جهان‌نما
روح تازه در جان مذاکرات دوحه
محمدامین خرمی- روزنامه‌نگار
مذاکرات بی‌رمق صلح افغانستان در قطر، بار دیگر با حضور یک هیأت عالی‌رتبه از کابل و مذاکره‌کنندگان ارشد گروه طالبان، جان تازه گرفته است. هیأت ده‌نفره جمهوری اسلامی افغانستان که روز جمعه وارد پایتخت قطر شده بود، دیروز با نمایندگان طالبان بر سر میز مذاکره نشست تا شاید بتوانند راهی برای برقراری آتش‌بس و برون‌رفت از بحران امنیتی اخیر در افغانستان پیدا کند. این نخستین بار است که دو طرف بدون دخالت طرف سوم رودرروی هم می‌نشینند. پیش از این، در هر دور از مذاکرات، نمایندگان آمریکا یک پای مذکرات بوده‌اند.
عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی که سرپرستی هیأت کابل را برعهده دارد، در نشست دیروز با اشاره به دستاوردهای افغانستان طی دودهه اخیر گفت: «می‌دانیم که برداشت‌‌های دوطرف از دستاوردهایی مثل حق رأی، حقوق و آزادی‌های زنان، حقوق اقلیت‌ها و آزادی بیان، متفاوت است اما باید تفاوت نظرات ما در معرض اراده و قضاوت جمعی مردم قرار گیرد. ما باید از تحمیل برداشت خود به‌گونه غیرصلح‌آمیز خودداری کنیم.» به گزارش تلویزیون طلوع افغانستان، عبدالله همچنین تأکید کرد که هیأت مذاکره‌کننده دولت افغانستان، صلاحیت و اختیار لازم برای هرگونه تصمیم‌گیری در جریان مذاکرات را دارد.
در سمت مقابل، ملاغنی برادر، معاون سیاسی طالبان که سرپرستی هیأت مذاکره‌کننده این گروه را برعهده دارد گفت: «ما باید نظامی در پرتو ارزش‌های دینی و اعتقادات اسلامی تشکیل بدهیم. افکار بیگانه نه درد ما را در گذشته درمان کرده و نه در آینده آن را دوا خواهد کرد. ما پیشرفت می‌خواهیم، زندگی خوب و راحت می‌خواهیم، اما نه به قیمت از بین رفتن ارزش‌های اسلامی، استقلال و آزادی.» ملا برادر که ا زبنیانگذاران طالبان به شمار می‌رود، با اشاره به عدم‌پیشرفت مذاکرات صلح افغانستان طی ماه‌های اخیر، ابراز امیدواری کرد این دور از مذاکرات نتیجه‌بخش باشد. او همچنین تأکید کرد که افغانستان به «یک نظام اسلامی مستقل» نیاز دارد. ملا برادر درباره الزامات رسیدن به نتیجه در مذاکرات هم گفت: «برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر باید از جزئیات عبور کرد.»
اشاره معاون سیاسی طالبان به مذاکرات طولانی و فرسایشی است که از سال گذشته در دوحه آغاز شده است. این جدی‌ترین مذاکرات بین‌الافغانی طی سال‌های اخیر بوده اما همچون گذشته، هیچ نتیجه‌ای برای پایان دادن به درگیری‌ها و برقراری آتش‌بس نداشته است. اواخر تابستان سال گذشته، این مذاکرات با تبلیغات گسترده و با حضور وزیرخارجه دولت دونالد ترامپ آغاز شد اما با گذشت 10ماه، هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است. دو طرف حتی بر سر دستور کار و شیوه انجام مذاکرات هم نتوانستند با هم کنار بیایند.
این‌بار اما به‌نظر می‌رسید در سایه اختلافات میان سیاسیون در کابل، مذاکرات به سرانجام نرسد. یک روز مانده به حرکت هیأت کابل به دوحه، رسانه‌های افغانستان گزارش دادند که سفر این هیأت به‌دلیل مخالفت اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، با حق این هیأت برای تصمیم‌گیری در مورد صلح و آتش‌بس به تعویق افتاده است. روز جمعه اما عبدالله و غنی به توافق رسیدند و سفر انجام شد. این دو در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری رقیب یکدیگر بودند؛ انتخاباتی که به شکست عبدالله و اعتراض او به نتیجه منجر شد اما در نهایت با تقسیم قدرت میان دو طرف، فیصله پیدا کرد.
طبق گفته سیدسعادت منصور نادری، وزیر دولت در امور صلح، نشست دوحه امروز نیز ادامه خواهد داشت و درصورت سازنده بودن گفت‌وگو‌ها، مدت‌زمان مذاکرات تمدید خواهد شد. نادری خود نیز جزو هیأت مذاکره‌کننده از سوی دولت افغانستان است. محمدکریم خلیلی و عطا محمد نور که پیش از این معاون رئیس‌جمهور افغانستان بوده‌اند نیز عبدالله را همراهی می‌کنند.
پاکستان؛ همچنان متهم شماره یک
همزمان با ورود هیأت مذاکره‌کننده کابل به دوحه، رئیس‌جمهور افغانستان که برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی آسیای مرکزی و جنوبی به ازبکستان سفر کرده، با عمران خان، نخست‌وزیر پاکستان دیدار کرد. اشرف غنی پیش از این دیدار طی سخنانی در تاشکند، بار دیگر پاکستان را مسئول بحران امنیتی کشورش معرفی کرد. او گفت: «برآوردهای اطلاعاتی نشان می‌دهد که در یک‌ماه گذشته بیشتر از 10هزار جنگجو از پاکستان و دیگر مناطق به افغانستان آمده‌اند.» رئیس‌جمهور افغانستان گفت که نخست‌وزیر پاکستان و ژ‌نرال‌های ارتش این کشور پیش از این به او قول داده بودند که از نفوذ خود استفاده کنند و طالبان را متقاعد کنند به راه‌حل سیاسی تن دهد. غنی اضافه کرد: «حالا آنها آشکارا ویرانی‌های ناشی از حملات طالبان در افغانستان را جشن می‌گیرند.»
نخست‌وزیر پاکستان به سخنان اشرف غنی واکنش نشان داد و گفت که اسلام‌آباد تمام تلاش خود را کرده تا طالبان را بر سر میز مذاکره بیاورد و یک راه‌حل سیاسی در افغانستان ممکن شود. عمران خان گفت: «سرزنش کردن پاکستان برای آنچه در افغانستان می‌گذرد، بسیار غیرمنصفانه است.»
درگیری‌ها در افغانستان با شدت گرفتن حملات طالبان طی 2ماه گذشته افزایش یافته است. طالبان به بیش از 220شهرستان در نقاط مختلف مسلط شده است. این یعنی بیش از نیمی از خاک افغانستان اکنون در اختیار طالبان است. در نیمه دیگر هم دولت دست پایین را دارد و تسلطش بر خاک افغانستان به کمتر از 80شهرستان محدود شده است.
