خیابان همچنان اشغال است

فاطمه عسگرنیا

  منطقه 11 به‌عنوان یکی مناطق مرکزی پایتخت به واسطه نزدیکی به بازار و قلب اقتصادی کشور محل تولد و رشد راسته‌های اقتصادی بی‌شماری است. در کنار این راسته‌ها، وجود محله‌های قدیمی با بافت درهم‌تنیده مسکونی و تجاری و همچنین جاذبه‌های گردشگری منطقه همه و همه دست‌در‌دست هم داده‌اند تا امروز این منطقه با چالش بزرگی به نام سدمعبر در اغلب خیابان‌ها و معابر اصلی و فرعی خود روبه‌رو باشد؛ از سدمعبر فرهنگی در خیابان انقلاب گرفته تا سدمعبر دستفروشان لباس در خیابان ولی‌عصر(عج)(عج) و صنوفی که در راسته‌های تجاری مشغول به کارند.

بساط گستری در چهارراه ولی‌عصر(عج)
در خیابان ولی‌عصر(عج) که قدم می‌زنیم، در کنار دیدن چنارهای زیبا و معماری‌های قدیمی ساختمان‌های کوچک و بزرگی مثل تئاتر شهر، بساط دستفروشان که حالا دیگر انگار سرقفلی این خیابان و معابرش به نامشان شده توی ذوق می‌زند؛ بازار هزاررنگی که البته مشتریان خاص خودش را هم دارد، اما زیبایی‌های خیابان ولی‌عصر(عج) را تحت تأثیر خود قرار داده است. حضور این دستفروشان گرداگرد بزرگ‌ترین مجموعه فرهنگی‌ـ هنری تئاتر شهر مورد اعتراض هنرمندان است. «دنیا رسول‌زاده» یکی از هنرمندانی است که به این مجموعه رفت‌وآمد دارد. او با انتقاد از این وضعیت می‌گوید: «به هر مجموعه هنری‌ای در دنیا سر بزنید، محال است اطرافش را چنین زشت و در هم ریخته ببینید. محوطه بیرونی تئاتر شهر باید محل فعالیت گروه‌های موسیقی و نمایشی باشد، نه محل مسابقه دادزنی دستفروشان! ‌»



سد معبر اصناف
از بساط‌گستران منطقه که بگذریم، راسته‌های صنفی هم عامل دیگر شکل‌گیری چالش سدمعبر در منطقه 11 است؛ از خیابان حسن‌آباد گرفته تا خیابان جمهوری. به گفته «حسین اسلامی‌زاده»، یکی از شهروندان خیابان جمهوری، انگار پیاده‌راه هم جزء ملک شخصی این افراد شده است: «خانه ما در میانه خیابان جمهوری است. عصر‌ها دوست داریم با همسرم که با کمک واکر راه می‌رود در خیابان قدم بزنیم، اما مگر می‌شود! نه در خیابان جمهوری می‌شود با واکر راه رفت، نه در خیابان حسن‌آباد. کوچه‌های فرعی منتهی به این دو خیابان هم وضع بدتری دارند.»
اهالی خیابان قلمستان و فروزش هم از سدمعبر اصنافی مانند تعمیرکاران موتورسیکلت و دوچرخه‌فروشان در محله‌های خود گلایه دارند. «معصومه ابراهیمی»، یکی از اهالی محله قلمستان، می‌گوید: «آنقدر پیاده‌راه‌های محله ما از وجود مشتریان این صنوف شلوغ و پرتراکم است که امکان‌‌‌ تردد نداریم. اصلاً وضعیت به گونه‌ای است که بانوان نمی‌توانند از این نقاط رد بشوند.»


کوروش خرد/ معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه 11

سد معبر وانت‌بارها و ترافیک سرسام‌آور
یکی دیگر از معضلات پیش روی محله‌های منطقه 11 در بخش سدمعبر مربوط به فعالیت غیرمجاز وانتی‌هاست؛ موضوعی که باعث شده، در ساعت اوج ترافیک، همه معابر اصلی و فرعی منطقه قفل شوند و در اغلب محله‌ها از جمله خیابان‌های آذربایجان، هلال‌احمر و عباسی به‌وفور دیده می‌شود. «حسین کریمی»، یکی از شهروندان خیابان آذربایجان، می‌گوید: «همین که عصر می‌شود کاروان وانت‌ها سر چهارراه‌ها و نقاط پر‌‌ تردد حاضر می‌شوند و فعالیت آنها موجب شکل‌گیری ترافیک سنگین و سرسام‌آور در محله می‌شود.»
ماهی‌فروشان محله عباسی هم امان مردم را بریده‌اند. به گفته «شهباز دولت‌نژاد»، شورایار محله عباسی، استقرار این وانت‌ها در حاشیه بزرگراه نواب و ابتدای خیابان انبار نفت، علاوه بر ایجاد ترافیک سنگین، موجب آلودگی فضای شهری نیز شده است، چراکه فروشندگان در همان محل ماهی‌ها را پاک و زباله‌ها را رها می‌کنند.»

