روایت وزیر اقتصاد از دلایل نزول بورس

در شرایطی که ماه‌هاست اختلاف نظر درباره دلایل نزول بورس ادامه دارد، دیروز شنبه، وزیر اقتصاد در یک نشست دوستانه با خبرنگاران از دلایل نزول بورس گفت. به زعم فرهاد دژپسند، تصمیم سیاستگذار پولی برای تغییر نرخ بهره بین بانکی و همینطور اقدام برخی اقتصاددانان در ایجاد و القای ترس در بین سرمایه‌گذاران ازجمله دلایل نزول بورس بوده است، موضوعی که رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم آن را تأیید کرد.
به گزارش همشهری، 9‌ماه است که بورس در حال نزول است و تاکنون 3500هزار میلیارد تومان از ارزش سهام شرکت‌های بورس از دست رفته و سهامداران با زیان‌های سنگینی مواجه شده‌اند. در این مدت کارشناسان دلایل مختلفی را درباره دلایل نزول بورس تشریح کرده‌اند، اما تقریبا اغلب کارشناسان و رسانه‌ها بر این باورند که تغییرات نرخ بهره در سال گذشته که ابتدا تا سطح 8درصد افت کرد و سپس تا مرز 22درصد رشد کرده دلیل اصلی نزول بورس بوده است؛ با این حال مسئولان نهاد سیاستگذار بازار پول، این دلایل را رد کرده‌اند. به زعم مقامات مسئول در بازار پول علت اصلی کاهش نرخ بهره بین بانکی در ابتدای سال گذشته کاهش تقاضا برای پول، تحت‌تأثیر کرونا بوده، با این استدلال مقام ناظر بازار پول هرگونه دستکاری در نرخ بهره را تکذیب کرده اما دیروز وزیر اقتصاد روایت خود را در این‌باره گفت و 2پرده جدید از دلایل نزول بورس را تشریح کرد.

پرده اول کاهش نرخ بهره بین بانکی
وزیر اقتصاد دیروز در تشریح دلایل نزول بورس از مرداد‌ماه پارسال تاکنون گفت: کاهش نرخ بهره بین بانکی یکی از دلایل نزول بورس بوده است.
فرهاد دژپسند با بیان اینکه نرخ بهره بین بانکی، در واقع نرخ بهره شبانه است، گفت: عده‌ای می‌گویند نرخ واقعی بهره در ایران منفی است، درحالی‌که نباید نرخ بهره شبانه را با سالانه مقایسه کرد و این اشتباه بزرگی است که به ارائه تحلیل‌ها و راهکارهای اشتباه منجر می‌شود. او با اشاره به اینکه نرخ بهره شبانه در مقاطعی از سال گذشته به 25درصد هم رسیده و این برای اقتصاد سم است، افزود: با وجود مخالفت‌های من و مجموعه وزارت اقتصاد، نهاد سیاستگذار پولی، پارسال نرخ سود سپرده را یک درصد افزایش داد و حتی نرخ سود سپرده 2‌ساله را 18درصد تعیین کرده که این موضوع علامت ناخوشایندی به بازار سرمایه داد و خیلی‌ها را ترغیب کرد که از بازار سهام خارج شوند.
او اضافه کرد: همان زمان که بورس در حال رشد بود، موضوع نرخ بهره در شورای بورس مطرح شد و اعضای شورای بورس بارها هشدار دادند که نوسان نرخ بهره بین بانکی می‌تواند آثار زیانباری هم بر بورس و هم بر فرایند فروش اوراق مالی دولت برای جبران کسری بودجه برجای بگذارد، اما با وجود هشدارهای اعضای شورای بورس، سیاستگذاران پولی که نمایندگان شان در شورای بورس حاضر بودند در پاسخ به این هشدار‌ها اعلام کردند که تعیین نرخ بهره در اختیار ما نیست.
دژپسند افزود: روند یک سال گذشته نشان داد که دغدغه اعضای شورای بورس درباره نرخ بهره بین بانکی درست بود. چنان‌که مقایسه نمودار روند شاخص بورس و روند تغییرات نرخ بهره بین بانکی نشان می‌دهد که نرخ بهره بین بانکی بر شاخص بورس تأثیر داشته است. به‌گفته او، افزایش نرخ بهره بین بانکی نه فقط به بازار سهام بلکه به بازار فروش اوراق مالی دولت هم لطمه زده و موجب شده تا دولت در جبران کسری بودجه از مسیر فروش اوراق مالی دچار دردسر شود. دژپسند تأکید کرد: برخی از دوستان در نهاد‌های پولی همان موقع انتظار داشتند که وزارت اقتصاد به جای آنها بار انتشار اوراق بدهی پولی و تنظیم نقدینگی، برای کنترل تورم را هم برعهده بگیرند و خودشان از زیر بار کنترل تورم شانه خالی کردند.

