اشتغال با چند کلیک

سمیرا رحیمی ـ روزنامه‌نگار

یافتن کار مانند دیگر بخش‌های زندگی انسان، وابسته به اینترنت شده است. دیگر دوران خرید روزنامه‌های آگهی‌دار، نشستن کنار تلفن و خط کشیدن دور آگهی‌ها به سر آمده است. امروز با چند کلیک، پر کردن چند فرم آنلاین و ثبت درخواست کار می‌توان دست‌کم به صدها شرکت اعلام کرد که فردی با چنین شرایط و قابلیت‌هایی به‌دنبال شغلی با چنین ویژگی‌ها، ساعت کاری و حقوقی است. حال شاید در کشور‌ی مانند ایران که با بحران‌های مختلف اقتصادی دست به گریبان است و بازارهایش تحت‌تأثیر انواع و اقسام موانع- که پاندمی کرونا هم چندی است به لیست آنها افزوده شده است- قرار دارد نتوان به همین راحتی که گفته شد شغل مناسب پیدا کرد. اما دست‌کم فرایند ثبت درخواست برای یافتن کار دیگر به دشواری گذشته نیست. ظهور شکل‌های متنوع وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های کاریابی در جهان روند کاریابی، آشنایی با مشاغل جدید، آگاه‌سازی در مورد وضعیت بازارهای کاری و مشاغل مورد نیاز در شهرها و کشورهای مختلف را تسهیل کرده‌اند. شرکت‌ها و کارفرماهای جویای نیروی کار هم به این شیوه راحت‌تر از پیش می‌توانند نیروهای کارآمد و متبحر را شناسایی و استخدام کنند.
آمار بالای وب‌سایت‌های کاریابی مختلف در جهان میزان تأثیرگذاری قابل توجه این پایگاه‌های آنلاین در اشتغال و استخدام را نشان می‌دهد. برای مثال وب‌سایت کاریابی «ایندید» (Indeed) که در واقع نوعی موتور جست‌وجوی کار به شمار می‌رود، ماهانه بیش از 200میلیون بازدید‌کننده دارد، بیش از 100میلیون رزومه کاری در آن ثبت شده است، ‌در هر ثانیه 9.8 شغل جدید به آرشیو مشاغل مورد نیاز سایت افزوده می‌شود، 16میلیون درخواست کار و 10میلیون بازبینی رزومه توسط شرکت‌ها در این سایت اتفاق می‌افتد و در نتیجه تمامی این اقدامات، 65درصد تمامی استخدام‌های ایالات متحده آمریکا به واسطه این وب سایت انجام می‌شود. ایندید در سال2016 مسئول انجام نزدیک به سه‌چهارم تمامی مصاحبه‌های شغلی بود که در آمریکا انجام شد. «لینکداین» دیگر سکوی کاریابی تأثیرگذاری است که وجهه‌ای جهانی‌تر دارد. نرخ اشتغال از طریق این سکو 19.8درصد است. ایرانی‌های زیادی هم در این سکو عضویت دارند و از آن برای ایجاد روابط کاری استفاده می‌کنند. در سال2017 لینکداین سی‌و‌دومین وب‌سایت محبوب در ایران بود. در ایران هم وب‌سایت‌های کاریابی متعددی فعالیت دارند، نظیر «ایران تلنت» و «جاب وی‍ژن» که شاید به اندازه ایندید یا لینکداین تأثیرگذاری نداشته باشند، با این‌همه در سال‌های اخیر بسیار محبوبیت پیدا کرده‌اند و تعداد کاربران آنها، چه در حوزه کاریابی و چه در حوزه استخدام رو به افزایش گذاشته است.

