سقوط مشارکت در انتخاب نمایندگان شهر

تکلیف مدیریت ۱۴۰۰شهر و ۴۰هزار روستا در انتخابات ششمین دوره شهرها و روستاها همزمان با انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری در روز 28خرداد مشخص شد. بیش از ۵۱هزار نفر برای انتخابات شوراهای شهر و بیش از ۲۴۸هزار نفر برای انتخابات شوراهای روستاها داوطلب شده بودند. به گزارش همشهری، حالا بیش از یک‌ماه به شروع کار شوراهای جدید مانده و رأی‌دهندگان انتظار دارند از اعضای شورا و شهردار جدید پاسخ درخوری برای این اعتمادشان بگیرند. اما در این دوره از انتخابات شوراهای شهر و روستا موارد جالب‌توجهی وجود دارد که باید مورد توجه مدیران شهری آینده قرار گیرد. آمار پایین مشارکت، آمار پایین رأی منتخبان نسبت به دوره قبل و مشارکت پایین در کلانشهرها بخشی از این موارد است.

   بیشترین مشارکت در شهرهای محروم 

در میان مراکز استان‌ها، شهرهایی که محروم محسوب می‌شوند، بیشترین مشارکت را در انتخابات شورای شهر به ثبت رساندند؛ اتفاقی که در انتخابات ریاست‌جمهوری هم شاهد آن بودیم. بیرجند، بجنورد، زاهدان و ایلام در میان مراکز 31استان کشور به‌ترتیب با 74، 63، 63و 62درصد بالاترین رقم مشارکت را ثبت کردند. جز زاهدان، 3شهر دیگر شهرهای کم‌جمعیت و کوچکی هستند که به همین دلیل محرومیت‌هایشان کمتر دیده شده‌ است. مشارکت بالای مردم این شهرها در انتخابات نشان می‌دهد شهروندان به اصلاح امور محل زندگی‌شان امیدوار هستند و این خواسته را از مدیریت شهری دارند. نکته قابل توجه اینکه همین شهرها با وجود مشارکت بالای 60درصدی در انتخابات شوراهای شهر و روستا اما با کاهش رأی منتخب اول شورا نسبت به دوره قبل مواجه شده‌اند. در بیرجند شاهد 53درصد کاهش نفر اول منتخب بودیم و در بجنورد، ایلام و زاهدان هم به‌ترتیب کاهش 27، 21 و 63درصدی اتفاق افتاده است.

   مشارکت پایین در کلانشهرها

در تعریف بین‌المللی کلانشهر که توسط سازمان ملل متحد آورده شده، کلانشهر یا مادرشهر به شهرهایی گفته می‌شود که بیش از ۴میلیون نفر جمعیت داشته باشند. از این نظر در ایران فقط شهر تهران به‌عنوان کلانشهر شناخته می‌شود. اما در ایران اصطلاح کلانشهر معادل مادرشهر گرفته شده و به شهرهایی اطلاق می‌شود که حداقل یک میلیون نفر جمعیت دارند و واجد مرکزیت اقتصادی - سیاسی در مقیاس ناحیه‌ای یا ملی دارای موقعیتی مرکزی هستند. از این منظر، تهران، مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، قم و اهواز به‌صورت رسمی کلانشهر محسوب می‌شوند؛‌ هرچند شهرهای دیگری هم ادعاهایی در این‌باره دارند. بررسی نام این کلانشهرها در جدول مشارکت انتخابات شوراهای شهر و روستا نشان می‌دهد شهروندان تمایل چندانی به شرکت در انتخابات شورای شهر نداشته‌اند. کلانشهرها همچنین کاهش قابل‌توجهی را در میزان رأی منتخب اول شورا تجربه‌ کرده‌اند که مشهد41،اصفهان32، کرج72 ، شیراز 52 و تبریز 58 درصد  در این زمینه کاهش را شاهد بوده اند. در واقع رأی نفر اول برگزیده این دوره نسبت به نفر اول دوره پنجم شورا، ریزش شدیدی را شاهد بوده است.

