ماجراهای پزشکان فراری و خانه‌های خالی
مروری بر قوانین حاشیه‌ساز مالیاتی در چند سال اخیر
آوین آزادی ـ روزنامه‌نگار
35درصد از درآمدهای دولت از محل مالیات تامین می‌شود درحالی‌که در دنیا این عدد بین 80 تا 85درصد برآورد می‌شود. براساس بعضی روایت‌ها، بیش از 40درصد اقتصاد ایران در اختیار افراد و نهادهایی است که یک ریال هم مالیات نمی‌دهند و با اتکا به رانت قدرت، تمام طرح‌های ملی و عمرانی را در رقابتی نابرابر و غیرمنصفانه تصاحب می‌کنند. وضعیت کنونی، موجب ایجاد احساس تبعیض، پیچیدگی مالیات، بروز زمینه‌های فرار مالیاتی و شکل‌گیری اقتصاد زیرزمینی می‌شود و وابستگی بودجه به نفت را تداوم می‌بخشد. وضعیتی که موجب می‌شود هر ازگاهی یک قانون جدید در مجلس برای ترمیم درآمدهای مالیاتی دولت‌ها تصویب شود ولی در نهایت اجرای آن با اما و اگرهای بسیاری مواجه می‌شود. به بهانه تصویب طرح مالیات بر عایدی سرمایه، بعضی از این مصوبه‌های مالیاتی را که در چند سالی که گذشت با حاشیه‌های زیادی همراه بودند در گزارشی کوتاه بررسی کرده‌ایم.
سوم اسفند 99؛ الزام مالیاتی بر اینفلوئنسرها و بازیگران پردرآمد
تا همین چند‌ماه پیش، فعالان فضای مجازی با درآمدهای نجومی و بازیگرانی که گاهی سالانه بیش از 500میلیون تومان درآمد دارند از پرداخت مالیات معاف بودند اما درنهایت مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه پنجم اسفند‌ماه سال 99، اعمال مالیات بر طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها ازجمله بازیگران با درآمد بالا، اینفلوئنسرهای شبکه‌های اجتماعی و خودروهای گران‌قیمت را تصویب کرد. براساس مصوبه مجلس، بازیگرانی که سالانه بالای ۲۰۰میلیون تومان درآمد داشتند، همچنین درآمد کاربران شبکه‌های اجتماعی که بیش از ۵۰۰هزار دنبال‌کننده از محل تبلیغات کسب می‌کردند، مشمول مالیات بر درآمد شدند.
سازوکار پرداخت مالیات پزشکان معلوم شد
یکی دیگر از مشاغلی که مالیات دادن و ندادن آنها بارها و بارها مورد بحث قرار گرفته بود، پزشکان بودند. پزشکانی که تعدادی از آنها حتی حاضر به استفاده از دستگاه پوز در محل کار خود نبودند تا میزان درآمد آنها مشخص نشود، مورد اعتراض جمعی مردم در شبکه‌های مجازی قرار گرفتند تا اینکه درنهایت در پنجم اسفند‌ماه سال گذشته، نمایندگان مجلس تصویب کردند همه مراکز درمانی دولتی و خصوصی ۱۰درصد از حق‌الزحمه یا حق‌العمل پزشکی پزشکان را به‌عنوان علی‌الحساب مالیات کسر و به‌حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند. در همین جلسه مجلس، به غیراز این مورد، لایحه مالیات بر خودروهایی که بالای یک میلیارد تومان ارزش دارند نیز تصویب شد. در این جلسه اعلام شد که سازمان امور مالیاتی کشور نسبت به تعیین ارزش خودروها حداکثر تا پایان خرداد سال۱۴۰۰ اقدام خواهد کرد و مراتب را به اطلاع اشخاص مشمول خواهد رساند.
