موج‌‌سواری کرونا در بوستان‌های شهر

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

۲ هزار و ۲۸۹ بوستان شهری و جنگلی در مناطق ۲۲گانه پایتخت وجود دارد؛ بوستان‌هایی که در 2سال گذشته با هر موج شیوع کرونا، برای مدتی تعطیل و دوباره باز شدند. ستاد ملی مبارزه با شیوع ویروس کرونا معتقد است که یکی از عوامل جلوگیری، همین ایجاد محدودیت‌هاست؛ اتفاقی که در 2هفته گذشته نیز شاهد آن بودیم. اما از سویی فرار از گرما، بی‌برقی، کسالت تابستان و... چگونه مدیریت شده است. در روزهایی از سال ما نه‌تنها از سفر برحذر که همچنان از کوچک‌ترین نقاط سبز شهری رانده می‌شویم. در این دو سال چه روزهایی را و چگونه بی‌فضای سبز گذراندیم؟

فاصله اجتماعی را حفظ کنیم 
تعطیلی بوستان‌ها، دلیل مشخصی دارد؛ فاصله اجتماعی را حفظ کنیم. با اینکه استفاده از ماسک همچنان مهم‌ترین راه‌حل برای پیشگیری از بیماری در دوره شیوع محسوب می‌شود و شهروندان حتی در پارک‌ها و بوستان‌ها باید از ماسک استفاده ‌کنند اما باز هم اطمینانی وجود ندارد که در این تجمعات کسی مبتلا نشود. پارک‌ها 2سالی است که تنها مامن و پناه مردم و ورزشکاران است. از این‌رو بوستان‌هایی که در روز‌های اول شیوع کرونا بسته می‌شدند، حالا کمتر درهایشان بسته می‌ماند. وقتی رسانه‌ها موج چهارم کرونا را اعلام کردند، یک روز پارک‌های پایتخت بسته و از روز دوم باز شدند. این درحالی است که اعلام شده بود از ۲۶ فروردین‌ماه تمام پارک‌ها بسته باشند.
اما در سال جدید که در‌ ماه چهارم آن به سر می‌بریم، همچنان از موج‌های کرونا پایین نیامده‌ایم، به‌گونه‌ای که از ابتدای امسال چندبار بوستان‌ها و پارک‌های شهر تعطیل شدند. فروردین‌ماه بود که شهرداری تهران با نصب بنر و پلاکارد به‌ویژه در بوستان‌های بزرگ و پرتردد از ورود شهروندان به بوستان‌ها ممانعت کرد. بنابراین ورود به بیش از 2هزار بوستان و فضای سبز پایتخت در روز ۱۳ فروردین ممنوع شد. حالا نیز پس از گذشت 4ماه، دوباره از 16تیر پارک‌های شهری، کوهستانی و جنگلی پایتخت به‌مدت ۲ هفته تعطیل شدند. هرچند این تعطیلی شامل بوستان‌های محلی نمی‌شود اما مردم را دچار سردرگمی کرده است.
پاکبانان نیز با توجه به ماهیت شغلی و مواجهه با زباله‌ها و پسماندهای عفونی و پیشگیری از ابتلای آنها به بیماری کووید- ۱۹، در اولویت واکسیناسیون کرونا قرار گرفتند. با اینکه در ابتدای سال‌جاری واکسیناسیون پرسنل فضای سبز انجام شده است اما استفاده از پارک‌ها همچنان نگرانی مسئولان به‌حساب می‌آید زیرا محل تجمع مردمی است که از پیشگیری‌ها خسته شده و رعایت پروتکل‌ها را به حداقل رسانده‌اند.