    بیشترین کاهش ها

مقایسه میزان رأی نفر نخست شوراهای شهر در مراکز استان‎ها نشان می‌دهد در 6شهر رأی‌های نفرات اول شورای ششم نسبت به نفرات اول شورای پنجم به نسبت 30 مرکز استان بیشترین کاهش را داشته است. خرم‌آبادی‌ها که در دوره پنجم به نفر نخست شورا حدود 40هزار رأی داده بودند در این دوره فقط 8680رأی را برای نفر نخست شورای شهر خرم‎آباد به صندوق انداختند تا به این ترتیب در این رأی 78.35درصد کاهش اتفاق افتد. ساری هم موقعیتی اینچنینی دارد. در شورای پنجم 42780نفر به رتبه نخست شورای شهر ساری رأی داده بودند اما در این دوره تعداد رأی نفر اول به حدود 11هزار عدد رسید و نسبت به دوره قبل 73.07درصد کاهش داشت. در کرج نفر نخست شورای دوره پنجم بیش از 83هزار رأی به‌دست آورد اما در دوره ششم این عدد کاهش یافت و به حدود 23هزار رأی رسید و کاهشی 72.62درصدی را نشان داد. رأی نفر نخست شورا در سنندج هم کاهش یافته و از 14هزار نفر در دوره پنجم به 5هزار نفر در دوره ششم رسیده است؛ آمار رأی این شهر 64.18درصد کاهش داشته است. زاهدان آخرین شهر این فهرست شش‌تایی است. نفر نخست شورای شهر زاهدان هم در دوره پنجم 64هزار رأی آورده بود اما همین رتبه در دوره ششم به 23هزار رأی رسید و میزان رأی 63.56درصد کاهش یافت. 

    قم تنها شهر افزایشی 

در میان فهرست 30مرکز استانی که خبر از مشارکت کمتر مردم در انتخابات شورای شهر می‌داد، فقط میزان رأی نفر نخست شورا در شهر قم افزایش داشت، آن هم نه چند درصد مختصر. در قم نفر نخست شورای شهر 33.97درصد بیش از انتخابات شورای شهر پنجم رأی آورده است. نکته جالب درباره قم آن است که نفر نخست شورای قم یعنی حسن مالکی‌نژاد در دوره پیشین هم همین رتبه را کسب کرده بود. او در شورای پنجم بیش از 70هزار رأی کسب کرد، درحالی‌که در دوره ششم بیش از 93هزار نفر به او رأی داده‌اند. افزایش تعداد آرای او نشان می‌دهد احتمالا عملکرد خوب در 4سال گذشته موجب شده است مردم این شهر به او بیش از گذشته اقبال نشان دهند.

    کمترین کاهش

در بعضی استان‌ها میزان مشارکت نسبت به دوره قبل ثبات بیشتری داشته است و میزان رأی نفرات اول شورای شهر مرکز استان چندان کاهش نیافته است. در همدان رأی نفر نخست از 20739رأی به 20282رأی رسید و در ارومیه هم رأی نفر نخست از 45727 به 43739رأی کاهش یافت. به این ترتیب در مقایسه با انتخابات شورای شهر پنجم، نفر نخست در همدان 2.21درصد و در ارومیه 4.35درصد کمتر رأی آورده‌اند.

  تأخیر در اعلام رأی 

در برخی شهرها ازجمله تهران، شیراز و اهواز نتایج نهایی ششمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا با تأخیر اعلام شد. برخی شهرها ازجمله اصفهان، قم، یاسوج و ساری هم عددی از میزان مشارکت واجدان شرایط خود در این انتخابات ندادند و تماس‌های همشهری در این‌باره بی‌نتیجه ماند.

    آمار بالای رأی باطله 

یکی از پدیده‌های امسال در هر دو انتخابات ریاست‌جمهوری و شوراهای شهر و روستا، آرای باطله بود. آرای باطله در انتخابات شوراهای 3شهر همدان، اراک و کرج اول شد. در شهر همدان تعداد آرای باطله ۲۰هزار و ۴۵۳ رأی بود و آرای منتخب اول این شهر ۲۰‌هزار و ۲۸۲‌رأی اعلام شد. در اراک نیز تعداد آرای باطله ۲۸۵۶۵ رأی اعلام شده است درحالی‌که آرای نفر اول ۱۴۵۶۰ رأی بود. در شورای شهر کرج نیز آرای باطله اول شده بود. تعداد آرای باطله در انتخابات شورا‌های کرج ۳۸۸۸۸ رأی و این میزان حدود ۱۶‌هزار بیش از آرای نفر اول است.