ما آزاد و جسوریم
شما کی هستید؟ در گپ‌و‌گفت با چند دهه‌هشتادی تلاش کرده‌ایم این نسل را از نگاه خودشان توصیف کنیم
نورا عباسی- روزنامه‌نگار
برای نوشتن از حال و هوای دهه‌هشتادی‌ها بیشتر از آنکه فرصت طرح مسئله به متولدین این دهه داده شود، معمولا چندقدم عقب‌تر ایستاده‌ایم و با تکیه بر تحلیل‌های جامعه‌شناسی، این نسل را رصد کرده‌ایم. اینکه یک دهه‌هشتادی چه نگاهی نسبت به‌خود و جامعه پیرامونش دارد؛ سؤالی است که شاید برای یافتن پاسخ آن بهتر است تریبون را به‌خود آنها بدهیم. با گشت و‌گذار در شهر سؤال‌های مشترکی از چند دهه‌هشتادی پرسیده‌ایم و برای یافتن یک توصیف درست از متولدین دهه‌هشتادی تلاش کرده‌ایم تا از میان پاسخ‌های کوتاه و خلاصه آنها به یک تصویر کلی دست پیدا کنیم؛ تصویری که در آن آزادی عمل و داشتن جسارت برای رسیدن به اهداف بیش از سایر موضوعات پررنگ است.
ما آزادانه‌تر فکر می‌کنیم
نازنین که متولد ۸۳ است با مادرش برای خرید به یکی از سوپرمارکت‌های شرق تهران آمده بود و وقتی از او پرسیدم که «هم‌نسل‌هایش چه ویژگی خاصی دارند؟» بدون لحظه‌ای تأمل پاسخ داد، انگار بارها و بارها به این موضوع فکر کرده بود؛«هر نسل ویژگی‌های خاص خودش را دارد و دهه‌هشتادی‌ها نیز از نظر فکر و عقیده با نسل‌های قبل فرق دارند. بهتر است بگویم که ما آزادانه‌تر از نسل‌های قبلی فکر می‌کنیم و شاید بتوانیم این را به‌عنوان یک تفاوت اساسی میان ما و نسل گذشته معرفی کنم». وقتی از او درباره مهم‌ترین برنامه‌های زندگی‌اش پرسیدم، به مادرش که چند قدمی از ما دورتر ایستاده بود نگاه کرد و با صدایی آرام‌‌تر گفت:«توجه به دوستان و خوشگذرانی با آنها مهم‌ترین ویژگی دهه‌هشتادی‌هاست تا جایی که به برنامه ثابت خیلی از دوستانم تبدیل شده است». نازنین مانند خیلی از هم‌نسل‌هایش علاقه‌ای به سیاست ندارد و در این‌باره توضیح داد:«به‌نظر من هر فردی اخلاق و سیاست‌های خاصی دارد اما من و دوستان اطرافم علاقه چندانی به سیاست نداریم اما مسائل فرهنگی و اجتماعی برای من خیلی مهم است. شاید بهتر باشد جمله‌ام را اینطور کامل کنم که با وجود بی‌علاقگی‌ام به مسائل سیاسی، تمام امیدم این است که ایران از نظر فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در شرایط بهتری قرار بگیرد. به‌خصوص دوست دارم از نظر فرهنگی به نقطه‌ای برسیم که ما دخترها بهتر در جامعه درک شویم».
ما باهوش‌تر از نسل‌های قبل هستیم
فاطمه در صف تاکسی ایستاده بود و دستش را جلوی چشمانش حائل کرده بود تا از شدت تابش آفتاب کم کند. هر چند چهره‌اش کوچک‌تر از سنش به‌نظرم رسید اما گفت که متولد ۸۱ است و تازه امتحانات دانشگاه را تمام کرده است. وقتی از او خواستم تا خودش و هم‌نسل‌هایش را توصیف کند، لبخندی زد و با تحکم خاصی گفت:«ما دهه‌هشتادی‌ها باهوش‌تر از دهه‌های دیگر هستیم». از او دلیل ادعایش را پرسیدم و او هم با اعتماد به نفس بیشتر پاسخ داد:«در حوزه‌های مختلف تعداد زیادی از دهه‌هشتادی‌ها را می‌بینیم که استعداد دارند؛ از حوزه‌های هنری گرفته تا تکنولوژی. در واقع اگر بخواهیم به دسته‌بندی بپردازیم به جرأت می‌گویم که ما دهه‌هشتادی‌ها از نظر استعداد و هوش بالاتر از بقیه قرار داریم. من امید دارم که ما دهه‌هشتادی‌ها جایگاه خوبی را در کشور به‌دست آوریم. هر چند پیداکردن شغل مناسب در آینده یک مسئله خیلی مهم بین ما دهه‌هشتادی‌هاست اما من شک ندارم که ما با تکیه بر هوش و استعدادمان بخش‌های مهم مدیریتی را به‌عهده خواهیم گرفت». نگاه بسیاری به دهه‌هشتادی‌ها این است که این نسل، خود را از مسائل روز جامعه اعم از سیاسی و اجتماعی دور نگه‌می‌دارند. این نگاه برای فاطمه تکراری است و گفت که بسیاری این نگاه را به هم‌نسل‌های او دارند اما این نگاه را به‌عنوان یک نگاه منفی تفسیر نمی‌کند؛ چرا که از نظر او تا جایی که مسائل سیاسی و اجتماعی به زندگی او ضربه‌ای نزنند، اهمیتی ندارند؛«اصلا اتفاقات این حوزه‌ها برایم مهم نیست و من در دنیای خودم به برنامه‌هایم می‌پردازم ولی اتفاقاتی مانند تغییر قیمت دلار جزو مسائلی هستند که برایم اهمیت دارند چون با تغییر قیمت دلار من نمی‌توانم به سراغ کارهای مورد علاقه‌ام بروم و به‌راحتی وسایلی را که می‌خواهم، خریداری کنم.» پیداکردن کار، مهم‌ترین دغدغه این روزهای فاطمه است و با وجود آنکه زمان زیادی تا پایان تحصیل دانشگاهی‌اش باقی‌مانده، مدام به این فکر می‌کند که چطور شغل مناسب پیدا کند؛« با وجود آنکه به توانایی‌های خودم شک ندارم اما پیداکردن کار مناسب در شرایط فعلی کشور کمی سخت شده است و می‌بینم که خیلی از دهه‌هشتادی‌ها مثل من نگران شرایط شغلی‌شان هستند، به همین دلیل است که به مهاجرت خیلی فکر می‌کنم.»