پرده دوم، نامه 25اقتصاد دان
وزیر اقتصاد همچنین در تشریح سایر دلایل نزول بورس از سال گذشته گفت: در زمان رشد شاخص‌های بورس، عده‌ای اعتقاد داشتند که رشد بورس به تورم منجر می‌شود و رشد شاخص‌ها بی‌رویه است؛ به همین دلیل 25اقتصاددان با انتشار نامه‌ای به گسترش یک ترس فراگیر دربازار سهام دامن زدند. او افزود: وقتی نامه 25اقتصاددان منتشر شد ما همان زمان سعی کردیم تا مسئولان را توجیه کنیم و پاسخ بدهیم، اما این اقتصاددانان با جو‌سازی،‌ فضا را ملتهب و زمینه‌های نزول شاخص را فراهم کردند. او با بیان اینکه این افراد از تیر‌ماه سال قبل شروع کردند که مردم را بترسانند ادامه داد: این اقتصاددانان با طرح این سؤال که چرا با وجود نزول نماگر‌های اقتصادی بورس در حال رشد است به ترس عمومی در بورس دامن زدند.
دژپسند با بیان اینکه وزارت اقتصاد همان زمان اعلام کرد؛ بورس یک بازار پیش نگر است و رشد بورس توجیه فنی و اقتصادی دارد و نشان می‌دهد که سود شرکت‌های بورس در حال افزایش است، توضیح داد: با انتشار گزارش‌های 6و 9‌ماه شرکت‌های بورس مشخص شد که استدلال وزارت اقتصاد درست بود و رشد بورس توجیه اقتصادی داشته است. وزیراقتصاد با اشاره به اینکه نماگر‌های اقتصادی هم این موضوع را تأیید می‌کنند اضافه کرد: اگر به نمودار دلار توجه کنیم متوجه می‌شویم که قیمت دلار از شهریور‌ماه و درست بعد از نزول بورس شروع به رشد کرد. همه اینها نشان می‌دهد که ادعاهای مطرح شده درباره اثرگذاری رشد بورس بر تورم و رشد بی‌رویه شاخص بورس درست نبوده و در عمل چیز دیگری اتفاق افتاده است.

خروج نقدینگی دولت کذب است
وزیر اقتصاد همچنین در ادامه در پاسخ به این پرسش که آیا دولت با خارج کردن نقدینگی از بورس، افت بورس را رقم زده، گفت: عده‌ای می‌گویند دولت نقدینگی را از بورس خارج کرده که به نزول بورس منجر شد اما اطلاعات واقعی نشان می‌دهد در مورد آمار تامین مالی دولت از بورس بزرگ نمایی شده است. او توضیح داد: رقم کل اوراق بدهی که دولت در سال گذشته فروخته، 125هزار میلیارد تومان بود که فقط 61هزار میلیارد تومان آن از بازار سرمایه تامین شد. وزیر اقتصاد اضافه کرد: علاوه بر این سال قبل دولت 31هزار میلیارد تومان از نقدینگی مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام در بورس تامین کرد؛ یعنی جمع کل تامین مالی دولت از بازار سرمایه بین 90تا 95هزار میلیارد تومان بود و اینکه در رقابت‌های انتخاباتی اعلام می‌شود این رقم 300هزار میلیارد تومان بوده، کذب است. او همچنین درباره میزان تامین مالی انجام شده از طریق بازار سرمایه در سال 1399گفت: کل تامین مالی انجام شده در طریق بازار سرمایه در سال گذشته 681هزار میلیارد تومان بوده که این رقم در مقایسه با عملکرد سال 98که برابر با 264هزار میلیارد تومان بود، رشد جالب توجهی داشت و من به این موضوع افتخار می‌کنم. به‌گفته او، از جمع کل تامین مالی انجام شده در بازار سرمایه فقط 95هزار میلیارد تومان مربوط به دولت و بقیه مربوط به بخش خصوصی بوده و ربطی به دولت نداشته است. دژپسند ادامه داد: نه فقط خروج پول دولت از بورس مطابق با واقعیت نیست، بلکه اتفاقا دولت سال قبل 90درصد کارمزد‌های کسب شده سازمان بورس از محل معاملات را به صندوق تثبیت بازار سرمایه اختصاص داد. او همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا اختلاف وزارت نفت و اقتصاد برسر عرضه سهام صندوق پالایش یکم به سقوط شاخص‌های بورس منجر شد، گفت: اینکه گفته می‌شود اختلاف بین وزارت نفت و اقتصاد منجر به سقوط بورس شده کذب است. من در مدت زمانی کوتاه با آقای زنگنه، وزیرنفت به توافق رسیدم اما عده‌ای بزرگ نمایی می‌کنند.

اگر به قبل برگردم چه می‌کنم
وزیر امور اقتصادی و دارایی در پاسخ به این پرسش که اگر به 2 سال قبل بازگردد چه تصمیماتی برای بهبود عملکرد بورس می‌گیرد گفت: اگر به 2 سال قبل برگردم تلاش می‌کنم تا از طریق پمپاژ عرضه و روان‌سازی‌ و شناورسازی شاخص‌های بورس را تعدیل کنم. این کار به‌صورت اجرایی از طریق افزایش عرضه‌های اولیه و افزایش سرمایه شرکت‌ها میسر است. به‌گفته دژپسند، در زمان رشد شاخص‌های بورس، وزارت اقتصاد هم احتمال می‌داد که شاخص بورس وارد دوره نزولی شود اما برآورد اغلب صاحب‌نظران این بود که نزول بورس از نیمه دوم آبان‌ماه اتفاق خواهد افتاد.