گشت و‌گذاری آماری در یکی از سایت‌های کاریابی ایرانی
یکی از شرکت‌های کاریابی ایرانی که از سال1383 در حوزه استخدام و کاریابی فعالیت خود را آغاز کرده است با بیش از 5 هزار شرکت داخلی و خارجی همکاری دارد. همچنین بیش از یک میلیون نفر از افراد متخصص و مدیر در این سایت عضویت دارند. افراد جویای کار، ‌متخصص و مسلط به زبان انگلیسی برای قرارگیری در مسیر یافتن کار باید رزومه‌ای از خود به‌صورت رایگان در این سایت ایجاد کنند و پس از آن افراد جویای کار به‌صورت خودکار آگهی‌های استخدام شرکت‌های مختلف را متناسب با نوع تخصص خود و نیاز شرکت‌ها دریافت می‌کنند. همچنین کارفرماها این امکان را دارند تا نیروهای مورد نظر خود را به‌صورت مستقیم در بانک رزومه این شرکت کاریابی جست‌وجو کنند.
جست‌وجو در میان آمار و ارقامی که می‌توان و با گشت و‌گذاری معمولی رویوب سایت این شرکت کاریابی نشان می‌دهد شرکت‌های مختلف از 24 استان ایران در این سایت برای یافتن نیروی مناسب آگهی استخدام می‌دهند و بالاترین نرخ درخواست نیروی کار به استان تهران اختصاص دارد. تهران با 2635درخواست استخدام بالاترین آمار را دارد و پس از آن استان البرز با 150درخواست، استان قزوین با 37درخواست، خراسان‌رضوی با 32درخواست، خوزستان با 30درخواست، اصفهان با 29درخواست، فارس با 21درخواست و مازندران با 20درخواست در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند.
بیشترین میزان تقاضا برای استخدام در این وب‌سایت برای استخدام کارشناس متخصص و باتجربه در حوزه‌های مختلف است. جدیدترین مشاغلی که برای این دسته از نیروهای کار موجود شده می‌توان به مواردی مانند مهندسی امنیت شبکه، تحلیل‌گر ارشد داده، مشاور تحصیلی بین‌المللی، مدیر حسابداری، متخصص سرور، متخصص فروش و متخصص انبار اشاره کرد. از کارشناسان ارشد برای مشاغلی مانند مهندسی مکانیک، متخصص برنامه‌ریزی فروش، متخصص کنترل پروژه و برنامه‌ریزی بوده است.
بالاترین میزان درخواست استخدام در میان 44دسته‌بندی شغلی موجود در این وب‌سایت به بخش فروش و خدمات پس از فروش تعلق دارد که 675درخواست استخدام برای آن به ثبت رسیده است. پس از این گروه شغلی مشاغل دسته آی‌تی، نرم‌افزار و توسعه وب با 512مورد درخواست استخدام در رتبه بعدی درخواست استخدام قرار گرفته است. بازاریابی، تبلیغات، پژوهش بازار و برندینگ با 480مورد درخواست استخدام، حسابداری و بیمه با 334مورد درخواست استخدام، مدیریت منابع انسانی و استخدام با 193مورد، بخش تولید با 188مورد، بهداشت و داروسازی با 181مورد درخواست، خرید و تدارکات 159مورد و تحقیق و توسعه با 158مورد درخواست استخدام از بیشترین ظرفیت اشتغال در این سایت کاریابی برخوردارند. در مجموع در لحظه نگارش این گزارش بیش از 4280درخواست استخدام روی این وب‌سایت قرار گرفته‌اند و بیش از 5200شرکت فعال در حوزه‌های مختلف در این سایت کاریابی عضویت دارند. اصلی‌ترین شرکت‌های متقاضی استخدام شرکت‌های فعال در حوزه آی‌تی، ‌نرم‌افزاری و خدمات اینترنتی هستند. 924مورد شرکت فعال در این حوزه در این سایت کاریابی عضویت دارند. همچنین 722شرکت فعال در بخش تولید، 607شرکت فعال در حوزه کالاهای تند مصرف، 410شرکت فعال در حوزه دارو، 393شرکت در حوزه تله‌کام، 370شرکت فعال در حوزه نفت و گاز و 241شرکت فعال در حوزه سرمایه‌گذاری و امور مالی عضو ایران تلنت هستند و برای جذب نیرو از آن استفاده می‌کنند.

