز قبل از این اقدامش با انتشار ویدئویی در توییتر آغاز کار خود در تهران را به‌عنوان سفیر بریتانیا اعلام کرده و نوشته بود که روابط دو کشور بهبود پیدا می‌کند.
به‌نظر می‌رسد افکارعمومی با احضار سفرا و توضیحات آنها تا حدودی قانع شده است و شاید تصویر ایوان سفارت روسیه هم دیگر در هیچ عکسی به این شکل ثبت نشود.