ما جسورتر هستیم
حنانه دختری مذهبی و ساکن خیابان ایران است و سال گذشته در میان دلهره‌های کرونا کنکور داد و توانست رتبه مناسبی برای ورود به دانشگاه سراسری کسب کند. برخلاف دختران خانواده‌های مذهبی و سنتی، حنانه در انتخاب رشته دست به ساختارشکنی زد و رشته هوا و فضا را به‌عنوان مسیر آینده خود انتخاب کرد.
وقتی از او در رابطه با ویژگی‌های هم سن و سال‌هایش پرسیدم، او جسور بودن را به‌عنوان نقطه مشترک دهه‌هشتادی‌ها معرفی کرد و گفت که این ویژگی در تمام لحظات زندگی‌اش نمایان است؛ «زمانی که می‌خواستم رشته هوا و فضا را انتخاب کنم، بسیاری به من گفتند که این رشته مناسب یک دختر نیست اما خانواده‌ام به من آموخته‌اند که باید جسور باشم و برای رسیدن به آرزوهایم تلاش کنم. بنابراین من با اطمینان قلبی نسبت به توانایی‌های خودم، این رشته را انتخاب کردم. این ویژگی تنها مربوط به این موضوع نیست و من تلاش کرده‌‌ام تا در تمام تصمیم‌گیری‌هایم هراس نداشته باشم و با جسارت تصمیم بگیرم.» وقتی صحبت از دوستان و دختران همکلاسی حنانه در یک مدرسه مذهبی می‌شود، او بر این نکته تأکید می‌کند که بسیاری از همکلاسی‌های او نسبت به نسل قبل، راحت‌تر برای زندگی خود و مسائل مورد علاقه‌شان تصمیم می‌گیرند و مراقب هستند که در کنار توجه به چارچوب‌های خانواده در مسیر دستیابی به آرزوهایشان حرکت کنند؛«شاید دختران مذهبی قبل از ما بیشتر خود را محدود به باید و نبایدهای خانواده می‌کردند اما ما یاد گرفته‌ایم که در کنار پایبندی به چارچوب‌های مذهبی و خانوادگی، آرزوهایمان را دنبال کنیم.»
حنانه علاقه‌ای به مهاجرت ندارد و معتقد است با وجود آنکه تب مهاجرت در میان بسیاری از هم‌نسل‌هایش داغ شده است، افراد بسیاری مانند او هستند که ماندن در ایران و تلاش برای بهبود اوضاع را به رفتن ترجیح می‌دهند؛«من هیچ وقت از ایران نخواهم رفت، چون خانواده‌ام و این کشور را دوست دارم و به‌نظرم با وجود برخی مشکلات می‌توان زمینه را برای بهبود شرایط مهیا کرد.»
آزادی، مهم‌ترین دغدغه ماست
امیر متولد ۸۲ نزدیک یکی از میدان‌های مرکز شهر ایستاده بود و وقتی از او خواستم که به چند سؤال کوتاه پاسخ دهد و دهه‌هشتادی را از دریچه نگاه خودش توصیف کند، برای چند ثانیه مکث و دستش را زیر چانه‌اش ستون کرد و بعد یک‌نفس حرف زد و گفت:«نسل ما نژاد‌پرست نیست و افراد را از روی ظاهر قضاوت نمی‌کند. ما هدف‌هایی را برای خودمان مشخص می‌کنیم و برای رسیدن به خواسته خودمان سنگ تمام می‌گذاریم. به‌نظر من آینده برای نسل بعدی بهتر است. همه ما دهه‌هشتادی‌ها دوست داریم که یک زندگی خوب در کشور خودمان بسازیم، هر چند رسیدن به این خواسته مقداری سخت شده است. آزادی و مستقل‌شدن بخش اعظم دغدغه‌های من به‌عنوان یک دهه‌هشتادی را تشکیل می‌دهد و برای من مهم است که برای رسیدن به خواسته‌هایم با موانع دست و پا‌گیر مواجه نشوم...».
در همینه زمینه :