آمار و ارقام محبوب‌ترین دسته‌بندی‌های شغلی 
آخرین آگهی‌های ثبت شده در گروه شغلی فروش و خدمات پس از فروش برای مدیر پروژه، متخصص فروش، مدیر فروش، پشتیبانی فروش و کارشناس خدمات پس از فروش هستند. مشاغل این حوزه به‌ویژه در بخش مدیریتی بیشترین میزان افزایش حقوق از سال98 به 99 را تجربه کرده‌اند. میانگین حقوق فعالان حوزه فروش و خدمات پس از فروش در شهر تهران براساس میزان تبحر و تجربه از حداقل 2.7میلیون تومان برای نیروی کار کارشناس آغاز شده و به 29میلیون تومان برای نیروهای بخش مدیریتی می‌رسد. حداکثر دریافتی نیروهای کارشناس 10.4میلیون تومان، حداکثر دریافتی نیروهای کارشناس ارشد فروش 14.4میلیون تومان و حداکثر دریافتی مدیران فروش 20میلیون تومان است (برگرفته از گزارش میزان افزایش حقوق سال 1400شرکت کاریابی جاب ویژن).
گروه شغلی آی‌تی، نرم‌افزار و توسعه وب دومین گروه پرمخاطب برای یافتن شغل در این شرکت استخدامی به شمار می‌رود. براساس گزارش بازار کار شرکت‌های خدمات دیجیتال سال 98این شرکت کاریابی که مبتنی بر آمار جمع‌آوری شده از 36هزار و 168فرد شاغل در حوزه خدمات دیجیتال عضو این وب‌ایت تدوین شده است، مشاغل مرتبط با شبکه پس از مشاغل مرتبط با برنامه‌نویسی و توسعه وب، ‌از بالاترین میزان اشتغال و بالاترین فرصت‌های شغلی در میان شرکت‌های خدمات دیجیتال برخوردار هستند. براساس همین گزارش، 46درصد از استخدام‌هایی که در این گروه از مشاغل انجام می‌شوند، به شرکت‌هایی با تعداد کارکنان 100تا 499نفر تعلق دارد. بیشترین شاغلان این حوزه با سهمی 72درصدی را مردان تشکیل می‌دهند و 48درصد از شاغلان در این حوزه از نظر مهارت شغلی در سطح کارشناس هستند. همچنین میانگین حقوق ثبت شده از سوی افراد استخدام شده و شرکت‌ها در حوزه خدمات دیجیتال، توسعه و نرم‌افزار در پایان سال98 برای مدیران ارشد حدود 9.8میلیون تومان، برای مدیران میانی حدود 5.9میلیون تومان و برای کارشناسان 3.9میلیون تومان بوده است. بالاترین حقوق در میان گروه‌های شغلی 12.6میلیون تومان برای مدیران عامل و پایین‌ترین حقوق 3.5میلیون تومان برای فعالان حوزه تبلیغات و بازاریابی ثبت شده است. همچنین افراد دارای سابقه کار بیش از 10سال، سطح زبان پیشرفته و دارای فوق‌لیسانس و بالاتر بیشتر از دیگران حقوق دریافت می‌کنند. از نظر شکاف جنسیتی اشتغال در شرکت‌های فعال در حوزه خدمات دیجیتال، توسعه وب و نرم‌افزار، آمارهای این شرکت کاریابی نشان می‌دهد زنان در هر سه دسته‌بندی شغلی مشارکت پایین‌تری نسبت به مردان دارند. اما زنان در سطح کارشناس بالاترین میزان مشارکت، ‌یعنی 34درصد مشارکت را در میان زنان شاغل برای خود ثبت کرده‌اند. بالاترین میزان مشارکت مردان هم با 87درصد در سطح مدیران ارشد رقم خورده است.

معیارهای انتخاب محل کار و شکاف حقوقی
در گزارش برترین برند‌های این شرکت کاریابی نخستین معیار انتخاب محل کار برای افراد میزان حقوق دریافتی اعلام شده است. پس از آن معیارهایی مانند داشتن امنیت شغلی و وجود فرصت برای ارتقای شغلی، انعطاف‌پذیری ساعات کاری، داشتن مزایا و فرصت یادگیری در درجه بعدی اهمیت و در نهایت عواملی مانند وجود تعادل بین کار و زندگی، وجود رابطه خوب با همکاران، کار با مدیران شناخته شده، تقدیر و تشکر از عملکرد خوب کارمندان و دیگر عوامل در رتبه‌های بعدی اهمیت قرار گرفته‌اند. همچنین براساس گزارش جامع بازار کار ایران سال98 این شرکت کاریابی، زنان حقوقی کمتر از مردان دریافت می‌کنند که این اختلاف دریافتی در سطوح غیرمدیریتی 10درصد، در مدیران میانی 13درصد و در سطوح مدیران ارشد 15درصد است.