شهرداری و چالش دائمی سدمعبر
معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه 11، نیز چالش سدمعبر در منطقه 11 را یکی از چالش‌های اصلی پیش روی مدیریت شهری در منطقه می‌داند و معتقد است رفع این چالش مستلزم تدابیر هوشمندانه است تا به سوژه عده‌ای سودجو در فضای مجازی مبدل نشود.
«کوروش خرد» می‌افزاید: «ما امروز در منطقه 11 در خیابان‌های هلال‌احمر، مولوی، حسن‌آباد و حافظ با سدمعبر صنفی روبه‌رو هستیم. در معابر خیابان‌های شیخ‌محمدی، آذربایجان و امام خمینی(ره) با سدمعبر وانت‌بارها روبه‌رو هستیم و در خیابان ولی‌عصر(عج) با بساط‌گستران.»
او با اشاره به چالش‌های فراروی شهرداری برای مقابله با این معضلات می‌گوید: «قبول داریم در بخش بساط‌گستران عده‌ای در قالب مافیا عمل می‌کنند و از این راه به کسب سود و درآمد هنگفت می‌پردازند، اما در کنار این افراد هم، در شرایط اقتصادی موجود، بخش زیادی از دستفروشان و نیازمندان واقعی به کسب درآمد و روزی مشغول هستند که هرگونه برخورد با آنها عواقب اجتماعی خاص خودش را دارد.»



مافیای بساط‌گستران
به گفته او، همواره در طرح برخورد با دستفروشان و بساط‌گستران شاهد مشکلات بسیاری از طرف مافیای این بخش بوده‌ایم به‌طوری که با تحت تأثیر قرار دادن جامعه و بدبین کردن آنها نسبت به شهرداری، روند کار را به نفع خود پیش می‌برند. بنابراین، ساماندهی دستفروشان بدون کمک دستگاه‌های امنیتی و انضباطی امکان‌پذیر نسیت و تجربه ثابت کرده هر‌گاه تمام دستگاه‌های اجرایی در کنار شهرداری بوده‌اند، طرح‌های ساماندهی جواب داده است و در غیر‌این صورت با چالش‌های جدی‌تر روبه‌رو شده‌ایم.»
معاون خدمات شهری و محیط‌زیست شهرداری منطقه 11، با بیان اینکه شهرداری منطقه در چند بخش با پدیده سدمعبر برخورد می‌کند، می‌گوید: «در بخش صنفی با صدور اخطارهای اولیه از واحدهای صنفی خواسته می‌شود تا اقدام به رفع سدمعبر کنند و در صورت بی‌توجهی مشمول مصوبه‌بند 20 شده و واحد صنفی پلمب می‌شود.»

افزایش دستفروشان و بساط‌گستران در دوران کرونا
خرد که به رفتار واحدهای صنفی متخلف واقف است، می‌گوید: «متأسفانه از آنجا که در مرحله نخست مأموران سدمعبر شهرداری صرفاً تذکر کلامی می‌دهند و اغلب این افراد نسبت به رفع سدمعبر موقت اقدام می‌کنند، کار به مرحله پیگیری و صدور رأی ماده 20 نمی‌رسد. در عین حال ما به مأموریت خود ادامه می‌دهیم و طبق قانون هم پیش می‌رویم.»
او درخصوص ساماندهی وانت‌بارها هم می‌گوید: «با اجرای طرحی که با مشارکت پلیس راهور در منطقه اجرا شد، 30 دستگاه وانت که در نقاط مختلف منطقه اقدام به سدمعبر می‌کردند، توقیف شده است.»
در یک سال اخیر، شیوع ویروس کرونا بر تعداد دستفروشان و بساط‌گستران در شهر تهران هم افزوده است؛ موضوع قابل تاملی که شاید در شرایط فعلی چاره‌ای جز تحملش نباشد.