۶۰ درصد کاهش استفاده از بوستان‌های شهری 
گفته می‌شود «شهر به‌مثابه موجود زنده» رشد می‌کند، بهتر می‌شود، گسترش پیدا می‌کند و حتی به مرحله پیری می‌رسد. از این‌رو همه‌گیری ویروس کرونا نیز در عملکرد شهر تأثیرگذار است. همین است که کرونا، چهره شهرها را دگرگون کرده. تغییر شکل بوستان‌ها و فضاهای عمومی  در این روزها از مسائلی است که در حوزه موضوعات شهری بررسی می‌شود.
بسیاری از افراد ویژگی شهر مطلوب را اجتماعی‌پذیری آن می‌دانند و بعضی سرزندگی. با شیوع ویروس کرونا بارها تأکید شده که از حضور در این فضاها پرهیز کنید و در خانه بمانید؛ مسئله‌ای که باعث دیگرهراسی و انزوای اجتماعی نیز شده است. در ایران به‌دلیل ریسک‌پذیری مردم، تعطیل‌نشدن فضاهای عمومی کارکرد ندارد. 
در نشست‌هایی که درباره تأثیر پاندمی کرونا در استفاده از فضاهای سبز برگزار شد، با استفاده از پیمایش آنلاین از تعدادی شهروند تهرانی پرسیده شد که میزان استفاده‌شان از فضاهای سبز و پارک‌های جنگلی چقدر بوده است. اسرین محمود‌پور که خود این پیمایش را برگزار کرده، معتقد است  که در تهران کارکرد اجتماعی‌ای که بوستان‌ها داشتند در ایام کرونا از بین رفته. او می‌گوید: «شهروندان تمایل بیشتری به تجهیز و استفاده از مسیرهای پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری در بوستان‌ها نشان داده‌اند. در دوران کرونا میزان استفاده از بوستان‌های شهری تا حدود ۳۰درصد کاهش داشته و بوستان‌های شهری تاحدود ۶۰درصد نتوانستند پذیرای مردم باشند. از سوی دیگر بوستان‌های محلی در دوران پاندمی کارکرد بیشتری از بوستان‌های بزرگ داشتند. یک دلیل آن می‌تواند سهولت دسترسی به این بوستان‌ها باشد». به‌عبارتی شهروندان دلیل اصلی مراجعه‌شان به بوستان‌ها را قرارگرفتن در بستر طبیعت و فعالیت‌های ورزشی می‌دانند و به همین دلیل می‌توان گفت که بوستان‌ها کارکرد اجتماعی خود را نسبت به قبل ندارند.

روشنایی‌ها خاموش می‌شود 
با وجود اینکه آمار ابتلا به کرونا به‌صورت روزانه اعلام می‌شود و هر روز شاهد آمار جدید ابتلا به این بیماری هستیم اما بسیاری از مردم بی‌توجه به هشدارهای بهداشتی به امور روزانه خود می‌پردازند و در مراکز گردشگری و پارک‌ها حضور دارند. با وجود اینکه روشنایی‌ها خاموش می‌شود اما مردم هر شب در تاریکی در این بوستان حضور دارند و دورهمی برگزار می‌کنند. درحالی‌که ابتدا مردم شیوع کرونا را جدی‌تر می‌گرفتند، حالا فضاهای عمومی با بی‌توجهی جمعی روبه‌رو هستند. درنظر داشته باشیم که مردم مهم‌ترین نقش را در جلوگیری از شیوع ویروس دارند. از این‌رو باید چون گذشته با داشتن محوری‌ترین نقش در کنترل بیماری کووید-۱۹ با پیوستن به پویش‌های مختلف ازجمله استفاده همگانی از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و افزایش خود مراقبتی، از شیوع روزافزون این بیماری پیشگیری کنند.
از سوی دیگر خاموشی شهر و بوستان‌ها ناامنی‌هایی را در محلات ایجاد کرده است. با این‌حال اولویت در این خاموشی‌ها حفظ سلامت مردم است. این روشن است که گرم‌شدن هوا از طرفی و خستگی‌های روانی ناشی از شیوع کرونا از طرف دیگر، سبب شده که افراد به هشدارها بی‌توجه شوند و در پارک‌ها و مناطق گردشگری حضور یابند. شیوع کرونا وضعیت سختی را ایجاد کرده و همه مردم باید برای شکست این بیماری دست به‌دست یکدیگر دهند. رعایت‌نکردن موارد بهداشتی توسط بعضی افراد به نوعی بی‌حرمتی به دیگر افراد است که توصیه‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند. از طرف دیگر موجب ادامه‌داربودن شیوع این بیماری می‌شوند. برای ریشه‌کنی این بیماری باید همه افراد جامعه در رعایت توصیه‌های بهداشتی کوتاهی نکنند.