سازوکاری برای پرداخت مالیات فوتبالیست‌ها
ورزشکاران و به‌خصوص فوتبالیست‌ها، بخش‌های دیگری از جامعه بودند که با وجود درآمدهای نجومی از مالیات معاف بودند. نخستین بار این موضوع در اسفند سال92، مطرح شد. علی عسکری، رئیس سازمان امور مالیاتی وقت، در آن زمان با بیان اینکه به همه ورزشکاران و باشگاه‌ها ابلاغ شده است که تا آخر سال وضعیت مالیات خود را روشن کنند، گفت: یکی از ابزارهای دریافت مالیات ممنوع‌الخروج‌شدن افراد است. این اظهارات ادامه داشت تا اینکه درنهایت در 30خرداد96 نحوه اخذ مالیات از ورزشکاران، مشخص و برای آن سازوکاری چیده شد. در سال مورد بحث، نوری، رئیس امور مالیاتی استان تهران از برگزاری جلسات با مسئولان فدراسیون فوتبال و نمایندگان مجلس برای روشن‌شدن وضعیت مالیاتی فوتبالیست‌ها خبر داد و گفت: براساس توافق انجام‌شده، مقرر شد یکی از شرایط قراردادهای ورزشکاران ذکر مبلغ مورد توافق باشد و براساس آن مالیات از آنها اخذ شود.
تصویب اخذ مالیات از خانه‌های خالی
خانه‌های خالی مدت‌هاست که محل بحث و بررسی وزرای مختلف مسکن، رئیس‌جمهورهایی که روی کار می‌آیند و... قرار می‌گیرد اما درنهایت هیچ نهادی موفق به شناسایی این خانه‌ها و دریافت مالیات بر این سرمایه‌ها از صاحبان آنها نمی‌شود. پانزدهم مرداد99، نمایندگان مجلس شورای اسلامی بررسی جزئیات طرح دوفوریتی مالیات بر خانه‌های خالی را در دستور کار قرار دادند. بنابر ماده واحده این طرح، ماده۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم به این ترتیب اصلاح شد؛ مالکان هر واحد مسکونی واقع در تمامی شهرهای بالای یکصدهزار نفر جمعیت، در هر سال مالیاتی در مجموع بیش از چهار‌ماه به‌عنوان خانه خالی شناسایی شوند، به ازای هر‌ماه بیش از زمان مذکور، بدون لحاظ معافیت‌های تبصره (۱۱) ماده (۵۳) این قانون، به‌صورت ماهانه مشمول مالیاتی برمبنای مالیات بر درآمد اجاره می‌شوند به این ترتیب که باید در سال اول معادل 6برابر مالیات متعلقه؛ سال دوم معادل 12برابر مالیات متعلقه و در سال سوم به بعد معادل 18برابر مالیات متعلقه مالیات بپردازند.
بنابر این مصوبه؛ واحدهای نوساز پس از 12ماه و در پروژه‌های انبوه‌سازی پس از 18ماه از پایان مهلت اتمام عملیات ساختمانی مندرج در پروانه ساخت موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری مصوب ۱۱تیر۱۳۴۴ مشمول مالیات موضوع این ماده می‌شوند.
ماجراهای تصویب قانون پرداخت مالیات برای آستان قدس رضوی
یکی دیگر از نهادهایی که از پرداخت مالیات برای 20سال معاف بود، آستان قدس رضوی بود. موضوع مالیات ندادن این نهاد بار اول توسط تعدادی اقتصاددان مطرح شد و درنهایت حسن روحانی در جریان مناظره‌های انتخاباتی سال96، از رسانه ملی دوباره به آن گریزی زد و به این واسطه جریانی علیه این موضوع توسط مردم در شبکه‌های اجتماعی شکل گرفت. فشارها به آستان قدس بالا گرفت تا اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی روز شنبه ۴اسفند سال97، در جریان بررسی بودجه سال ۹۸، مصوبه‌ای را تصویب کردند که آستان قدس رضوی، بنگاه‌های اقتصادی نیروهای مسلح و ستاد اجرایی فرمان امام باید در سال آینده مالیات پرداخت کنند. براساس این مصوبه، درعین حال نهادهایی به «اذن» (اجازه) صریح رهبری، از پرداخت مالیات معاف شدند.
